Bài viết này có sử dụng các ký hiệu cờ vua đại số để mô tả các nước đi. |
Nhà Vua (♔, ♚) là quân cờ quan trọng nhất trên bàn cờ vua. Mục tiêu của các kỳ thủ là chiếu hết quân Vua của đối phương. Nếu quân Vua bị đe dọa mà không thể di chuyển để tránh chiếu, bên đó sẽ thua cuộc. Dù là quân cờ quan trọng nhất, nhưng Vua lại có sức mạnh hạn chế (trừ một số tình huống đặc biệt trong tàn cuộc).
Cách di chuyển của Vua
a | b | c | d | e | f | g | h | ||
8 | 8 | ||||||||
7 | 7 | ||||||||
6 | 6 | ||||||||
5 | 5 | ||||||||
4 | 4 | ||||||||
3 | 3 | ||||||||
2 | 2 | ||||||||
1 | 1 | ||||||||
a | b | c | d | e | f | g | h |
a | b | c | d | e | f | g | h | ||
8 | 8 | ||||||||
7 | 7 | ||||||||
6 | 6 | ||||||||
5 | 5 | ||||||||
4 | 4 | ||||||||
3 | 3 | ||||||||
2 | 2 | ||||||||
1 | 1 | ||||||||
a | b | c | d | e | f | g | h |
a | b | c | d | e | f | g | h | ||
8 | 8 | ||||||||
7 | 7 | ||||||||
6 | 6 | ||||||||
5 | 5 | ||||||||
4 | 4 | ||||||||
3 | 3 | ||||||||
2 | 2 | ||||||||
1 | 1 | ||||||||
a | b | c | d | e | f | g | h |
Khi bắt đầu ván cờ, quân Vua của bên trắng được đặt ở ô e1 trên hàng đầu tiên bên phải quân Hậu, trong khi quân Vua của bên đen được đặt ở ô e8 trên hàng cuối cùng, đối diện với Vua trắng.
Quân Vua có thể di chuyển đến các ô trống hoặc ô có quân của đối phương theo bất kỳ hướng nào (ngang, dọc, chéo), miễn là không làm cho Vua bị chiếu hoặc di chuyển vào vị trí có quân đối phương bảo vệ. Hai quân Vua không thể đứng ở hai ô kề nhau, kể cả theo đường chéo. Vua cũng có thể thực hiện nước đi đặc biệt gọi là nhập thành hoặc chiếu rút với quân Tượng, Xe, hoặc Hậu.
Nhập thành là gì?
Cùng với quân Xe, quân Vua có thể thực hiện nước đi đặc biệt gọi là 'nhập thành': Vua di chuyển đến ô gần nhất về phía một trong hai quân Xe của mình và sau đó quân Xe sẽ nhảy đến ô bên cạnh quân Vua, bảo vệ Vua khỏi nguy hiểm. Có hai kiểu nhập thành là nhập thành gần và nhập thành xa. Để thực hiện nhập thành, cần phải thỏa mãn các điều kiện sau đây:
- Cả Vua và Xe đều chưa từng di chuyển trước đó.
- Giữa Vua và Xe không có quân cờ nào khác.
- Vua không đang bị chiếu.
- Vua không di chuyển qua các ô bị đối phương kiểm soát.
- Vua không dừng lại ở ô bị đối phương kiểm soát.
Các tình huống trong cờ vua
Chiếu và chiếu hết là gì?
Khi một nước đi của kỳ thủ khiến quân Vua đối phương bị tấn công, tình trạng đó gọi là bị chiếu. Kỳ thủ đang bị chiếu phải thực hiện các nước đi để ngăn chặn nguy cơ ngay lập tức. Có ba cách để bảo vệ Vua khỏi bị chiếu, bao gồm:
- Di chuyển quân Vua đến một ô kề bên không nằm trong tầm kiểm soát của đối phương.
- Đưa một quân khác vào vị trí giữa quân Vua và quân đối phương đang chiếu Vua để chặn đòn tấn công (không áp dụng với chiếu đôi hoặc chiếu bởi quân Mã).
- Ăn quân tấn công của đối phương (không thể làm khi bị chiếu đôi, trừ khi ăn quân này cũng đồng thời bảo vệ Vua khỏi chiếu bởi quân khác).
Nếu không thể thực hiện ba cách trên, quân Vua sẽ bị chiếu hết và kỳ thủ sẽ thua cuộc.
Thế PAT (Hòa cờ)
Khi đến lượt đi mà kì thủ gặp phải thế PAT, có những điều kiện sau:
- Không còn nước đi hợp lệ nào khác.
- Quân Vua không bị chiếu.
Khi cả hai điều kiện trên đều xảy ra, quân Vua rơi vào thế PAT và ván cờ kết thúc với kết quả hòa. Kỳ thủ có ít quân hoặc không thể thắng thường sử dụng thế này để tránh thất bại.
Vai trò của các quân cờ
Trong giai đoạn khai cuộc và trung cuộc, quân Vua thường ít có vai trò tấn công hoặc phòng thủ. Kỳ thủ thường nhập thành và đặt Vua ở góc bàn cờ sau hàng tốt để bảo vệ. Tuy nhiên, trong tàn cuộc, quân Vua trở nên rất quan trọng trong việc tấn công và hỗ trợ quân tốt thăng cấp.
Không thể so sánh giá trị của quân Vua với các quân cờ khác vì Vua không thể bị hy sinh. Do đó, giá trị của quân Vua được coi là vô cùng quan trọng. Trong tàn cuộc, Vua có thể mạnh hơn một quân Mã hoặc quân Tượng, và được Emanuel Lasker xem như một quân Mã cộng thêm một quân tốt (hoặc bốn quân tốt trong hệ thống giá trị cờ vua). Vua phòng thủ tốt hơn Mã và tấn công tốt hơn Tượng.
Mã Unicode
Hai mã Unicode dành cho hai quân Vua có màu sắc khác nhau là:
♔ U+2654 Quân Vua màu trắng (HTML ♔)
♚ U+265A Quân Vua màu đen (HTML ♚)