Buzz
Mỗi người trong chúng ta, từ lúc mới sinh ra cho tới khi già, đều sống để làm việc. Công việc đầu tiên của mỗi người là làm người, tiếp theo là làm dân và sau cùng là làm việc. Sự lựa chọn của từng người đối với mỗi công việc sẽ định hình cuộc đời họ, quyết định liệu cuộc sống của họ có viên mãn hay không. Nếu bạn đang trên hành trình tự lực khai hoá - hành trình tự hoàn thiện chân – thiện – mĩ (theo cách nói của nhà văn hoá Phan Châu Trinh) thì 'Đúng Việc' của Giản Tư Trung sẽ là chìa khóa giúp bạn.
'Đúng Việc' là việc phân biệt đúng và sai dựa vào cách tiếp cận định nghĩa lại mọi thứ và trả lại chân giá trị cho mọi vấn đề. Với 'Đúng Việc', bạn sẽ nhận được vô vàn định nghĩa với các góc nhìn khác nhau cũng như các ví dụ rất thực tế và gần gũi với cuộc sống thường ngày.
Con người là một sinh vật luôn tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống, của mọi thứ (Plato)
Con người luôn trăn trở, khao khát tìm ra câu trả lời cho mục đích sống của mình. Sống để làm gì? là câu hỏi mà ngày ngày mỗi người đều cố gắng tìm kiếm. Vì thế, điều khác biệt cơ bản nhất giữa con người và các loài vật khác là “lẽ sống” – là thứ mà anh ta luôn hướng tới. Như hoa hướng dương luôn hướng về mặt trời, thiếu lẽ sống, anh ta chỉ sống một cuộc đời trong hình hài của một con người nhưng vô hồn, không khác gì vật vô tri vô giác. Ngoài ra, con người vẫn luôn sống và đấu tranh cho lẽ phải.
Biết bao người dân Mĩ đã hàng ngày tham gia các cuộc biểu tình phản đối chiến tranh tại Việt Nam, vì họ nhận ra sự vô lý của cuộc chiến này cũng như sự tàn bạo của chiến tranh nói chung.
Các phẩm chất quan trọng của con người, cụ thể là 'con người tự do', bao gồm sự tự trọng và tôn trọng.
Thật vậy, những người tự trọng thường đặt ra cho bản thân họ những tiêu chuẩn cao về đạo đức và hành xử, thay vì chỉ tuân theo quy định hay áp đặt từ bên ngoài. Ví dụ, 'Tôi từ chối nhận phong bì vì tôi cho rằng đó là điều không đúng, dù có khó khăn về tài chính. Vì vậy, người tự trọng thường không làm điều xấu, ngay cả khi không có ai biết điều đó. Họ vẫn làm điều tốt mặc dù không được công nhận hay đánh giá cao. Còn 'tôn trọng' ở đây nghĩa là tự do làm những điều mà mình muốn. Tuy nhiên, nếu sự tự do ấy làm tổn thương quyền lợi của người khác, thì cần phải hạn chế. Ví dụ, bạn có thể hút thuốc, nhưng không nên làm ở nơi công cộng để tránh ảnh hưởng đến người khác. Sự tự do không nên làm người khác bị thiệt thòi, vì mỗi người có quan niệm riêng về hạnh phúc.
Để trở thành người tự do, chúng ta cần phải rèn luyện năng lực phát triển và hiểu biết sâu sắc. Năng lực phát triển là để chiếu sáng con đường của sự đúng đắn, để loại bỏ những mặt tối trong tâm hồn của con người đã bị giáo điều và lệch lạc. Chúng ta cần phải giữ tư duy sáng suốt, có quan niệm đúng đắn, vì tư duy quyết định số phận của chúng ta. Nếu ta giữ vững những quan niệm đúng đắn về những vấn đề quan trọng và tuân thủ chúng, chúng ta sẽ có một cuộc đời đầy ý nghĩa. Còn năng lực hiểu biết đơn giản là một trái tim biết đánh giá vẻ đẹp, phẫn nộ trước điều xấu, và thương cảm trước nỗi đau của người khác. Ngày nay, sự vô cảm đang trở nên phổ biến trong xã hội, và chúng ta cần phải chấm dứt tình trạng này bằng cách hành động và giúp đỡ nhau trong mọi tình huống.
Tác giả đã trình bày mô hình 'Tôi Là Sản Phẩm Của Chính Mình', khuyến khích người đọc chọn một cách tiếp cận đúng đắn (gần với tự do, lẽ phải) để nhìn nhận cuộc đời. Mô hình này bao gồm 5 phần: Khai phóng bản thân, Tìm ra chính mình, Làm ra chính mình, Sống với chính mình và Giữ vững bản thân.
Mỗi người mang theo mình một quốc tịch riêng, vì vậy, trách nhiệm đầu tiên của mỗi người là làm người dân.
