Buzz
Không chỉ có mục tiêu thay thế xe xăng bằng xe điện để bảo vệ môi trường, anh Nguyễn Bá Cảnh Sơn - người sáng lập Dat Bike còn muốn xây dựng một startup có trách nhiệm với khách hàng.
Lần đầu tiên nhìn thấy chiếc xe máy điện Dat Bike qua giới thiệu của một người bạn, tôi đã khá ngạc nhiên bởi thiết kế độc đáo và những tính năng nổi bật của nó. Mặc dù tôi rất yêu thích chiếc xe máy hiện nay của mình, nhưng tôi cũng nhận ra rằng nó tiêu tốn quá nhiều xăng và gây hại cho môi trường.
Với sự tò mò về một loại xe máy điện tại nhà thay vì đổ xăng khiến bạn bè thích thú, tôi đã đến cửa hàng của Dat Bike để có một cuộc trò chuyện với nhà sáng lập, anh Nguyễn Bá Cảnh Sơn.
Cảm ơn anh đã sắp xếp cuộc phỏng vấn này. Anh đã từ bỏ cơ hội thăng tiến ở Thung lũng Silicon để theo đuổi đam mê, vậy điều gì đã thúc đẩy anh để thành lập Dat Bike?
Trước đây, khi mình còn ở Mỹ học và làm việc, mỗi năm về Việt Nam một lần, mình đã chứng kiến sự phát triển của nền kinh tế, và việc sử dụng xe máy của người dân ở đây là rất phổ biến.
Như chúng ta đã biết, xe máy chạy bằng xăng gây ra nhiều ô nhiễm không khí và xe máy điện là phương tiện trực tiếp và nhanh chóng nhất để giải quyết vấn đề này.
Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có ai giải quyết vấn đề này một cách hiệu quả. Vì vậy, tôi muốn đóng góp vào việc giải quyết thách thức này cho đất nước.
Gia đình anh đã từng phản đối, vậy bây giờ họ phản ứng thế nào với thành công của anh?
Hiện tại, gia đình tôi vẫn không muốn bàn luận về vấn đề này (Cười).
Tại sao anh lại chọn tên Dat Bike? Nó có ý nghĩa gì không? Đọc là Đạt Bike hay Dat Bike vậy ạ?
Đó là một trò chơi chữ từ “That Bike” trong tiếng Anh, chỉ một chiếc xe đẹp, xe tốt. Vì vậy, cách phát âm đúng là “Dat” Bike chứ không phải “Đạt” Bike. Mặc dù nhiều người nghĩ rằng tên của nhà sáng lập là “Đạt” nhưng thực tế là mình chưa đến mức tự đặt tên cho công ty (Cười).
Có người ví anh như Elon Musk của ngành xe máy điện Việt Nam, anh nghĩ sao về điều này?
Thực ra, mình không dám tự nhận mình là Elon Musk. (Cười)
Anh có thể chia sẻ một chút về sản phẩm ưu việt nhất của Dat Bike hiện nay không?
Sản phẩm đầu tiên của Dat Bike là chiếc Weaver có thể chạy 100 km sau 3 tiếng sạc đầy tại nhà. Ban đầu, Sơn nghĩ con số này là đủ vì phần lớn người Việt Nam chỉ đi 20-30km mỗi ngày.
Tuy nhiên, sau khi kinh doanh một thời gian và nhận được phản hồi từ khách hàng, Sơn nhận ra hầu hết người mua Weaver vẫn giữ lại xe xăng để sử dụng cho những chuyến đi xa. Điều này khiến Sơn nhận ra rằng Dat Bike chỉ giải quyết 90% nhu cầu của người tiêu dùng. Vì vậy, Dat Bike đã phát triển chiếc Weaver 200 có thể đi được 200km sau mỗi lần sạc đầy.
Bên cạnh đó, Dat Bike còn phát triển các trạm sạc nhanh “Dat Charge”, giúp người dùng sạc trong 20 phút để đi được 100km, từ đó loại bỏ hoàn toàn lo lắng về hết pin giữa chừng của người đi xe và tiến tới việc thay thế hoàn toàn xe xăng.
