Nguyệt Tô Ánh

Nguyệt Tô Ánh là một vở cải lương nổi tiếng của tác giả Trần Hữu Trang, được viết vào khoảng năm 1935–1936. Tác phẩm này gắn liền với tên tuổi của NSND Lệ Thủy trong vai diễn chính là Tô Ánh Nguyệt.

Cốt truyện

Tô Ánh Nguyệt, một cô gái từ quê lên thành phố học tập, đã yêu Minh, một chàng trai thành phố. Cô là con gái của ông Cả trong làng và do tư tưởng 'áo mặc không qua khỏi đầu', Nguyệt bị ép phải kết hôn với một trai làng khác. Không thể chống lại lời cha, nhưng vì lỡ mang thai, Nguyệt phải rời bỏ nhà, sống trong cảnh 'đói lạnh giữa chợ đời' và cuối cùng sinh con trong hoàn cảnh cơ hàn. Ở quê, bà Cả nhớ thương con gái nên lâm bệnh nặng và mong được gần gũi Nguyệt, vì vậy ông Cả đã tìm Nguyệt để đưa về chăm sóc bà. Nguyệt đành phải gửi con cho Minh để trở về chăm sóc mẹ, đau đớn khi nghe cha nói: 'Ba nói ba thương con, sao ba lại không cho con được thương con của con?'.

Sau 18 năm, cuộc sống tạm ổn, Nguyệt cố gắng tìm cách về gần con. Minh, biết được điều này, tìm đến mong được tha thứ và nối lại tình xưa. Trước sự hối hận của Minh, Nguyệt đã thẳng thắn nói: 'Nếu anh theo ý mình thì sẽ chỉ khiến thêm một người phụ nữ khổ đau...'. Nguyệt đã chấp nhận số phận của mình, dù đau khổ, nhưng vẫn bao dung và giữ gìn hạnh phúc cho Minh. Tất cả hy vọng và tình yêu của Nguyệt chỉ dồn vào cậu con trai và cô dành tâm huyết vào từng mũi chỉ thêu cặp gối uyên ương để chúc mừng ngày hạnh phúc của con. Nhưng bất ngờ, khi Minh rời đi, cậu con trai tên Tâm xuất hiện với những lời lẽ chỉ trích Nguyệt, không biết rằng chính bà là mẹ ruột của mình.

Nguyệt trải qua nỗi đau tột cùng, chỉ biết đứng im lặng, nghẹn ngào nhìn đứa con mình vì sự bất hiếu mà không nhận ra. Đám cưới chưa kịp diễn ra, Minh lại rơi vào tình trạng bệnh nặng. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, Minh đã kể lại mọi chuyện cho Dung, vợ mình và Tâm nghe, vừa lúc Nguyệt đến để gặp mặt lần cuối...