Nhà máy thủy điện Hòa Bình

Nhà máy Thủy điện Hòa Bình được xây dựng tại tỉnh Hòa Bình (trước đây thuộc tỉnh Hà Sơn Bình từ năm 1979 đến 1991), bên dòng sông Đà ở miền Bắc. Đây là nhà máy thủy điện lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á từ năm 1994 đến 2012, cho đến khi bị vượt qua bởi Nhà máy thủy điện Sơn La vào năm 2012. Công trình này được Liên Xô (sau này là Liên bang Nga từ 1991 đến 1994) tài trợ và hỗ trợ xây dựng cũng như vận hành.

Công trình được khởi công vào ngày 6 tháng 11 năm 1979 và chính thức khánh thành vào ngày 20 tháng 12 năm 1994.

Bài thơ Tiếng đàn Balalaika trên sông Đà của nhà thơ Quang Huy nói về những cảm xúc sâu sắc trước sự hỗ trợ của Liên Xô cho Việt Nam trong quá trình xây dựng nhà máy thủy điện Hòa Bình.

Quá trình thi công

Ngày 6 tháng 11 năm 1979: Tiến hành giải phóng mặt bằng ven sông

Ngày 12 tháng 1 năm 1983: Thực hiện ngăn sông Đà lần thứ nhất

Ngày 09 tháng 1 năm 1986: Thực hiện ngăn sông Đà lần thứ hai

Ngày 30 tháng 12 năm 1988: Tổ máy số 1 chính thức hòa vào lưới điện quốc gia.

Ngày 04 tháng 4 năm 1994: Tổ máy số 8 chính thức hòa vào lưới điện quốc gia.

Ngày 20 tháng 12 năm 1994: Sau 15 năm thi công, trong đó có 9 năm vừa quản lý vận hành vừa giám sát xây dựng các tổ máy, nhà máy thủy điện Hòa Bình đã được khánh thành.

Ngày 19 tháng 10 năm 2007: Ông Đào Văn Hưng, Chủ tịch Hội đồng quản trị EVN, đã ký Quyết định số 845/QĐ-EVN-HĐQT phê duyệt quyết toán vốn đầu tư cho công trình Nhà máy Thủy điện Hòa Bình với tổng giá trị là: 1,904,783,458,926 VND.

Thông số kỹ thuật chủ yếu

Nhà máy thủy điện Hòa Bình được thiết kế với mực nước dâng bình thường đạt 117 m;

Mực nước gia tăng là 120 m;

Mực nước chết được xác định ở mức 80 m;

Các thông số này được đo theo độ cao so với mực nước biển;

Diện tích mặt hồ chứa là 208 km²;

Dung tích tổng thể của hồ chứa là 9,45 tỷ mét khối nước;

Công suất lắp đặt đạt 1.920 MW, bao gồm 8 tổ máy;

Sản lượng điện trung bình hàng năm đạt 8,6 tỷ KWh;

Cao độ phát điện với cột nước là 70 m theo chiều thẳng đứng.

Đập thủy điện Hòa Bình được trang bị 12 cửa xả và 8 tổ máy phát điện;

Mỗi tổ máy có công suất lên tới 240 MW;

Vốn đầu tư: 1.904.783.458.926 đồng (tương đương 150 triệu USD) - Tỷ giá năm 1994.

Chức năng

Công trình chống lũ cho tỉnh và khu vực Đồng bằng sông Hồng

Sông Đà là một trong ba nhánh chính của hệ thống sông Hồng, chiếm tới 55% lưu lượng nước. Công trình thủy điện Hòa Bình đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn lũ lụt cho khu vực đồng bằng sông Hồng, bao gồm cả thủ đô Hà Nội.

Phát điện

Nhà máy thủy điện Hòa Bình là nguồn cung cấp điện chính cho toàn bộ hệ thống điện quốc gia Việt Nam. Năm 1994, cùng với việc khánh thành nhà máy, Đường dây 500 kV Bắc - Nam được xây dựng từ Hòa Bình đến trạm Phú Lâm (Thành phố Hồ Chí Minh), tạo thành mạng lưới điện quốc gia. Công trình này đã hỗ trợ tích cực trong việc cung cấp điện cho miền Nam và miền Trung Việt Nam, cung cấp khoảng 27% (trước năm 2010) tổng lượng điện của cả nước.

Cung cấp nước tưới tiêu

Đập thủy điện Hòa Bình có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp ở khu vực hạ lưu, đặc biệt là đồng bằng sông Hồng, nhất là trong mùa khô. Đồng thời, công trình này giúp điều tiết mực nước sông và đẩy nước mặn ra xa cửa sông.

Hỗ trợ giao thông - vận tải

Cải thiện khả năng di chuyển bằng đường thủy ở cả vùng thượng lưu và hạ lưu. Vào năm 2004, công trình tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ chủ yếu được vận chuyển qua tuyến đường này.

Giải thưởng

Danh hiệu Anh hùng trong thời kỳ đổi mới (tháng 6 năm 1998)

Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì và Ba.

