Buzz
1. Lịch sử chế độ phong kiến ở Trung Quốc qua các thời kỳ:
Trong thời kỳ cổ đại, khu vực lưu vực sông Hoàng Hà và Trường Giang chứng kiến nhiều quốc gia nhỏ của người Trung Quốc liên tục xung đột và xâm lược lẫn nhau, tạo nên tình hình Xuân Thu – Chiến Quốc. Dưới đây là các triều đại của Trung Quốc cổ đại bao gồm Tần, Hán, Minh, Thanh và Đường:
Thời kỳ Tần (221 TCN - 206 TCN):
- Vào đầu thế kỷ IV trước công nguyên, nhà Tần đã lần lượt đánh bại các đối thủ. Đến năm 221 trước công nguyên, nhà Tần thống nhất Trung Quốc nhờ vào sức mạnh kinh tế và quân sự vượt trội.
- Giai cấp mới được hình thành:
- Những quan lại sở hữu nhiều ruộng đất trở thành địa chủ.
- Nông dân xung đột với giai cấp bóc lột: Nông dân lãnh canh (tầng lớp nghèo không có đất đai, phải thuê đất của địa chủ để canh tác và nộp thuế).
- Vua Tần, Tần Thủy Hoàng, nắm quyền lực tuyệt đối và bắt đầu xây dựng hệ thống chính quyền.
- Đất nước được chia thành quận huyện, với quan Thái thú quản lý các quận và Huyện lệnh phụ trách các huyện. Thừa tướng đứng đầu quan văn, Thái úy đứng đầu quan võ.
=> Quan hệ bóc lột của địa chủ đã thay thế cho bóc lột của quý tộc đối với nông dân công xã => CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN được hình thành. - Vua Tần, Tần Thủy Hoàng, giữ quyền lực tuyệt đối và bắt tay vào việc xây dựng chính quyền với hệ thống quan văn và quan võ dưới triều đại của mình.
- Đất nước được chia thành quận huyện, với quan Thái thú quản lý các quận và Huyện lệnh phụ trách các huyện. Thừa tướng đứng đầu quan văn, Thái úy đứng đầu quan võ.
- Hoàng đế sở hữu quân đội mạnh mẽ để duy trì trật tự xã hội, dập tắt các cuộc nổi dậy và thực hiện các cuộc chiến tranh xâm lược.
- Nhà Tần tồn tại trong 15 năm trước khi Lưu Bang lên ngôi và sáng lập nhà Hán.
Nhà Hán (206 trước công nguyên - 220):
- Nhà Hán tiếp tục củng cố hệ thống cai trị và mở rộng hình thức tiến cử.
- Nhà Tần và nhà Hán mở rộng quyền lực đến vùng thượng lưu sông Hoàng, thôn tính Trường Giang, chiếm phía đông Thiên Sơn, xâm lược Triều Tiên và lãnh thổ của người Việt cổ.
- Hoàng đế đứng đầu, được hỗ trợ bởi hai vị quan là thừa tướng và thái úy. Họ thực hiện mệnh lệnh của Hoàng đế (hay thường gọi là vua). Ở các quận và huyện, các quan địa phương quản lý nông dân và khai thác tài nguyên từ họ.
Thời Minh:
- Vào đầu thế kỷ XIII, trên thảo nguyên Mông Cổ, một nhà nước phong kiến quân sự được thành lập dưới sự lãnh đạo của Thành Cát Tư Hãn.
- Vào năm 1271, Khu bi Lai (Hốt Tất Liệt) tiêu diệt nhà Tống, lên ngôi Hoàng đế và sáng lập triều Nguyên (1271-1368). Chính sách áp bức và chia rẽ các dân tộc của triều Nguyên dẫn đến sự nổi dậy của nhân dân Trung Quốc.
- Năm 1368, Chu Nguyên Chương lên ngôi ở Nam Kinh và lập ra nhà Minh (1368-1644).