Theo Giản Tư Trung, Quyền Hiến định là những quyền được quy định trong Hiến pháp, còn quyền Luật định là những quyền do Luật pháp quy định. Quyền Mặc định là những quyền tự nhiên, hiển nhiên, mà con người được ban tặng khi sinh ra. Khác với nhân dân, Nhà nước không có quyền Mặc định, vì 'Nhà nước của dân, do dân, vì dân', mọi quyền lực của Nhà nước đều phải tuân thủ ý kiến của nhân dân. Tổng thống Mỹ Obama từng nói: 'Là Tổng thống của Hoa Kỳ và Tổng Tư lệnh của quân đội, tôi chấp nhận việc bị chỉ trích mỗi ngày – và tôi sẽ luôn bảo vệ quyền tự do ngôn luận của họ.' Điều này cho thấy, một chính phủ sợ hãi tự do ngôn luận và học thuật chính là một chính phủ sợ sự thật. Chỉ có chính phủ dối trá, xấu xa mới sợ hãi sự thật.
'Nô dân', 'thần dân' và 'công dân'
Một công dân đích thực sẽ hiểu biết về phẩm chất của con người tự do, tự trị, về tình hình xã hội và chính trị của quốc gia, và biết cách thực hiện trách nhiệm xã hội của mình một cách đúng đắn. Ngược lại, thần dân và nô dân không quan tâm đến những vấn đề này và cho rằng đó là trách nhiệm của người khác, chỉ chờ đợi để tuân theo lệnh mệnh.
'Dân trí', 'dân quyền' và 'dân sinh'
'Dân trí' là yếu tố quan trọng cần cải thiện nếu muốn thúc đẩy 'dân quyền' và 'dân sinh'. Tất cả bắt đầu từ 'dân trí', và dân trí của mỗi người bắt đầu từ khả năng mở lòng và hiểu biết của bản thân.
Chương ba của cuốn sách nói về 'Làm việc'. Mọi người chúng ta đều có một nghề nghiệp và dành phần lớn cuộc đời cho nó. Tuy nhiên, những người hạnh phúc thường không phải là những người không tìm thấy niềm vui trong công việc. Nói một cách khác, nếu 'đạo sống' và 'đạo nghề' không đi đôi với nhau, thì cuộc sống sẽ không đầy đủ. 'Đạo sống' là những giá trị ta chọn theo đuổi trong cuộc đời, còn 'đạo nghề' là lý tưởng về nghề nghiệp.
Nghề nghiệp mà ta lựa chọn phản ánh bản chất con người của mình. Ta chọn làm ca sĩ vì muốn biểu diễn niềm đam mê âm nhạc cho mọi người hay vì sự nổi tiếng? Ta chọn làm giáo viên vì muốn truyền đạt kiến thức cho mọi người hay muốn được tôn trọng từ học sinh?...
'Đạo nghề' là cách sống trong công việc. Làm việc mà không có đạo nghề tương tự như sống mà không có mục tiêu. Đáng tiếc là trong xã hội hiện nay, chúng ta thấy vô số trường hợp mà những người làm nghề đã lạc lối xa khỏi 'đạo nghề'. Ví dụ như cảnh sát giao thông thay vì thực hiện nhiệm vụ điều khiển giao thông, lại chỉ đổ lỗi cho việc thu tiền phạt từ người dân. Hoặc các bác sĩ yêu cầu tiền của bệnh nhân thay vì tập trung vào nhiệm vụ chữa bệnh cứu người,...
Bạn có thể bắt đầu với hai câu hỏi:
- Mình hiểu đúng và thực hiện tốt sứ mệnh của nghề / công việc của mình không?
- Công việc mình lựa chọn có phản ánh được bản chất của bản thân không?
Chương này sẽ so sánh một số nghề trong cặp đối ngẫu để độc giả có cái nhìn rõ ràng hơn, nhận biết những đối thủ cần thiết, và tự mình tìm hiểu cái 'đạo' của từng nghề.
Cuối cùng, tác giả giới thiệu một công việc nữa, như một món quà thêm cho độc giả, đó là 'làm giáo dục', bàn luận về năm yếu tố trong hệ thống giáo dục: nhà nước, nhà trường, nhà giáo, gia đình và học sinh. 'Cải cách giáo dục chỉ có thể thành công khi mỗi thành phần trong hệ thống này hiểu rõ nhiệm vụ của mình, đồng thời biết tôn trọng quyền lợi của mình và đồng thời tôn trọng quyền lợi của những thành viên khác trong hệ thống.'
TÁM BIỆT
Cho dù làm người, làm dân hay làm việc, mục tiêu cuối cùng của cuộc sống vẫn là hạnh phúc. Với những phân tích và đề xuất tưởng chừng đơn giản nhưng lại rất khó, nếu bạn muốn trở thành một 'con người tự trị' và thực hiện được điều đó, thì cuốn sách Đúng Việc là lựa chọn tuyệt vời dành cho bạn. Hãy đọc và thực hiện những đề xuất của Giản Tư Trung, bạn sẽ nhanh chóng đạt được hạnh phúc trong cuộc sống của mình!
Tác giả: Mei Hoàng - MyBook
