Nhận diện các loại nấm độc nguy hiểm

1. Cách nhận diện các loại nấm độc nguy hiểm

Những dấu hiệu để nhận biết nấm độc rất đơn giản và dễ thực hiện:

- Quan sát bằng mắt, nấm độc thường có màu sắc rực rỡ, với các đốm đỏ, trắng hoặc đen. Thân nấm độc có thể có nhiều vằn, vết nứt xung quanh hoặc thậm chí có nhựa chảy ra khi bị hái.

- Khi ngửi, nấm độc thường có mùi hắc, đắng hoặc mùi khó chịu. Tuy nhiên, một số loại nấm độc có thể có mùi thơm nhẹ.

- Kiểm tra sự thay đổi màu sắc:

+ Phương pháp 1: Dùng phần đầu trắng của hành lá chà lên mũ nấm. Nếu thấy màu sắc chuyển sang xanh nâu, đó có thể là nấm độc.

+ Phương pháp 2: Sử dụng muỗng hoặc đũa bạc chạm vào mũ hoặc thân nấm. Nếu dụng cụ đổi màu, nấm có thể là độc; ngược lại, nấm không độc.

+ Phương pháp 3: Nhỏ vài giọt sữa tươi lên mũ nấm. Nếu sữa bị vón cục, bạn nên tránh ăn nấm đó.

- Quan sát hình dạng của nấm, nấm độc thường có các lá tia màu trắng nằm dưới mũ nấm. Trong khi nấm ăn được thường có màu nâu hoặc da. Tuy nhiên, không phải tất cả các nấm có lá tia trắng đều là nấm độc.

- Tránh chọn nấm có mũ hoặc thân xuất hiện đốm đỏ hoặc màu đỏ.

- Không ăn nấm nếu không thấy vòng bao quanh thân nằm dưới mũ nấm.

2. Những loại nấm độc nguy hiểm nhất trên thế giới

Nấm Mũ Tử Thần (Death Cap Mushroom)

Nấm Mũ Tử Thần thường xuất hiện dưới các gốc cây cổ thụ, đặc biệt là cây sồi trong rừng. Với hình dáng tự nhiên và tương đồng với nhiều loại nấm ăn thông thường, nấm này dễ bị nhầm lẫn và có nguy cơ bị hái nhầm.

Nấm Mũ Tử Thần chứa hoạt chất α-amanitin (amatoxin), một trong những tác nhân chính gây tổn thương nghiêm trọng đến gan và thận, khiến các cơ quan này suy yếu đến mức khó có thể phục hồi.

Loại độc này có thể gây ra tổn thương vĩnh viễn cho các cơ quan nội tạng, đặc biệt là gan và thận. Giải pháp duy nhất cho người bị nhiễm độc nấm này là phẫu thuật ghép tạng, với việc thay thế gan mới để duy trì sự sống.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, chỉ cần tiêu thụ khoảng 30 gram nấm chứa độc tố amatoxin, tương đương với một nửa cây nấm, là đã đủ để gây nguy hiểm đến tính mạng của một người trưởng thành. Thực tế, chỉ cần 0,006 gram chất độc này xâm nhập vào cơ thể cũng có thể dẫn đến tình trạng nguy cấp.

Nấm độc tán trắng – Amanita verna

- Hình dạng: Mũ nấm màu trắng, bề mặt nhẵn bóng, khi non có hình trứng, mũ nấm gắn chặt vào cuống. Toàn thân màu trắng, chân cuống phình to dạng củ, bao gốc hình đài hoa.

- Thịt nấm: Màu trắng, mềm, có mùi thơm nhẹ.

- Độc tố: Chứa các amanitin (amatoxin), với độc tính rất mạnh.

Nấm trắng hình nón chứa độc tố mạnh và có nguy cơ gây tử vong cao. Dù được nấu chín hay sấy khô, độc tính của loại nấm này vẫn không bị giảm.

Khi tiêu thụ, độc tố trong nấm có thể gây tổn thương tế bào gan và dẫn đến hoại tử gan. Nếu người mẹ đang cho con bú ăn phải nấm độc, chất độc có thể truyền qua sữa và gây nguy hiểm cho trẻ sơ sinh.

Nấm độc Deadly Dapperling

- Hình dạng: Mũ nấm có màu nâu, đường kính khoảng 4cm, thân nấm màu nâu hồng và phiến nấm màu trắng.

- Thịt nấm: Có màu trắng.

- Độc tố: Amatoxin.

Nấm Deadly Dapperling chứa amatoxin, một độc tố gây ra 80 – 90% các ca tử vong do ngộ độc nấm. Tỷ lệ tử vong khi tiếp xúc với amatoxin lên tới 50% nếu không được điều trị và giảm còn 10% nếu được xử lý kịp thời. Triệu chứng ban đầu bao gồm đau bụng và rối loạn tiêu hóa, sau đó dẫn đến suy gan và tử vong.

Nấm Chết Người – Webcaps (loài Cortinarius)

- Hình dạng: Mũ nấm có màu nâu, thường có hình dạng tỏa rộng ra ngoài. Phiến nấm và chân nấm có cùng màu sắc.

- Thịt nấm: Màu nâu nhạt.

- Độc tố: Orellanine.

