Nhà thờ Tân Định

Nhà thờ Tân Định (còn gọi là Nhà thờ Thánh Tâm Chúa Giêsu, Tân Định) là một địa điểm thờ phượng Công giáo nổi bật ở Thành phố Hồ Chí Minh, thuộc giáo xứ Tân Định. Cùng với Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, đây là một trong những nhà thờ lâu đời và có quy mô lớn tại thành phố.

Nhà thờ nằm tại số 289 đường Hai Bà Trưng, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh, được xây dựng từ năm 1870 và hoàn thành vào ngày 16 tháng 12 năm 1876. Công trình mang phong cách kiến trúc Roman và được sơn màu hồng phấn từ năm 1957, do đó còn được gọi là 'nhà thờ màu hồng.'

Công trình nổi bật với màu sơn hồng rực rỡ, mặt tiền gồm một tháp chính ở trung tâm và nhiều tháp phụ đối xứng. Tháp chính cao 52,6 mét với cây thánh giá bằng đồng cao 3 mét. Bên trong có năm quả chuông tổng trọng lượng 5,5 tấn. Các tháp phụ có đèn tháp và nhiều cửa sổ hoa gió với hoa văn tinh tế. Nội thất nhà thờ rất trang trọng với hai hàng cột Gothic dẫn đến bàn thờ chính bằng đá cẩm thạch Ý, làm nổi bật vẻ đẹp kiến trúc. Cột bên trái có các bệ tượng thánh nữ, cột bên phải có các bệ tượng thánh nam.

Nhà thờ Tân Định đã trải qua nhiều lần trùng tu và mở rộng trong các sự kiện khác nhau, nhưng vẫn giữ được nét kiến trúc nguyên bản của mình.

Lịch sử

Giáo xứ Tân Định có thể được chia thành 5 giai đoạn chính:

• Từ năm 1860 đến 1874: Giai đoạn Thành lập
• Từ năm 1874 đến 1926: Giai đoạn Xây dựng và Củng cố
• Từ năm 1926 đến 1945: Giai đoạn Phát triển
• Từ năm 1945 đến 1974: Giai đoạn Mở rộng
• Từ năm 1974 đến nay: Giai đoạn Hiện tại

Lịch sử của nhà thờ Tân Định bắt đầu từ năm 1874, khi cha Donatien Éveillard (1835-1883) chịu trách nhiệm xây dựng nhà thờ đầu tiên. Cha Éveillard phải làm việc vất vả trong suốt hai năm 1875 và 1876, vừa vận động tài chính vừa chỉ huy công trình. Ông A Lộc, một người Hoa, là người duy nhất giúp Cha trong việc xây dựng. Cuối cùng, nhà thờ khang trang đã hoàn thành với chi phí khoảng 15.000 đồng bạc Đông Dương (tương đương khoảng 38.000 franc). Nhà thờ được khánh thành vào tháng 12 năm 1876.

Cha Éveillard cũng đã mời các sơ từ dòng Thánh Phaolô thành Chartres để thành lập một cô nhi viện và trường nội trú bên cạnh nhà thờ, được gọi là Thánh Nhi Tân Định hay Trường Thánh nhi Tân Định (tên gốc là Sainte Enfance de Tan-Dinh, hay École de Tan-Dinh). Trường mở cửa vào năm 1877 và đến khoảng năm 1880, trường đã có khoảng 300 học sinh theo học.

Có lẽ thành tựu vĩ đại nhất của Cha Éveillard là việc sáng lập nhà xuất bản tôn giáo có tên Nhà In Thừa Sai (Imprimerie de la Mission) tại Tân Định, nơi Cha đã đào tạo những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn từ Trường Thánh Nhi Tân Định để các em có thể tham gia vào công việc xuất bản sách.

Khi Cha Éveillard qua đời vào ngày 15-9-1883, ngài được chôn cất vào ngày 17-9-1883 ngay trước bàn thờ Đức Mẹ trong Nhà Thờ Tân Định. Một tấm bia cẩm thạch trắng được đặt lên mộ của ngài.

