Nhà thờ Huyện Sỹ – Một biểu tượng linh thiêng của thành phố

Nhà thờ Huyện Sỹ, hay còn gọi là Nhà thờ Thánh Philipphê Tông đồ, là một ngôi nhà thờ Công giáo có lịch sử hơn 100 năm. Nằm tại số 1 đường Tôn Thất Tùng, phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh, Việt Nam, đây là nơi thờ phượng của giáo xứ Chợ Đũi thuộc Tổng giáo phận TP. Hồ Chí Minh.

Câu chuyện lịch sử

Nhà thờ được xây dựng nhờ sự đóng góp của ông bà Lê Phát Đạt, tức Huyện Sỹ, với việc hiến đất và 1/7 gia tài vào thời điểm đó, trị giá khoảng hơn 30 muôn (mười ngàn) đồng bạc Đông Dương. Công trình bắt đầu vào năm 1902 theo thiết kế của linh mục Bouttier và hoàn thành vào năm 1905. Ngôi thánh đường nằm trên một khu đất cao rộng hơn một mẫu, ở góc đường Frère Louis (nay là đường Nguyễn Trãi) và Frère Guilleraut (nay là đường Tôn Thất Tùng).

Ban đầu, ngôi thánh đường mang tên Nhà thờ Chợ Đũi vì thuộc giáo xứ Chợ Đũi. Cũng vì Thánh Philípphê Tông đồ là bổn mạng của Huyện Sỹ, nó còn được gọi là Nhà thờ Thánh Philípphê. Tuy nhiên, người dân vẫn gọi nó là Nhà thờ Huyện Sỹ, và dần dần cái tên này trở thành tên gọi phổ biến của ngôi thánh đường, mặc dù đối tượng thờ phượng không phải là ông Huyện Sỹ.

Khuôn viên

Nhà thờ Huyện Sỹ nổi bật với khuôn viên rộng lớn và thoáng đãng nhất tại Sài Gòn. Trước mặt nhà thờ là bức tượng thánh tử đạo Việt Nam, Mátthêu Lê Văn Gẫm. Gần cổng chính, bạn sẽ thấy đài thiên thần hộ thủ và tượng đài Thánh Giuse.

Ở phía bên trái khuôn viên, bạn sẽ tìm thấy núi Đức Mẹ Lộ Đức, được xây dựng vào năm 1960 để tôn vinh Đức Mẹ. Vào ngày 11 tháng 2 hàng năm, các linh mục chính xứ Chợ Đũi thường tổ chức thánh lễ tại đây để cầu nguyện đặc biệt cho các bệnh nhân.

Phía bên phải khuôn viên, đồi Canvê nổi bật với tượng chuộc tội khổng lồ được xây dựng vào năm 1974 dưới sự chỉ đạo của linh mục Gioan Baotixita Dương Hoàng Thanh.

Kiến trúc

Nhà thờ Huyện Sỹ dài 40 mét, chia thành 4 gian với chiều rộng 18 mét. Ban đầu, thiết kế nhà thờ dự kiến gồm 5 gian, dài khoảng 50 mét. Tuy nhiên, do nhà thờ tạm Chí Hòa bị hư hỏng nặng, các nhà lãnh đạo giáo xứ Chợ Đũi đã quyết định cắt bớt 1 gian để chuyển ngân quỹ xây dựng cho nhà thờ Chí Hòa, hiện nay vẫn tồn tại và được tôn tạo nhiều lần.

Nhà thờ Huyện Sỹ được ốp đá hoa cương Biên Hòa cho mặt tiền và các cột chính theo phong cách kiến trúc Gothic. Chính điện có vòm chịu lực kiểu cung nhọn, tường trang trí với nhiều cửa sổ vòm đỉnh nhọn và lớp kính màu ghép hình nhập từ Ý. Bên trong, các gian có nhiều tượng thánh và trên vòm cửa chính là tượng thánh Philípphê bằng đá cẩm thạch, tay cầm cây thánh giá Phục sinh.

Ngọn tháp chuông chính cao 57 mét, tính cả chiều cao thánh giá và con gà trống Gaulois. Bên trong có 4 quả chuông đúc tại Pháp vào năm 1905. Hai quả lớn có đường kính 1,05 mét do ông Gioan Baotixita Lê Phát Thanh và bà Anna Đỗ Thị Thao tặng. Hai quả nhỏ, đường kính 0,95 mét, không ghi tên người tặng, có thể là của ông bà Huyện Sỹ đặt đúc cùng năm.

Huyện Sỹ qua đời vào năm 1900, khi công trình nhà thờ vẫn chưa hoàn tất. Đến năm 1920, sau khi vợ ông, bà Huỳnh Thị Tài, qua đời, hai ông bà mới được an táng tại khu vực gian chái sau cung thánh của nhà thờ.

Tại gian chái bên trái, có tượng bán thân của ông Huyện Sỹ được làm bằng thạch cao và gắn trên cột đá. Phía sau là phần mộ bằng đá cẩm thạch với hoa văn trang trí tinh xảo. Trên mộ là tượng toàn thân ông Huyện Sỹ, đầu dựa trên hai chiếc gối bằng đá cẩm thạch được điêu khắc công phu, đầu đội khăn đóng, mặt hướng về cung thánh, mặc áo dài gấm hoa văn cầu kỳ, tay đan trước ngực, chân đi giày. Đối diện bên phải là tượng của vợ ông, bà Huỳnh Thị Tài (1845-1920), với tóc búi, cũng dựa trên hai chiếc gối, tay đặt trước ngực, mặc áo dài gấm, chân mang hài. Trong khu vực còn có tượng bán thân của con trai và con dâu ông bà: Gioan Baotixita Lê Phát Thanh (bên phải) và Anna Đỗ Thị Thao (bên trái).

Ghi chú

Một địa điểm tham quan nổi tiếng ở Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh