Nhận xét sâu sắc về bài thơ 'Bảo kính cảnh giới' với sự chọn lọc tinh tế nhất.

I. Xây dựng dàn ý

1. Phần mở đầu

- Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Trãi

+ Nguyễn Trãi (1380 - 1442) là một nhân vật vĩ đại trong lịch sử Việt Nam, nổi bật với vai trò chính trị, văn học và quân sự, và được công nhận là danh nhân văn hóa thế giới với những đóng góp to lớn cho văn học và tư tưởng dân tộc.

- Giới thiệu về bài thơ 'Cảnh ngày hè'.

+ 'Cảnh ngày hè' là một tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi, phản ánh vẻ đẹp tinh tế của mùa hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, đất nước, con người của tác giả.

2. Phần nội dung chính

a) Tổng quan về bài thơ 'Cảnh ngày hè' trong tác phẩm 'Bảo kính cảnh giới'

- Bối cảnh sáng tác: Bài thơ được viết trong giai đoạn Nguyễn Trãi không còn đảm nhận trọng trách quan chức, không còn được vua tin tưởng như trước đây.

- Bài thơ 'Cảnh ngày hè' là tác phẩm thứ 43 trong tập 'Bảo kính cảnh giới' (gương quý để răn mình), thuộc phần vô đề của 'Quốc âm thi tập'.

b) Phân tích và cảm nhận về bài thơ

• Bức tranh thiên nhiên và con người vào mùa hè

- Bức tranh mùa hè trong bài thơ tràn đầy sức sống, với cảnh vật tươi mới và rực rỡ, như những loài hoa 'hoa hòe, thạch lựu, hồng liên'.

-> Hình ảnh trong thơ giản dị và gần gũi. Màu sắc: xanh của cây hòe, đỏ của cây thạch lựu, và hồng của hoa liên.

-> Những sắc thái tươi sáng và rực rỡ, tràn đầy sức sống. Các động từ mạnh như đùn đùn, giương, phun, tiễn thể hiện sự sống mãnh liệt của cảnh vật: dù đã cuối ngày nhưng sức sống vẫn dồi dào, liên tục trào ra.

=> Tác giả chọn lựa những hình ảnh thơ mộc mạc và độc đáo, khác biệt so với những hình ảnh ước lệ và tượng trưng thường thấy trong thơ Đường.

- Bức tranh cuộc sống con người đầy sôi động và nhộn nhịp.

+ Âm thanh: Tiếng ve kêu dồn dập như một bản nhạc tự nhiên.

Âm thanh của chợ cá rộn ràng -> Âm thanh phản ánh một cuộc sống bình yên và tươi vui.

=> Những âm thanh sôi nổi và giản dị gắn liền với đời sống hàng ngày, phản ánh sự no đủ và hạnh phúc của người dân.

+ Hình ảnh: chợ cá của làng chài, lầu tịch dương.

=> Bức tranh mùa hè hòa quyện hoàn hảo giữa sắc màu và âm thanh, giữa cảnh vật và con người: Ngày hè rực rỡ với màu sắc tươi sáng từ hoa lựu đỏ và cây hòe xanh, kết hợp với âm thanh của tiếng ve và chợ cá, tạo nên không gian sống động. Trong bức tranh ấy, hình ảnh con người hiện lên với sự đầy đủ và hạnh phúc trong lao động.

• Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ

- Tình yêu thiên nhiên sâu đậm: Cảm nhận qua thị giác với màu xanh tươi của lá cây hòe, sắc đỏ rực rỡ của quả thạch lựu, hình ảnh người dân làng chài vào buổi sáng sớm và bóng dáng người kéo lưới lúc hoàng hôn. Cảm nhận qua thính giác với tiếng ve kêu vang vọng, tiếng động náo nhiệt của chợ cá. Cảm nhận qua khứu giác với hương sen thoang thoảng trong gió.

=> Tác giả hòa mình vào vẻ đẹp của thiên nhiên mùa hè. Tâm hồn Nguyễn Trãi như được hòa quyện với thiên nhiên, thể hiện rõ sự yêu đời, yêu cuộc sống của ông.

- Khát vọng và tình yêu nước, thương dân mãnh liệt: “Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng Dân giàu đủ, khắp đòi phương”

+ Sống ung dung tự tại, không bị ràng buộc bởi quan trường nhưng luôn nghĩ về sự an sinh của dân và sự phát triển của đất nước.