Triệu chứng ngộ độc nấm ban đầu thường giống như cúm và có thể kéo dài từ 2 – 3 ngày trước khi tình trạng trở nên nghiêm trọng, điều này dễ dẫn đến chẩn đoán sai. Độc tố orellanine có thể gây suy thận và tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Nấm mũ khía nâu xám - Inocybe rimosa

- Hình dạng: Mũ nấm có hình nón hoặc chuông, đỉnh nhọn, với các sợi tơ màu vàng nâu lan rộng từ đỉnh xuống mép mũ. Khi nấm trưởng thành, mép mũ sẽ xẻ thành nhiều tia nhỏ.

- Thịt nấm: Màu trắng bên trong.

- Độc tố: Muscarin

Độc tố trong nấm ảnh hưởng đến hệ thần kinh phó giao cảm, gây ra các triệu chứng như đổ mồ hôi, khó thở, thở khò khè, nhịp tim chậm, hôn mê và co giật. Những triệu chứng này thường xuất hiện sớm và có thể hồi phục sau 1 - 2 ngày, tuy nhiên, tử vong là hiếm gặp.

Nấm độc Autumn Skullcap

Nấm độc Autumn Skullcap, có tên khoa học là Galerina marginata, hay còn gọi là nấm mũ đầu lâu mùa thu, chủ yếu phát triển ở Bắc bán cầu và một số khu vực tại Úc.

Galerina marginata là loại nấm lớn với lá tia, thường xuất hiện trên các thân cây gỗ mục, làm cây bị thối rữa. Nấm này chứa độc tố amatoxin tương tự như nấm tử thần.

Nếu ăn phải nấm độc Autumn Skullcap, bạn có thể gặp phải triệu chứng ngộ độc như nôn mửa, tiêu chảy, hạ thân nhiệt, tổn thương gan và nguy cơ tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Dù nấm này có đặc điểm khác biệt so với các loại nấm ăn được, một số trường hợp ngộ độc và tử vong xảy ra do nhầm lẫn với nấm Psilocybe gây ảo giác.

Nấm Phiến đen chân vàng - Yellow-staining

- Hình dạng: Phiến nấm màu trắng hơi vàng, viền nấm xòe ra, chân nấm không có vòng, màu trắng với phần cuối chân chuyển sang vàng.

- Thịt nấm: Chủ yếu màu trắng, chân nấm có màu vàng.

- Độc tố: Amatoxin.

Nấm Yellow-staining tỏa ra mùi hóa chất đặc trưng, như mùi của chất khử trùng, i-ốt hoặc dầu hỏa khi nấu, có thể trở nên nặng hơn.

Sau khi tiêu thụ từ 30 phút đến 2 giờ, các triệu chứng ngộ độc sẽ xuất hiện như đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy. Trong trường hợp nặng, có thể xảy ra đau đầu, chóng mặt, ra mồ hôi và buồn ngủ, nhưng các triệu chứng này hiếm khi xảy ra.

3. Dấu hiệu của ngộ độc nấm

Việc nhận diện các loại nấm độc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, dù có một số hướng dẫn sách vở hoặc thử nghiệm với súc vật. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc xác định chính xác nấm và độc tố là rất khó khăn. Độc tố có thể hiện diện ở toàn bộ phần của nấm (mũ, phiến, vòng, cuống, bao gốc), và có thể thay đổi theo mùa, giai đoạn phát triển, môi trường đất và khí hậu. Điều này thường gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và khó dự đoán.

Khi tiếp xúc với nấm độc, triệu chứng ngộ độc có thể xuất hiện rất nhanh, từ 20-30 phút sau khi ăn. Tuy nhiên, thường thì triệu chứng xuất hiện sau 2-4 giờ, và có thể muộn hơn, đến 20 giờ sau khi ăn. Ngộ độc càng xuất hiện muộn thì việc điều trị càng khó khăn.

Các dấu hiệu ngộ độc do ăn nấm độc thường gặp bao gồm:

- Đau bụng dữ dội, đi tiêu nhiều lần với phân nước, có mùi hôi và có thể có máu.

- Cảm giác buồn nôn, nôn ra thức ăn, có thể kèm theo máu.

- Cảm giác mệt mỏi toàn thân, tay chân lạnh, cảm giác khát nước, đôi khi nổi mẩn đỏ.

- Cảm thấy hoa mắt, chóng mặt, da trở nên xanh xao.

- Bị co giật, tiết nhiều đờm.

- Đi tiểu ít hoặc không tiểu được.

- Khó thở do co thắt phế quản và ứ máu trong phổi.

Nhóm ngộ độc sớm:

Đối với những loại nấm gây ngộ độc sớm, triệu chứng thường xuất hiện từ 30 phút đến 2 giờ sau khi ăn, tối đa là 6 giờ. Bệnh nhân có thể gặp phải các dấu hiệu như: giãn mạch, vã mồ hôi, chảy nước mắt và nước dãi, tiêu chảy, nôn mửa, hạ huyết áp. Một số trường hợp có thể có thêm triệu chứng như co giật, mê sảng, đồng tử giãn, da đỏ, miệng và mắt khô, cùng với các ảo giác như nhìn thấy đốm sáng hay vạch nối nhau trước mắt.

Nhóm ngộ độc muộn:

Những loại nấm gây ngộ độc muộn thường rất nguy hiểm vì dấu hiệu ngộ độc chỉ xuất hiện sau 6 - 12 giờ, thậm chí đến 40 giờ. Các triệu chứng điển hình bao gồm đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy nhiều, nước tiểu vàng, chảy máu chân răng, chảy máu mũi, và đi ngoài ra máu. Loại ngộ độc này có thể dẫn đến cái chết nhanh chóng chỉ sau vài ngày do suy gan, chảy máu nhiều, và co giật.