24 Huân chương Lao động hạng Nhì và Ba dành cho các đơn vị trực thuộc cùng cá nhân

5 cờ luân lưu của Chính phủ

2 cờ luân lưu từ Tổng liên đoàn lao động Việt Nam

2 cúp kim cương - chứng nhận chất lượng quốc tế.

Nhiều cờ và bằng khen từ các Bộ, cấp, ngành và tỉnh Hòa Bình.

Tổn thất

Trong quá trình xây dựng thủy điện Hòa Bình, đã có 168 người hy sinh (do tai nạn lao động hoặc bệnh tật), trong số đó có 11 chuyên gia từ Liên Xô. Đài tưởng niệm các nạn nhân này được xây dựng cách nhà máy khoảng 300 mét về phía hạ lưu sông Đà.

­­­­­­Thư gửi thế hệ năm 2100

Tại sân truyền thống của nhà máy Thủy điện Hòa Bình có một khối bê tông hình chóp cụt, trên đó có tấm biển thép khắc dòng chữ: 'Nơi lưu giữ bức thư của những người xây dựng Thủy điện Hòa Bình gửi thế hệ mai sau. Thư sẽ được mở vào ngày 1 tháng 1 năm 2100'. 'Kho lưu trữ' lá thư thực chất là một khối bê tông hình chóp cụt tứ giác đều (4 mặt bên hình thang cân) có cạnh đáy 2 mét, chiều cao 1,8 mét, cạnh trên 0,8 mét, nặng gần 10 tấn. Sau khi được Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Văn Đồng và đồng chí Đỗ Mười đồng ý, lãnh đạo Tổng Công ty Xây dựng nhà máy Thủy điện Hòa Bình đã mời một số nhà văn, nhà báo, nhà trí thức tham gia viết thư. Tuy nhiên, đồng chí Đỗ Mười khuyên rằng vì Việt Nam chưa có phong tục này, nên không nên 'chôn' vào lòng đập mà phải đặt ở nơi trang trọng. Cuối cùng, sau khi bàn bạc với chuyên gia Liên Xô, lãnh đạo tổng công ty quyết định đặt lá thư vào trong khối bê tông. Lá thư hiện nay được lưu giữ trong khối bê tông này là một công trình tập thể. Sau khi hoàn thành nội dung, một cán bộ viết chữ đẹp được giao nhiệm vụ sao chép hai bản bằng tiếng Việt và tiếng Nga bằng mực Tàu.

Thơ ca và nghệ thuật

Nhà thơ Quang Huy đã viết bài thơ Tiếng đàn Balalaika trên sông Đà vào tháng 11 năm 1979, khi nhà máy vừa được khởi công. Bài thơ miêu tả hình ảnh một cô gái Nga đang biểu diễn một bản nhạc bằng chiếc đàn balalaika bên sông Đà, thể hiện tình hữu nghị Việt-Xô và sự hỗ trợ của nhân dân Liên Xô trong quá trình xây dựng nhà máy thủy điện Hòa Bình. Bài thơ đã giành giải nhất trong cuộc thi thơ năm 1983 của Hội hữu nghị Việt Nam-Liên Xô.

Có 14 nhạc sĩ đã chuyển thể bài thơ này thành nhạc, trong đó phiên bản của nhạc sĩ An Thuyên đã giành giải nhất tại Hội Âm nhạc năm 1984.

Một đoạn trích từ bài thơ Tiếng đàn Balalaika trên sông Đà đã được đưa vào sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5 do Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành.

(...)

Trên dòng sông Đà

Vào một đêm trăng sáng tỏ

Tôi đã nghe tiếng đàn Balalaika

Một cô gái Nga với mái tóc nâu hạt dẻ

Ngón tay lướt trên những dây đàn đồng.

Khi ấy

Cả công trường đang say giấc bên dòng sông

Các tháp khoan vươn cao như trầm tư

Những chiếc xe ủi, xe ben sát cánh bên nhau nằm nghỉ

Chỉ còn tiếng đàn vang vọng

Giữa dòng trăng lấp lánh trên sông Đà.

Ngày mai

Chiếc đập khổng lồ nối liền hai ngọn núi

Biển sẽ ngỡ ngàng giữa cao nguyên

Sông Đà tỏa ánh sáng đến mọi phương

Từ công trình thủy điện lớn đầu tiên.

(...)

Rủi ro

Các chuyên gia đã tính toán và cảnh báo: 'Nếu đập thủy điện Hòa Bình bị vỡ, toàn bộ 6 tỉnh đồng bằng sông Hồng sẽ bị cuốn trôi ra biển chỉ trong một ngày, và Hà Nội sẽ chìm dưới 30 mét nước tính từ điểm cao nhất của nhà ga.' Vì vậy, cần chuẩn bị kịch bản ứng phó nếu lũ quá lớn xảy ra mà đập không thể chịu đựng được.

Tháng 10 năm 2017, sau 21 năm hoạt động, thủy điện Hòa Bình với dung tích 9,74 tỉ m3 đã phải xả 8/12 cửa xả đáy do nhiều đợt mưa lớn kéo dài khiến mực nước dâng cao hơn giới hạn cho phép gần 5 mét, đạt mức 117m so với mức tối đa cho phép là 120m.

Hình ảnh