-> Tác giả khao khát dùng trí tuệ và tài năng của mình để phục vụ đất nước và nhân dân.

+ Tác giả mong mỏi có được cây đàn của vua Ngu Thuấn để cất lên những khúc ca thể hiện khao khát mang lại cuộc sống đủ đầy, thịnh vượng và bình yên cho mọi người.

-> Tấm lòng yêu thương sâu sắc đối với nhân dân. Khát vọng cao cả về một cuộc sống hòa bình, hạnh phúc cho tất cả mọi người.

=> Nguyễn Trãi luôn khao khát mang lại hạnh phúc và sự đủ đầy cho nhân dân. Đây là biểu hiện của tình yêu cuộc sống, tình yêu con người và trách nhiệm đối với dân tộc và đất nước.

3. Kết luận

- Nhấn mạnh giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Nội dung bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và khát vọng về một xã hội thịnh vượng, nơi người dân được no đủ và đất nước trở nên hưng thịnh, thể hiện tâm huyết của một nghệ sĩ tận tâm với quốc gia và nhân dân.

- Điểm nổi bật về nghệ thuật: Tinh tế trong việc sử dụng thể thơ Đường luật, kết hợp hài hòa giữa câu 6 chữ và câu 7 chữ; ngôn ngữ thơ giản dị và trong sáng, gần gũi với cách diễn đạt hàng ngày; bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc trưng của văn học cổ điển.

- Chia sẻ cảm nhận của bạn về bài thơ.

II. Cảm nhận về bài thơ Bảo kính cảnh giới

Nguyễn Trãi không chỉ là một đại thi hào dân tộc, mà còn là một danh nhân văn hóa vĩ đại của Đại Việt, với tác phẩm bất hủ 'Bình ngô đại cáo'. Ngoài những bài viết sắc sảo và lập luận thuyết phục trong văn chính luận, ông còn thể hiện sự hòa quyện tuyệt vời với thiên nhiên qua bài thơ 'Bảo kính cảnh giới 43'. Bài thơ không chỉ chứa đựng cảm xúc trữ tình sâu lắng mà còn mang thông điệp giáo huấn, phản ánh tâm hồn lý tưởng của một thi sĩ vĩ đại.

'Bảo kính cảnh giới' là một phần trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi, được viết theo thể thơ Đường luật với sự xen lẫn giữa thất ngôn và lục ngôn. Những câu thơ trong 'Cảnh ngày hè' mang âm điệu du dương, như những niềm vui nhỏ bé được Nguyễn Trãi trân trọng trong cuộc đời phong phú nhưng cũng đầy thử thách. Bài thơ có thể chia làm hai phần: phần đầu (sáu câu thơ đầu) miêu tả cảnh ngày hè và bức tranh cuộc sống con người, phần còn lại (hai câu thơ cuối) thể hiện khát vọng và tầm tư tưởng của Nguyễn Trãi. Dù tổ chức theo hình thức thất ngôn bát cú, bài thơ lại mở đầu bằng một câu thơ thất luật, nhịp điệu tự do, gần gũi như lời nói thường ngày.

- Ngồi thưởng thức làn gió mát suốt cả ngày dài

Câu thơ thất luật với cấu trúc đặc biệt như một câu chuyện vui vẻ, dễ chịu về những khoảnh khắc hiếm hoi của sự thư thái trong cuộc đời Nguyễn Trãi. Ông bắt đầu ngày mới với tâm trạng thanh thản, tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên. Có lẽ đây là thời điểm ông đã rút lui khỏi những ồn ào của xã hội, tìm về với thiên nhiên. Những lời thơ giản dị nhưng đầy cảm xúc thanh bình, phản ánh sự bình yên trong tâm hồn thi nhân. Từ trạng thái tâm hồn ấy, bức tranh thiên nhiên ngày hè hiện lên với màu sắc rực rỡ và sức sống dồi dào.

Tán cây hòe xanh um tỏa bóng mát.

Hoa lựu trước hiên vẫn nở đỏ rực rỡ.

Hoa sen trên ao đã tỏa hương quyến rũ.

