Buzz
Dàn ý:
1. Cảm hứng chính
Tập trung vào từ 'ngất ngưởng' xuất hiện nhiều lần cùng với tiêu đề, Nguyễn Công Trứ thể hiện bản thân mình, tư duy và tinh thần của một người vượt lên trên thế tục, sống khác biệt, sống giữa đám đông nhưng dường như không nhìn thấy ai, đi giữa cuộc sống nhưng dường như chỉ thấy bản thân. Tuy nhiên, điều này không phải là cô đơn kiểu Khuất Nguyên mà là một thách thức, một phản kháng.
Điều này phản ánh sự khác biệt của Nguyễn Công Trứ, đồng thời khẳng định tài năng, nhận thức về phẩm chất và thể hiện về cái 'Tôi' của mình.
2. Những phát ngôn tự thuật
a. Tài năng, danh vị
- Bắt đầu với câu thơ bằng chữ Hán, thể hiện quan điểm sống quan trọng của một người sĩ phu học trò. Đó là quan điểm 'tề gia, trị quốc, bình thiên hạ'. Điều này cũng là việc khẳng định bản lĩnh và tài năng của Nguyễn Công Trứ.
- Từ câu thứ hai đến câu thứ sáu, Nguyễn Công Trứ liệt kê các danh vị như 'Thủ khoa, Tham tán, Tổng đốc Đông'; nói về các bước phục vụ triều đình 'Lúc bình Tây' khi 'Phủ doãn Thừa Thiên' và đặc biệt là năng lực của một người có tài năng 'thao lược'. Tất cả những điều này đã tạo nên một Nguyễn Công Trứ 'ngất ngưởng'' trong thời gian ông đang ở vị trí cao nhất. Tuy nhiên, với ông, danh vị chỉ là một cái 'lồng', nó hạn chế con người của ông.
Điều này thể hiện một Nguyễn Công Trứ thực sự không quan tâm đến danh vọng, thậm chí ngược lại, ông đã biểu hiện một con người sống có trách nhiệm với quốc gia.
Bằng cách sử dụng kỹ thuật liệt kê, cùng với việc sử dụng các từ kết hợp với âm điệu nhịp nhàng, Nguyễn Công Trứ đã thể hiện một phong cách 'ngất ngưởng'' rất riêng của mình.
b. Khi nghỉ hưu
- Hình ảnh của nhà thơ xuất hiện thông qua các chi tiết như 'Đạc ngựa, bò vàng..'; 'tay kiếm cung', 'dạng từ bi', 'đủng đỉnh một đôi dì'' cho đến 'khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng' và đặc biệt là thái độ của ông trước sự khen chê, sự mất mát. Nhà thơ dám sống như vậy vì ông đã được giải thoát khỏi những ràng buộc thông thường, những áp lực tinh thần đã ngự trị từ lâu: sự mất mát trong cuộc sống và sự đánh giá từ công chúng.
- Sự hướng nội của Phật, sự vô vi của Lão Trang đã được nhà thơ cụ thể hóa thông qua những hiện thực, những tồn tại cụ thể... đã cho thấy một bản lĩnh mạnh mẽ, một cách sống không quan tâm đến thế sự. Tuy nhiên, Nguyễn Công Trứ vẫn là một con người trung thành như một trong những đạo lý 'vua - tôi”, trong sứ mạng của một con người sử dụng tài năng và bản lĩnh của mình để phục vụ quốc gia.
Tóm lại, ông thể hiện đầy đủ phẩm chất một con người trong xã hội ở bất kỳ hoàn cảnh nào. Do đó, có thể nói rằng sự khác biệt của Nguyễn Công Trứ là rất đặc biệt.
c. Kết luận
Bài thơ tiết lộ quan điểm sống của Nguyễn Công Trứ, qua đó chúng ta thấy được tài năng cá nhân và bản lĩnh cá nhân của ông trong một thời đại đầy biến động. Nhà thơ cũng nhấn mạnh bản lĩnh và giá trị nhân phẩm của các nhà văn tài hoa, luôn ý thức được chính mình.
Có thể nói rằng thông qua bài thơ này, nhà thơ đã tóm tắt một cuộc đời trải qua những vinh quang lớn nhất và những giai đoạn đời bình thường nhất, khẳng định những nét bản chất nhất trong tính cách của một danh sĩ trong nửa đầu thế kỷ XIX.
Mẫu văn
Nguyễn Công Trứ - một nhà văn võ tài hoàn hảo, là một nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam trong thế kỉ XIX. Ông đã để lại hơn 60 bài hát nói và khoảng 50 bài thơ viết bằng chữ Nôm. Bài thơ “Đi thi tự vịnh”, bài hát nói “Bài ca ngất ngưởng”... là những tác phẩm văn học tuyệt vời mà ông để lại cho thế hệ sau.
