Buzz
| Thi nhân Việt Nam | |
|---|---|
| Thông tin tác phẩm | |
| Tác giả | Hoài Thanh – Hoài Chân |
| Thời gian sáng tác | 1942 |
| Triều đại sáng tác | Nhà Nguyễn (1802–1945) |
| Quốc gia | Việt Nam |
| Ngôn ngữ | Tiếng Việt |
Nhà thơ Việt Nam là tên của một cuốn sách, vừa là tuyển tập vừa là nghiên cứu và phê bình về phong trào thơ mới của Việt Nam, do hai anh em Hoài Thanh và Hoài Chân biên soạn. Đây là tuyển tập thơ đầu tiên của thời kỳ thơ mới, ghi lại những tên tuổi và bài thơ quan trọng từ năm 1932 đến 1941. Cuốn sách được viết theo phương pháp chủ quan, và được nhiều nhà văn đánh giá cao về sự bình luận và cảm nhận của tác giả.
Nhà thơ Việt Nam được viết vào năm 1941, hoàn thành vào năm 1942, và được xuất bản lần đầu vào năm 1942 tại nhà in tư nhân Nguyễn Đức Phiên. Tính đến năm 2018, cuốn sách đã được tái bản nhiều lần.
Hoàn cảnh ra đời
Cuốn sách ra đời vào thời kỳ đỉnh cao của phong trào thơ mới (1941), khi các nhà thơ xuất sắc của thời kỳ này như Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mạc Tử, Vũ Hoàng Chương, Nguyễn Vỹ, Đoàn Phú Tứ, v.v. đã xuất bản những tác phẩm nổi bật nhất của mình (như Gửi hương cho gió của Xuân Diệu, Lửa thiêng của Huy Cận, Thơ Hàn Mạc Tử, Thơ say của Vũ Hoàng Chương...), và nhiều tác phẩm khác.
Nội dung tác phẩm
Nhà thơ Việt Nam là một cuốn sách phê bình nghệ thuật đầy ấn tượng, trong đó tác giả dùng cảm nhận chủ quan để ghi lại những suy nghĩ và cảm xúc của mình. Trong phần 'Nhỏ to...', lời kết của sách, Hoài Thanh và Hoài Chân đã giải thích rõ ràng:
| “ | Có lẽ bạn đương chờ tôi phân ngôi thứ trong làng thơ xem ai nhất, ai nhì... Bạn sẽ thất vọng. Tôi chỉ ghi cảm tưởng xem thơ nên bài viết dài ngắn không chừng. Bạn cũng đừng so sánh thơ trích nhiều ít. Ai lại lấy số trang, số dòng mà định giá một nhà thơ ?
Có lẽ bạn đương chờ những bài nghiên cứu vô tư và khách quan. Bạn cũng sẽ thất vọng. Vô tư thì tôi đã vô tư hết sức, nhưng khách quan thì không. Tôi vẫn có thể vờ bộ khách quan và mặc cho những ý riêng của tôi cái lốt y phục của mọi người. Nhưng việc gì phải khổ thế ? Chạy đi đâu cũng không thoát cái tôi thì tôi cứ là tôi vậy. Hay dở tính trời. |
” |
Các nhà thơ được vinh danh
Trong phần 'Nhỏ to...', Hoài Thanh và Hoài Chân cho biết mặc dù họ đã chọn lọc kỹ lưỡng các tác phẩm và tên tuổi nổi bật để đưa vào sách, vẫn có những thiếu sót. Những thiếu sót này không nằm trong sách mà ở ngoài: nhiều nhà thơ và bài thơ giá trị không được đưa vào vì những lý do cá nhân.
Cuốn sách giới thiệu về 44 nhà thơ của phong trào thơ mới và tôn vinh thi nhân Tản Đà với vị trí 'ghế danh dự':
|
|
|
|
|
Trong số các nhà thơ được chọn, Xuân Diệu là người có số lượng bài thơ xuất hiện nhiều nhất với tổng cộng 15 bài.
Giá trị
Cuốn sách không chỉ cung cấp những nhận xét tinh tế và giá trị về các nhà thơ và bài thơ của phong trào thơ mới mà còn được xem là một tài liệu quan trọng về phong trào này. Phần mở đầu của sách, 'Một thời đại trong thi ca', thảo luận về nhiều vấn đề như: nguồn gốc của thơ mới (không chỉ từ ảnh hưởng phương Tây mà từ đời sống tinh thần Việt Nam đương thời); cuộc tranh luận giữa thơ mới và thơ cũ; sự phát triển của thơ mới trong 10 năm; đặc điểm hình thức và thể loại; triển vọng tương lai của thơ mới; tinh thần cốt lõi của thơ mới; bi kịch của cái 'tôi' (cuộc đời chúng ta bị bao trùm bởi chữ tôi, tìm kiếm chiều sâu nhưng lại càng thêm lạnh lẽo); sự bế tắc sau 10 năm phát triển (với sự xuất hiện của các khuynh hướng bí ẩn như thơ Bích Khê, Nguyễn Xuân Sanh, v.v.) và các gợi ý để vượt qua sự bế tắc (quay về cội nguồn dân tộc, tìm hiểu di sản tinh thần của cha ông, đặc biệt là ca dao).
Bên cạnh giá trị nội dung, Nhà thơ Việt Nam còn được đánh giá cao về mặt nghệ thuật. Giọng văn của Hoài Thanh và Hoài Chân trong cuốn sách mang một phong cách tâm tình, với âm điệu nhẹ nhàng và câu từ duyên dáng, đôi khi rất dí dỏm. Đặc biệt, tác giả có sự điều hòa tinh tế khi bình luận, không quá khắt khe với những bài thơ kém và cũng không quá tâng bốc những bài thơ xuất sắc.