Vậy theo anh, cái gì là thách thức lớn nhất trong quá trình phát triển các loại xe điện thân thiện với môi trường?
Có hai thách thức chính.
Đầu tiên là định kiến của người tiêu dùng về xe máy điện tại Việt Nam vẫn rất lớn, khi mọi người thường nghĩ rằng chúng chỉ phù hợp cho học sinh đi học. Họ nghĩ rằng xe điện giá rẻ, đi được ít, pin không bền, dễ hỏng nên chỉ dùng cho 3 năm cấp 3 của học sinh là đủ.
Tuy nhiên, Dat Bike muốn tạo ra một sản phẩm hoàn toàn thay thế xe xăng cho người lớn. Về giá ban đầu, chiếc Weaver 200 đắt hơn một chút so với xe xăng, nhưng chi phí vận hành lại rất thấp, chỉ bằng 1/10 so với xe xăng.
Do đó, sau khoảng 1 năm, nếu tính cả chi phí vận hành, giá của cả hai đã được cân nhắc. Sau 5 năm, có thể coi như người mua đã tiết kiệm được số tiền ban đầu bằng việc sử dụng xe điện thay vì xe xăng.
Đây là một thực tế không chỉ đối với xe máy điện mà còn đối với ô tô điện. Tuy nhiên, định kiến của người dùng tại Việt Nam đã tồn tại từ nhiều năm nên cần có sự thông tin, tuyên truyền để mọi người hiểu đúng về xe điện.
Thách thức thứ hai là về công nghệ. Trên thực tế, không chỉ đối với xe máy điện mà còn đối với các loại phương tiện khác, hiệu suất của sản phẩm là yếu tố quan trọng, có nghĩa là khả năng vận hành của nó phải đủ mạnh mẽ để thay thế xe xăng.
Ngoài vấn đề về công suất và thời gian sạc, các xe điện cần phải có giá cả cạnh tranh hơn xe xăng, vì nếu giá cả bằng nhau, người mua sẽ không có lý do để chuyển đổi. Do đó, việc giảm giá phải đi đôi với sự phát triển công nghệ, cũng như tổ chức chuỗi cung ứng và bán hàng.
Đây là một bài toán khó khi sản phẩm phải đạt hiệu suất cao nhưng vẫn phải bán với giá cạnh tranh.
Hiện Dat Bike đang giải quyết vấn đề giá cả như thế nào?
Hiện nay, sản phẩm của Dat Bike đạt tỷ lệ hiệu suất so với giá tốt nhất tại Việt Nam, thậm chí là tốt nhất trong khu vực Đông Nam Á. Đơn giản nói, với cùng một giá, xe của Dat Bike mang lại hiệu suất gấp đôi so với các đối thủ trên thị trường.
Mặc dù xe của Dat Bike vẫn cần được cải tiến nhiều hơn, nhưng khoảng cách giữa họ và đối thủ đứng thứ hai và thứ ba là rất lớn.
Pin được xem là trái tim của xe điện, nhưng nhiều người nghi ngờ rằng chúng là loại rác thải gây ô nhiễm môi trường nhất trong dòng sản phẩm này. Sản phẩm của Dat Bike có điểm gì khác biệt?
Hầu hết pin cho xe điện trên thị trường hiện nay là axit chì, gây ô nhiễm môi trường trong khi Dat Bike sử dụng pin Lithium.
Pin Lithium có thể tái chế hơn 90%, nhưng tại Việt Nam, do sản lượng còn ít nên ngành tái chế dòng Pin này chưa phát triển.
Sau khi sử dụng, pin Lithium có thể thu gom lại để tái chế, tái sử dụng các thành phần kim loại quý, tránh gây ảnh hưởng đến môi trường.
Pin trong xe của Dat Bike có thời hạn sử dụng 15 năm và có thể tái chế để lưu trữ năng lượng.
Với xe điện, con người có thể kiểm soát mức độ ô nhiễm, trong khi đó, xe chạy xăng, dầu thì không thể kiểm soát được.
Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, Dat Bike có hệ thống giám sát và quản lý như thế nào?
Dat Bike, là doanh nghiệp xe máy điện hàng đầu ở Đông Nam Á, kiểm soát chất lượng sản phẩm từ R&D, sản xuất đến bán hàng trực tiếp cho khách hàng.