Với cái nhìn tươi trẻ, nhà thơ đã chọn những gam màu ấm áp và sáng để khắc họa bức tranh thiên nhiên sống động của ngày hè. Màu đỏ của lựu và hồng của sen nổi bật giữa những sắc thái lạnh lẽo thường thấy trong thơ ca cổ điển. Bức tranh thiên nhiên trong thơ tràn đầy sức sống, mọi vật đều như đang vươn mình tỏa sáng. Cây hòe xanh um tỏa bóng, cây lựu trước hiên bung nở hoa đỏ rực, và hoa sen trên ao ngát hương, tất cả đều góp phần tạo nên một cảnh sắc rực rỡ và đầy sức sống. Nguyễn Trãi đã khắc họa một bức tranh thiên nhiên không tĩnh lặng mà đầy sức sống, phản ánh sự nhạy cảm và tinh tế của tâm hồn nghệ sĩ trước thiên nhiên.

Tiếng động nhộn nhịp của chợ cá ở làng chài,

Âm thanh ve kêu rộn rã trong chiều tà.

Nguyễn Trãi đã miêu tả âm thanh nhộn nhịp của chợ cá và tiếng ve kêu để phản ánh nhịp sống sôi động và no đủ của vùng quê. Những âm thanh này không chỉ là đặc trưng của cuộc sống làng chài mà còn thể hiện tình yêu thiên nhiên và cuộc sống của ông. Dù là thời điểm cuối ngày, sự sống vẫn tràn đầy và không ngừng. Nhà thơ đã chọn chợ làm bối cảnh để thể hiện sự nhộn nhịp và nhịp sống của con người.

Nguyễn Trãi đã dùng âm thanh “lao xao” của chợ cá để gợi cảm giác về một cuộc sống sôi động và thịnh vượng. Hình ảnh “lầu tịch dương” gợi ra không gian và thời gian có phần buồn bã, nhưng tiếng ve ngân vang đã làm sáng lên không khí của sự yên bình và no đủ. Mặc dù Nguyễn Trãi đã trải qua nhiều biến động, ông vẫn cảm nhận và trân trọng cuộc sống hòa bình hiện tại. Tuy nhiên, âm thanh từ xa và tiếng ve vẫn mang một chút nỗi niềm bâng khuâng, thể hiện khát vọng cao đẹp và tâm tư nhạy cảm của nhà thơ.

Dưới tiếng đàn của Ngu cầm vang lên,

Nguyện cho mọi miền đều được ấm no.

Khát vọng của Nguyễn Trãi không chỉ dừng lại ở một vùng đất cụ thể mà mở rộng đến toàn thể nhân loại và mọi miền trên trái đất. Ông ước ao dân tộc được sống trong sự no đủ và bình yên ở khắp mọi nơi. Nhà thơ mong mỏi có được cây đàn của vua Thuấn để gảy lên bản Nam Phong, ca ngợi sự hạnh phúc và thịnh vượng của nhân dân. Câu thơ kết thúc với nhịp điệu 3/3, thể hiện sự tập trung và sự dồn nén cảm xúc trong toàn bộ bài thơ. Dù mở đầu với hình ảnh thiên nhiên phong phú, câu kết nhấn mạnh mục tiêu của Nguyễn Trãi không chỉ là thiên nhiên mà là sự an vui của con người, phản ánh tâm hồn cao cả và vĩ đại của ông, luôn hướng đến hạnh phúc của nhân dân.

Bài thơ ‘Bảo kính cảnh giới’ nổi bật không chỉ về mặt nội dung mà còn về nghệ thuật. Nó phản ánh vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi, một người không chỉ yêu thiên nhiên và quê hương mà còn thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến vận mệnh đất nước. Ông là một nhân vật tài ba và đầy tâm huyết, luôn mong muốn góp phần làm cho nhân dân hạnh phúc và đất nước phát triển. Tư tưởng của ông là một bài học quý giá cho thế hệ trẻ về lòng yêu nước và cống hiến.

Mytour đã cung cấp dàn ý và bài văn mẫu phân tích bài thơ ‘Bảo kính cảnh giới’ để các bạn tham khảo và phát triển ý tưởng cho bài viết của mình. Hy vọng bài viết sẽ giúp các bạn có thêm tài liệu hữu ích để học tập. Chúc các bạn học tốt.