Mặc dù có một số điểm mạnh, tác giả Nhà thơ Việt Nam đôi khi hơi quá khi cho rằng 'khi đi sâu vào hồn một người, ta sẽ gặp hồn chung của nhân loại', và cũng chưa hoàn toàn thỏa đáng khi coi thơ mới là toàn bộ nền thơ Việt Nam lúc bấy giờ (mà bỏ qua các tác giả khác đương thời như Tú Mỡ, Đỗ Phồn, v.v. và các dòng thơ cách mạng). Tuy nhiên, nhìn tổng thể, Nhà thơ Việt Nam vẫn là một công trình biên khảo có giá trị cao về phong trào thơ mới, bao gồm nghiên cứu, phê bình và tuyển chọn thơ. Cuốn sách được xuất bản sau 10 năm của phong trào thơ mới và vẫn còn tiếp tục được quan tâm, có giá trị tổng kết phong trào.
Đánh giá cuốn sách
- Trương Chính, trong phần giới thiệu cuốn Tuyển tập Hoài Thanh:
| “ | yêu thơ mới từ buổi đầu chớm nụ; chăm chú theo dõi suốt mười năm cho đến ngày nở hoa, đơm quả, chọn những bài hay nhất trong hàng nghìn bài đăng trên mặt báo, có bài còn là bản thảo, in thành "hợp tuyển" kèm theo những lời bình trang nhã, duyên dáng, đầy cảm xúc. Để đầu sách là một bài nghiên cứu công phu về phong trào "thơ mới" qua đó có thể thấy anh say "thơ mới" đến mức nào !...Bài ấy viết kỹ đến nỗi sau này có người bàn lại, tuy nhận định khác đi ít nhiều, nhưng thấy các anh không bỏ sót một tư liệu nào quan trọng cả. | ” |
- Bùi Giáng trong tác phẩm Thi ca tư tưởng:
| “ | Hoài Thanh viết Thi Nhân Việt Nam, có những lời bất hủ. (...) Và ông mở ra không biết bao nhiêu con đường cho những thi sỹ và phê bình gia đi sau. Dù thỉnh thoảng cũng phải bài bác ông trong phép "cưỡng bức chịu chơi", nhưng phải nhìn nhận rằng nếu không có Hoài Thanh, thì có lẽ ngày nay chúng ta chẳng có thể viết nên một cái gì ra cái gì gì cả ? (...)Nếu cuốn sách của Hoài Thanh không ra đời, thì thi ca hiện đại Việt Nam ắt phải tan hoang tinh thể do sức tàn phá của cuốn sách Nhà văn Hiện đại Vũ Ngọc Phan. Trong thế hệ trước, ngoài Hoài Thanh ra, không còn một kẻ nào có thể ngờ ra thiên tài Huy Cận. Dẫu có ngờ ra ắt cũng không thể viết được như Hoài Thanh. | ” |
- Đặng Thai Mai trong bài viết 'Lời tiếc thương đồng chí Hoài Thanh':
| “ | Hoài Thanh và Hoài Chân cũng đã đọc hộ chúng ta trong ngoài một vạn bài thơ và bao nhiêu bài văn nữa; dầu sao thì qua gần 400 trang sách ấy chúng ta cũng đã bắt gặp khá nhiều ấn tượng khá nhiều suy nghĩ về nghệ thuật thơ mới. Riêng về phần tôi sau khi đọc tác phẩm và đặc biệt là sau khi xem lại bài tựa cuốn sách, tuy tôi không đồng ý với hai tác giả về một số điểm nhưng quả tình tôi vẫn để ý đến nhiều đoạn văn thật sự hấp dẫn. Và một điều khá lạ, là ngay từ hồi ấy cảm tưởng của tôi là tập sách trong khi có vẻ như tán dương cuộc thắng lợi của thơ mới cũng đã cho thấy một ít dấu hiệu về sự kết thúc một thời kỳ khi cái mới đang trở thành cái cũ. | ” |
Tác giả
Hoài Thanh
Hoài Chân
Hoài Chân, em trai của Hoài Thanh, tên thật là Nguyễn Đức Phiên; sinh ngày 11 tháng 4 năm 1914 tại xã Nghi Trung, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Năm 1930, ông tham gia phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh. Năm 1931, khi đang học tại Trường Cao đẳng Tiểu học Collège Vinh, ông bị bắt và bị kết án một năm tù. Sau khi mãn hạn tù vào năm 1932, ông chuyển đến Huế để kiếm sống và tự học để thi tú tài.
Năm 1933, ông làm việc tại nhà in Đắc Lập và sau đó làm báo tại Tràng An, La Gazette de Huế. Cùng với Hoài Thanh và Lưu Trọng Lư, ông đã sáng lập Ngân Sơn tùng thư (1933-1935). Vào năm 1942, ông tự xuất bản cuốn Thi nhân Việt Nam. Đầu năm 1945, ông tham gia Việt Minh trong cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám ở Huế. Sau tháng 8 năm 1945, ông đảm nhiệm các chức vụ: Chủ nhiệm báo Quyết chiến (Trung Bộ); Trưởng ty Thông tin Nghệ An; Trưởng ty Văn hóa Nghệ An; Phụ trách Nhà xuất bản Văn hóa; Giám đốc kiêm Tổng biên tập Nhà xuất bản Văn hóa (mới). Hiện ông đã nghỉ hưu.
- Thi nhân Việt Nam được nhà xuất bản Văn học tái bản vào năm 2005.
- Mục từ Thi nhân Việt Nam có trong cuốn Từ điển văn học (bộ mới), Nhà xuất bản Thế giới, 2006.