- Kinh tế: Phục hồi và phát triển, với dấu hiệu của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Các công trường thủ công lớn, như đồ gốm Cảnh Đức và xưởng dệt xuất hiện. Thành phố như Bắc Kinh và Nam Kinh phát triển mạnh mẽ.
- Bộ máy nhà nước: Tập trung xây dựng chế độ quân chủ chuyên chế trung ương nhằm chấm dứt tình trạng hỗn loạn. Năm 1380, bỏ chức Thừa tướng và Thái úy, thay bằng các Thượng Thư phụ trách các bộ (Lại, Hộ, Lễ, Binh, Hình, Công). Các quan ở tỉnh trực thuộc triều đình. Hoàng đế tập trung quyền lực, chỉ huy quân đội, phong tước và cấp đất cho hoàng tộc và công thần làm chỗ dựa cho triều đình.
- Xã hội: Ruộng đất được tập trung vào tay quý tộc và địa chủ, gây ra sự bất bình trong dân chúng. Vương công có nhiều tài sản và địa chủ sở hữu hàng nghìn mẫu ruộng, trong khi nông dân sống trong cảnh nghèo đói vì thuế nặng nề và thiếu ruộng đất.
=> Cuối thời Minh, mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt, dẫn đến cuộc khởi nghĩa của Lý Tự Thành và sự sụp đổ của triều Minh.
Thời Thanh:
- Vào thời điểm đó, một bộ tộc từ phương Bắc Trung Quốc, là Mãn Thanh, đã xâm lược và đánh bại Lý Tự Thành, thiết lập triều đại Thanh (1644-1911).
- Nhà Thanh thực hiện chính sách đàn áp dân tộc, buộc người Trung Quốc phải tuân theo tập quán của người Mãn.
- Họ áp dụng các biện pháp như mua chuộc giai cấp địa chủ người Hán, giảm thuế cho nông dân, khuyến khích khai hoang, nhưng sự phân biệt dân tộc vẫn không thay đổi.
- Chính sách đàn áp và bóc lột của nhà Thanh đã dẫn đến các cuộc khởi nghĩa nông dân, trong khi nhà Thanh suy yếu, các thế lực tư bản phương Tây đã dòm ngó và xâm lược Trung Quốc.
- Chính sách “bế quan tỏa cảng” của nhà Thanh đã dẫn đến các xung đột nghiêm trọng, dẫn đến sự sụp đổ của chế độ phong kiến Trung Quốc.
Thời Đường (618-907):
Sau nhiều thế kỷ hỗn loạn, Lý Uyên đã dẹp tan các đối thủ, đàn áp các cuộc khởi nghĩa, lên ngôi hoàng đế và sáng lập triều đại Đường (618-907). Chế độ phong kiến thời Đường đã đạt đỉnh cao phát triển:
- Kinh tế phát triển toàn diện:
- Thực hiện chế độ quân điền (chia ruộng công và ruộng hoang cho nông dân), nông dân phải thực hiện nghĩa vụ cho nhà nước theo chế độ tô, dung, điệu và áp dụng các kỹ thuật canh tác mới: chọn giống, xác định thời vụ.
- Ngành thủ công nghiệp phát triển mạnh mẽ, các xưởng thủ công như luyện sắt, đóng thuyền có hàng chục công nhân làm việc.
- Thương mại thịnh vượng, con đường tơ lụa trên đất liền và trên biển được mở rộng và phát triển.
- Chính trị: bộ máy cai trị phong kiến đã được hoàn thiện, cử người thân tín quản lý địa phương; cử người trong gia đình hoặc công thần giữ chức Tiết độ sứ, bảo vệ biên cương, mở các kỳ thi chọn quan.
=> Chế độ phong kiến đã tạo điều kiện cho quý tộc và địa chủ tham gia vào bộ máy cai trị từ trung ương đến địa phương, đồng thời tăng cường quyền lực tuyệt đối của hoàng đế. - Tiếp tục chính sách xâm lược: chiếm Nội Mông, Tây vực, xâm lược Triều Tiên, củng cố chế độ đô hộ ở An Nam, buộc Tây Tạng phải thần phục. Nhà Đường đã trở thành một đế quốc phong kiến hùng mạnh nhất.