Vào đầu những năm 1890, nhà thờ và các trường học ban đầu đã không còn phù hợp với mục đích sử dụng, do đó người kế nhiệm Cha Éveillard, Cha Louis-Eugène Louvet (Cha Ngôn) (1838-1900), đã tổ chức một cuộc xổ số để quyên góp xây dựng lại nhà thờ và trường học. Phần lớn diện tích của Nhà thờ Tân Định hiện tại có từ năm 1896-1898, khi việc tái thiết được hoàn tất với chi phí là 8.600 đồng Đông Dương (22.000 đồng Francs). Các tòa nhà trường học liền kề cũng được xây dựng lại trong thời gian này, và trường École des Sourds-Muets de Tân-Định (Trường câm điếc Tân Định) được mở trong khuôn viên Trường Thánh Nhi Tân Định. Đến năm 1908, Trường Thánh Nhi có thêm 4 nữ tu người Pháp và 10 nữ tu Việt Nam. Cha Louvet (Cha Ngôn) đã chỉ định một nhà truyền giáo tên Jean-François-Marie Génibrel (Cha Thượng) (1851-1914) điều hành Nhà In Thừa Sai. Trong những năm tiếp theo, Cha Génibrel đã xuất bản nhiều ấn phẩm học thuật quan trọng, bao gồm Manuel de conversation Annamite-Français (1893), Vocabulaire Français-Annamite (1898), Vocabulaire Annamite-Français (1906) và tác phẩm nổi bật Dictionnaire Annamite-Français (1898), sau 14 năm nghiên cứu miệt mài. Cha Génibrel cũng bắt đầu nghiên cứu Dictionnaire Français-Annamite (Từ điển Pháp - An Nam) nhưng chưa kịp hoàn thành.

Vào năm 1928-1929, Nhà thờ Tân Định được sửa chữa và nâng cấp dưới sự chỉ đạo của Linh mục Jean-Baptiste Nguyễn Bá Tòng (1868-1949), người sau này nổi tiếng là giám mục Việt Nam đầu tiên của Đông Dương, phụ trách giáo phận Phát Diệm. Trong thời gian này, tháp chuông cao 52,62m và tiền sảnh đã được xây dựng thêm ở phía trước tòa nhà và một trần giả được tạo ra phía trên gian giữa.

Năm 1949, các trụ cấu trúc ở gian giữa đã được gia cố. Đến năm 1957, nhà thờ được tu sửa và sơn lại với màu hồng mà nhiều người biết đến hiện nay (màu hồng cá hồi ở bên ngoài, màu dâu tây và màu kem ở bên trong). Từ thời điểm đó, nhà thờ đã trải qua một số lần tân trang lớn.

Một phần của Trường Thánh Nhi Tân Định hiện tại vẫn được các nữ tu dòng Thánh Phaolô thành Chartres sử dụng. Phần lớn khuôn viên của Trường Thánh Nhi đã được chuyển đổi thành cơ sở cho trường Trung học cơ sở Hai Bà Trung bên cạnh.

Kiến trúc

Nhà thờ Tân Định được thiết kế theo phong cách Roman, hòa quyện với các yếu tố Gothic và Phục hưng. Công trình bao gồm một gian giữa với mái vòm hình thùng cao (hiện nay được che bằng trần giả), các gian được phân cách bằng mái vòm và lối đi bên cùng hành lang. Thiết kế của nhà thờ kết hợp một phòng trưng bày phía trên (triforium hoặc mái vòm nông) và hai nhà nguyện kiểu apse hình chóp nằm hai bên gian giữa, gần lối vào. Khi vào nhà thờ, bên trái cung thánh là tượng Đức Mẹ Maria (kèm theo một gian phụ kính Thánh Theresa gần lối vào), bên phải là tượng Thánh Cả Giuse. Trên các cột hai bên cung thánh có các bức tượng thánh và 14 Chặng Đàng Thánh Giá có nguồn gốc từ những năm 1890.

Trong quá trình xây dựng lại nhà thờ năm 1928-1929, một giáo dân Pháp giàu có tên François Haasz, Trưởng bộ phận Cơ khí tại Maison Larue, và vợ ông, Anne Tống Thị Mực, đã tài trợ cho nhà thờ để xây dựng thêm bàn thờ chính bằng đá cẩm thạch Ý và một bàn thờ phụ. Hiện tại, hai hạng mục này được xem là những điểm trang trí nổi bật nhất trong bất kỳ nhà thờ nào ở Sài Gòn.

Chú giải

Liên kết bên ngoài