Bằng cách bán hàng trực tiếp, Dat Bike nhận phản hồi từ khách hàng nhanh chóng, giúp cải tiến và sản xuất sản phẩm ngay tại chỗ.
Với hệ thống chất lượng liên tục và phản hồi nhanh chóng, chất lượng sản phẩm ngày càng được cải thiện.
Được biết Dat Bike đã triệu hồi và sửa chữa miễn phí 800 chiếc Weaver 200 có lỗ khoan không đúng tiêu chuẩn. Anh có thể chia sẻ thêm về điều này không?
Nhận phản hồi từ khách hàng, Dat Bike phát hiện một số xe từ nhà cung ứng không đúng tiêu chuẩn, sau đó triệu hồi 800 chiếc xe để kiểm tra và sửa chữa miễn phí.
Dat Bike đã chịu tổn thất gì khi chủ động triệu hồi sản phẩm như trên?
Việc triệu hồi này tốn kém, nhưng Dat Bike cho rằng quan trọng nhất là ảnh hưởng đến khách hàng và họ đã được ủng hộ.
Điều này là bài học quý giá cho Dat Bike về quản lý chất lượng.
Anh có nghĩ Dat Bike là một doanh nghiệp tử tế không khi chủ động triệu hồi như vậy?
Bên mình cũng cố gắng làm ăn tử tế thôi. (Cười)
Mặc dù có nhiều cách tiết kiệm chi phí hơn, Dat Bike vẫn chọn triệu hồi để thể hiện trách nhiệm và lòng tốt.
Dat Bike muốn thể hiện là một doanh nghiệp có trách nhiệm và phát triển lâu dài.
Dat Bike đặt mục tiêu thay đổi 65 triệu người dùng xe máy ở Việt Nam và 250 triệu ở Đông Nam Á.
Sự bùng nổ của ngành xe điện khiến giá nhiều nguyên liệu như Lithium tăng vọt. Điều này có thể làm tăng giá sản phẩm của Dat Bike?
Xe của Dat Bike, tính cả chi phí vận hành, đang là một trong những chiếc rẻ nhất trên thị trường, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn Đông Nam Á.
Mức giá này cạnh tranh được với các thương hiệu ở Trung Quốc và Ấn Độ.
Xe của Dat Bike không đòi hỏi bảo dưỡng và chi phí vận hành hàng tháng rất thấp.
Có kế hoạch đa dạng hóa sản phẩm để phục vụ mọi người, kể cả nhóm khách hàng bình dân trong bối cảnh nhiều loại xe xăng phổ biến?
Đúng rồi. Sứ mệnh của Dat Bike là chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện cho tất cả mọi người.
Dat Bike hiểu điều này, nhưng trong cuộc chơi dài hạn, công ty cần phải có những bước tiến rõ ràng. Hiện tại, mục tiêu của họ là tập trung vào công nghệ lõi để tăng hiệu suất vận hành và giảm giá thành.
Tất nhiên, trong tương lai, Dat Bike sẽ mở rộng dòng sản phẩm để phục vụ nhiều đối tượng khách hàng hơn.
Dat Bike có chiến lược mở rộng mạng lưới trạm sạc như thế nào?
Sản phẩm của Dat Bike có thể sạc tại nhà và đi được 200km sau 3 tiếng sạc đầy. Để phục vụ người dùng muốn đi xa hơn, Dat Bike cần xây thêm nhiều trạm sạc nhanh (Dat Charge) khắp nơi. Trước tiên, tại TP.HCM và các tỉnh lân cận, sau đó mở rộng ra toàn quốc.
Chi phí xây dựng trạm sạc nhanh này có đắt không, khi mà việc này gặp nhiều khó khăn ở Mỹ?
Những trạm sạc này được Dat Bike tự phát triển, nên chi phí rất hợp lý, khác biệt hoàn toàn so với các trạm sạc cho ô tô ở Mỹ.
Dat Charge của Dat Bike là hệ thống trạm sạc nhanh dành cho xe máy điện, sử dụng điện 1 chiều. Đây là trạm sạc nhanh đầu tiên ở Đông Nam Á dành cho xe máy điện.
Hiệu suất của Dat Charge cũng cao hơn vì nguyên lý hoạt động tương tự như các trạm sạc cấp độ 3 cho xe ô tô điện, thường tốn khoảng 2-3 tỷ đồng mỗi trạm, nhưng lại tiết kiệm chi phí hơn.
Liệu Dat Bike có lo lắng về việc trong tương lai sẽ có nhiều đối thủ lớn tham gia vào thị trường tiềm năng này?
Thực tế, đối thủ chính của Dat Bike là các loại xe xăng, và một cách tự nhiên, mỗi lần có thêm một hãng sản xuất xe điện mới, số lượng người sử dụng xe xăng sẽ giảm đi. Mục tiêu của Dat Bike là thúc đẩy hệ sinh thái xe điện, không chỉ riêng của mình mà còn của các hãng khác. Vì vậy, mỗi hãng sản xuất xe điện mới cũng giúp Dat Bike tiến triển nhanh hơn trong sứ mệnh của mình.
Tại sao anh lại chọn sản xuất hầu hết các thiết bị ở Việt Nam thay vì nhập khẩu? Có phải vấn đề về chi phí không?
Khoảng 90% linh kiện của Dat Bike được sản xuất trong nước và khoảng 90% nhà cung cấp của họ là doanh nghiệp Việt Nam. Hiện nay, xe của Dat Bike là sản phẩm duy nhất được Bộ Giao thông vận tải công nhận là 'Made in Vietnam' do sử dụng nhiều linh kiện nội địa, trong khi các sản phẩm khác thường phải nhập khẩu nhiều linh kiện.
Dat Bike chọn nhà cung cấp ở Việt Nam vì 2 lí do chính.
Trước hết, hệ sinh thái xe máy ở Việt Nam rất mạnh, vì vậy nếu người Việt Nam có thể làm được thì không lý do gì phải mua từ nước khác. Điều này chưa kể đến các ưu đãi thuế từ chính phủ nếu sản xuất ở Việt Nam, trong khi thuế nhập khẩu linh kiện từ nước ngoài không hề rẻ.
Lí do thứ hai quan trọng hơn là Dat Bike muốn tạo ra một sản phẩm tốt để hoàn thành sứ mệnh chuyển từ xe xăng sang xe điện. Để làm điều này, có 2 phương pháp. Phương pháp đầu tiên là kiểu 'Steve Jobs', nghĩa là công ty tạo ra một sản phẩm hoàn hảo và bán ra thị trường. Phương pháp thứ hai là kiểu 'Dat Bike', công ty liên tục cải tiến sản phẩm để ngày càng hoàn thiện hơn.
Để thực hiện kiểu làm sản phẩm của Dat Bike này, công ty cần phải gần gũi với nhà cung cấp, vì nếu phải tới nước khác gặp nhà cung ứng thì sẽ tốn rất nhiều thời gian.
Trong thực tế, về lâu dài, linh kiện từ các nhà cung cấp như Trung Quốc cũng không rẻ hơn so với Việt Nam. Hiện nay, có sự dịch chuyển của sản xuất từ Trung Quốc sang các nước như Việt Nam, vì vậy lợi thế của Việt Nam đang ngày càng được củng cố. Dat Bike nhận thức rõ điều này và muốn tận dụng cơ hội.
Đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng như thế nào đến Dat Bike?
Dĩ nhiên là có, trong thời gian đại dịch, Dat Bike không thể sản xuất hoặc bán sản phẩm. May mắn là hiện tại mọi thứ đã quay trở lại như thường lệ.
Bạn có thể chia sẻ về kết quả doanh thu, số lượng xe đã bán và lợi nhuận của Dat Bike không?
Tôi không thể tiết lộ nhiều chi tiết, nhưng hiện tại các nhà đầu tư đều hài lòng với kết quả kinh doanh của chúng tôi vì chúng tôi đã vượt quá kỳ vọng, đặc biệt là trong năm 2022 sau khi giới thiệu dòng xe Weaver 200. Số lượng xe Weaver 200 đã bán hiện đạt 15 lần so với dòng xe trước đó.
Cảm ơn bạn về những chia sẻ đó.