- Cuối thời Đường, các mâu thuẫn xã hội ngày càng nghiêm trọng. Năm 874, cuộc khởi nghĩa Hoàng Sào bùng nổ, dẫn đến sự sụp đổ của nhà Đường. Trung Quốc lại rơi vào tình trạng hỗn loạn, nhưng Triệu Khuông Dẫn đã tiêu diệt các thế lực phong kiến khác và lập ra nhà Tống năm 960. Đến cuối thế kỷ XIII, cả hai triều đại Kim và Nam Tống bị Mông Cổ tiêu diệt.
2. Nhà Tần đã thống nhất và thiết lập chế độ phong kiến ở Trung Quốc như thế nào?
Vào cuối những thế kỷ trước Công nguyên, Trung Quốc chứng kiến sự phát triển sản xuất và hình thành quan hệ bóc lột địa tô giữa địa chủ và nông dân lĩnh canh, dẫn đến sự phân hóa xã hội và sự hình thành chế độ phong kiến. Nhà Tần khởi đầu việc xây dựng chính quyền phong kiến với quyền lực tuyệt đối của hoàng đế, nắm quyền sinh sát toàn diện. Vào năm 221 trước Công nguyên, Tần đã thống nhất Trung Quốc. Thời kỳ này chứng kiến sự hình thành các giai cấp mới, trong đó quan lại sở hữu nhiều ruộng đất trở thành địa chủ, nông dân cũng bị phân hóa thành các giai cấp bóc lột và nông dân tự canh. Những nông dân không có ruộng phải làm thuê cho địa chủ và nộp tô, đánh dấu sự chuyển giao từ quan hệ bóc lột của quý tộc sang bóc lột địa tô của địa chủ.
- Khoảng thế kỷ VIII trước Công nguyên, nhà Chu suy yếu, dẫn đến sự nổi dậy của các nước ở lưu vực Hoàng Hà và Trường Giang, gây ra tình trạng chiến tranh liên miên trong suốt 5 thế kỷ, gọi là thời kỳ Xuân Thu – Chiến Quốc.
- Vào nửa cuối thế kỷ III trước Công nguyên, nước Tần ngày càng mạnh, đánh bại các nước khác và thống nhất Trung Quốc vào năm 221 trước Công nguyên dưới sự cai trị của Tần Thủy Hoàng. Tần Thủy Hoàng là hoàng đế đầu tiên thiết lập chính quyền phong kiến tập quyền với quyền lực tuyệt đối.
- Dưới quyền hoàng đế có hệ thống quan văn và quan võ, trong đó Thừa tướng đứng đầu các quan văn và Thái uý đứng đầu các quan võ, là hai chức quan cao nhất hỗ trợ hoàng đế. Ngoài ra, còn có các quan phụ trách tài chính, lương thực, và nhiều lĩnh vực khác.
- Hoàng đế cũng duy trì một quân đội lớn để giữ trật tự xã hội, dẹp loạn và thực hiện chiến tranh xâm lược.
- Đất nước được chia thành các quận và huyện, với các chức quan Thái thú và Huyện lệnh đảm nhận quản lý. Các quan lại phải hoàn toàn tuân thủ lệnh của hoàng đế và luật pháp nhà nước.
- Nhiều giai cấp mới được hình thành và quan hệ bóc lột giữa địa chủ và tá điền được xác lập.
=> Quan hệ bóc lột giữa địa chủ và nông dân lĩnh canh đã thay thế quan hệ bóc lột giữa quý tộc và nông dân công xã thời cổ đại. Nông dân nhận ruộng đất từ địa chủ để canh tác và phải nộp một phần hoa lợi cho địa chủ, từ đó chế độ phong kiến đã được thiết lập ở Trung Quốc.