“Bài ca ngất ngưởng” được Nguyễn Công Trứ sáng tác trong 10 năm cuối đời (1848 – 1859) khi ông trở về quê hương và giữ chức vụ trí sĩ. Bài thơ này thể hiện một phong cách sống đẹp của ông là một thi nhân tài tử.
'Ngất ngưởng': Không vững vàng ở nơi dễ đổ, dễ rơi (Từ điển tiếng Việt). Trong bài thơ này, điều này có thể hiểu là một con người khác biệt, một cách sống khác biệt và không quan tâm đến ý kiến của người khác.
Câu đầu tiên và thứ hai đối lập nhau giữa sự vĩ đại của vũ trụ và sự nhỏ bé của cuộc sống hẹp hòi. Tuy nhiên, Nguyễn Công Trứ vẫn tự hào về tài năng và thành tựu của mình, từ việc học giỏi, giành giải thưởng cao nhất trong kỳ thi, đến việc phục vụ nhà nước với vai trò quan trọng. Ông đã sống khác biệt, không quan tâm đến ý kiến của người khác. Câu thứ ba và thứ tư với cấu trúc nhịp điệu (3-3-4-3-3-2) tạo nên một bầu không khí hùng vĩ:
“Khi là Thủ khoa! khi là Tham tán, khi là Tổng đốc Đông,
Có kiến thức và tài năng! đã đến lúc! ngất ngưởng”.
Phần giữa: Tác giả khẳng định bản thân là một người có tài năng và kinh nghiệm, đã giúp đất nước trong thời gian khó khăn, lúc bình thường. Giờ đây, sau khi về hưu, ông đã sống một cách không quan tâm đến ý kiến của người khác:
“Vẻ đẹp của kiến thức đã qua,
Ngựa và bò vàng đeo quanh cổ! ngất ngưởng”.
Ông đã trả lại áo mũ cho triều đình, trở về quê nhà không bằng ngựa mà là bằng bò vàng; con bò vàng của ông cũng đeo ngựa, tất cả đều tạo nên một cảm giác khác biệt!
Phần cuối (hai câu 3 và 4) thể hiện một cách sống khác biệt. Nguyễn Công Trứ, một danh tướng, giờ đã trở thành một người từ bi và thân thiện. Ông thường đi thăm chùa, ngắm cảnh đẹp và thậm chí còn có một người hầu đi cùng. Và vì thế, người ta cảm thấy buồn cười khi nhìn thấy ông ngất ngưởng. Cười với ông, cười với thế giới, hay ông tự mình cười? Cuộc sống luôn là sự thay đổi, việc “được, mất” là không thể tránh khỏi nhưng không cần phải quan tâm. Ông sống một cuộc sống thư thả, vui vẻ nhưng vẫn giữ được tính thanh cao và trong sạch. Cách ngắt nhịp 2/2, nghệ thuật hoà âm (bằng trắc), lối nhấn, và lỗi diễn đạt trùng điệp đã tạo ra một bài thơ phong cách, biểu lộ một phong thái ung dung, yêu đời, ham sống, không bị cuốn hút bởi thế giới vật chất:
“Khi vui vẻ ! khi thưởng thức rượu ! khi tham gia lễ ! khi tham dự hội nghị,”
Không tôn giáo ! không thần thánh ! không bị vướng bận bởi thế giới vật chất”
Cuối cùng, Nguyễn Công Trứ tự hào tuyên bố rằng mình là một người trung thành với đạo lý “vua tôi” không kém gì những danh nhân khác của Trung Quốc. Sau đó, ông tự hào xếp vị thế của mình trong lịch sử:
“Không những Trái Tuân, Nhạc cũng phải tự hào vào Hàn, Phủ,”
Đạo lý vua tôi vẫn được duy trì trong một thế giới lặng lẽ.
Trong triều đình, không ai có thể ngang bằng ông!”.
Bằng cách so sánh xa và gần, ngoại và nội (lịch sử Trung Quốc và triều đình Nguyễn), tác giả đã kết thúc bài thơ một cách đầy kiêu hãnh.
Tổng kết lại, đối với Nguyễn Công Trứ, để trở thành một người đặc biệt, cần phải có tài năng thực sự, danh tiếng thực sự và duy trì đạo lý vua tôi, chỉ khi đó mới có thể trở thành một “người ngất ngưởng”. Cách sống của ông thể hiện tính cách tài hoa, tài tử, không bị cuốn hút bởi vật chất, nhưng vẫn không mất đi tính thanh cao.
Nguồn: Tự sưu tầm
