Buzz
Nhà thờ dòng họ hay từ đường là một ngôi nhà dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên của một dòng họ hay từng chi họ tính theo phụ hệ (dòng của cha). Nhà thờ dòng họ phổ biến trong văn hóa người Việt tại khu đồng bằng và trung du Bắc Bộ và Trung Bộ. Chi họ lớn, sau khi đã phân chi thì ngôi nhà thờ của dòng trưởng nam sẽ là nơi thờ phụng từ đời ông thủy tổ, nơi giữ gia phả gốc, ngôi nhà thờ này sẽ được gọi là ngôi nhà thờ đại tôn. Các nhánh họ khác đều có nơi thờ cúng riêng từ đời ông tổ chi trưởng, gọi là ngôi nhà thờ chi họ (hay cửa họ).
Ngôi nhà thờ dòng họ sẽ được xây dựng với quy mô, kiến trúc phụ thuộc vào khả năng tài chính và đóng góp của các thành viên nam trong dòng họ và theo địa vị xã hội của những người vai vế trong dòng họ. Phần nội thất, gian giữa thường kiến trúc kiểu mở rộng ra phía tường hậu (chuôi vồ) để xây dựng bệ thờ. Trên bệ thờ đặt các linh vật hoặc giá thánh hoặc (vì tay ngai chạm hình rồng nên còn có tên khác là long ngai). Tay sẽ là nơi để bài vị tổ tiên hoặc là một ống quyển, hoặc khối hộp chữ nhật sơn son thiếp vàng đứng chứa đựng gia phả, có phủ nhiễu điều bên ngoài. Nơi đây là nơi được xem là linh thiêng nhất, nơi mà linh hồn tổ tiên sẽ ngự trị.
Mỗi năm, ngày lễ giỗ tổ tiên tại ngôi nhà thờ dòng họ là dịp hội họp lớn nhất của tộc họ, đồng thời cũng là dịp để đại bộ phận có xu hướng khuếch đại quan hệ họ hàng, nối lại mối quan hệ lỏng lẻo.
Trong tiếng Việt, ngôi nhà thờ dòng họ cũng dùng để chỉ nhà thờ của giáo họ (phân cấp nhỏ hơn giáo xứ) Công giáo.
Ngôi nhà thờ dòng họ tiêu biểu ở Việt Nam
Nhà thờ họ cấp quốc gia
Nhà thờ họ cấp quốc gia là những công trình tôn giáo đặc biệt của các dòng họ ở Việt Nam. Đây thường là nơi thờ cúng chung của toàn bộ thành viên trong dòng họ, được quản lý bởi hội đồng dòng họ và được xây dựng nhờ sự đóng góp của các thành viên trong cộng đồng họ.
- Nhà thờ họ Đỗ tại phường Phú La, quận Hà Đông, Hà Nội, gần khu mộ của Tổ họ Đỗ.
- Nhà thờ họ Trương tại thị trấn Thiên Tôn, Hoa Lư, Ninh Bình.
- Nhà thờ họ Dương tại quận Long Biên, Hà Nội.
- Nhà thờ họ Hồ tại làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An.
- Nhà thờ họ Văn tại Mai Hùng, Hoàng Mai, Nghệ An.
- Nhà thờ họ Bùi tại phường Xuân Hòa, thành phố Phúc Yên, Vĩnh Phúc.
- Đền thờ tổ họ Trần tại xã Thái Phương, huyện Hưng Hà, Thái Bình.
- Nhà thờ họ Nguyễn tại xã Đại Đồng Thành, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh.
- Nhà thờ họ Đinh tại xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, Ninh Bình.
Nhà thờ dòng họ
Các nhà thờ tộc họ địa phương thường được xếp hạng là di tích quốc gia, là nơi gắn kết cộng đồng và duy trì các nét văn hóa truyền thống của dòng họ.
- Nhà thờ họ Đào tại Ninh An, Hoa Lư, Ninh Bình.
- Nhà thờ họ Phạm ở xã Yên Hải, huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh.
- Nhà thờ họ Dương tại phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
- Nhà thờ họ Trần ở xã Đại Lai, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.
- Nhà thờ họ Vũ Văn tại thị trấn Thổ Tang, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc.
- Nhà thờ họ Nguyễn Triệu Cơ tại làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An.
