Buzz
Bản tóm tắt
1. Mở đầu
- Giới thiệu về tác giả Hồ Chí Minh: Ông là một lãnh tụ tài ba của dân tộc Việt Nam, đồng thời là một nhà thơ tài năng.
- Giới thiệu về bài thơ “Khung Cảnh Ban Đêm”: Bài thơ được viết trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Lúc đó, Hồ Chí Minh đang lo lắng cho cuộc chiến chống lại thực dân Pháp. Vào những đêm không ngủ được, ông đã sáng tác nên bài thơ này.
2. Nội dung chính
a. Khung cảnh thiên nhiên ban đêm tại khu vực chiến đấu ở Việt Bắc
- Khung cảnh thiên nhiên được miêu tả như một bức tranh động, chứ không phải bức tranh tĩnh.
- Bài thơ mở đầu bằng tiếng suối: tiếng nước suối trong rừng vang vọng như giọng hát của một cô gái trong trẻo.
+ Điều này cho thấy sự thay đổi về tiêu chuẩn vẻ đẹp: trước đây, thiên nhiên được coi là chuẩn mực để mô tả vẻ đẹp của con người (sử dụng biện pháp ước lệ tượng trưng); trong thơ của Hồ Chí Minh, con người trở thành chuẩn mực để mô tả vẻ đẹp của thiên nhiên (tiếng suối giống như giọng hát).
+ Tiếng suối vang vọng êm đềm như giọng hát của một cô gái.
+ Ánh trăng ban đêm tạo ra những bóng hoa trên mặt đất.
+ Từ “lồng” nhấn mạnh sự lan tỏa của ánh sáng trăng ban đêm.
⇒ Khung cảnh thiên nhiên hiện lên với vẻ đẹp của sự yên bình, huyền bí của ánh trăng ban đêm. Nó không chỉ có màu sắc vàng yên bình mà còn có âm thanh của tiếng suối chảy êm đềm như giọng hát vang xa từ phía xa.
b. Tâm trạng của nhà thơ
- Câu thơ thứ ba có một dấu phẩy ở giữa như làm cắt ngang hai sự đối lập.
- Tâm trạng của nhà thơ đối với thiên nhiên hiền hòa, lung linh và yên bình như tranh vẽ là một tâm trạng đầy lo âu, không yên bình.
- Người vẫn còn thức dậy, chỉ vì người chưa thể ngủ sâu nên mới có thể mô tả được vẻ đẹp của cảnh ban đêm.
- Người không phải là người thức dậy để ngắm nhìn cảnh đẹp mà là vì người đang lo lắng cho quốc gia.
⇒ Trái ngược với sự hài hòa của thiên nhiên là tâm trạng lo âu của nhà thơ, lo lắng về cuộc chiến, lo lắng về việc giành lấy độc lập cho dân tộc.
3. Kết luận
- Tóm tắt giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ
+ Nội dung: vẻ đẹp của đêm trăng rằm tháng giêng ở Tây Bắc và tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước và tâm trạng vui vẻ, lạc quan của tác giả
+ Nghệ thuật: sử dụng hình thức thơ thất ngôn tứ tuyệt, hình ảnh thơ mang màu sắc cổ điển mà gần gũi...
- Bài thơ không chỉ vẽ lên bức tranh thiên nhiên tại khu vực chiến đấu ở Việt Bắc với màu sắc của ánh trăng, hình ảnh sống động của tiếng suối, mà còn thể hiện tâm trạng lo lắng của nhà thơ, từ đó thể hiện tấm lòng của một nhà thơ vĩ đại đối với thiên nhiên và con người.
Bài mẫu số 1
Trăng là nguồn cảm hứng vô tận của bao thi nhân từ xưa đến nay, ánh trăng không chỉ mang lại vẻ đẹp cho thiên nhiên mà còn trở thành người bạn tri kỷ, chia sẻ buồn vui. Đôi khi, ánh trăng như dòng suối mát làm tan đi những lo âu, mệt mỏi sau những giờ phút căng thẳng. Bác Hồ của chúng ta cũng tìm đến ánh trăng để tạm quên đi những vất vả. Mặc dù bận rộn với nhiều công việc, nhưng khi đọc bài thơ 'Cảnh Khuya' của Bác, ta vẫn thấy hiện lên một bức tranh thiên nhiên đẹp.
Đọc hai dòng đầu:
'Tiếng suối trong như tiếng hát xa, trăng lồng cổ thụ bong lồng hoa.'
Đọc hai dòng này, ta cảm nhận được một không gian yên bình, như đang ở trong khu rừng của chiến khu Việt Bắc, nơi đang diễn ra cuộc kháng chiến ác liệt với quân Pháp. Trong bối cảnh bận rộn đó, Bác Hồ vẫn dành thời gian để kết nối với thiên nhiên, tạo ra một bức tranh phong cảnh tuyệt vời. Mọi thứ như ngừng lại, chỉ có tiếng suối chảy rì rầm như tiếng hát xa vọng lại. Tiếng hát này khiến cho không gian đêm khuya vắng lặng như chợt tỉnh. Bác Hồ sử dụng nghệ thuật để tả sự yên bình của đêm khuya ở chiến khu Việt Bắc.
'Tiếng suối trong như tiếng hát xa.'
Đọc dòng này, ta nghe vang tiếng suối chảy ở Côn Sơn như lúc trước Nguyễn Trai đã từng nghe:
'Côn Sơn suối chảy rì rầm.'
Chỉ với hai dòng thơ ngắn gọn nhưng ta như thấy hiện ra một bức tranh tuyệt đẹp. Dưới ánh trăng lung linh, tiếng suối róc rách như tiếng đàn cầm. Bác Hồ đã dành phần lớn thơ để miêu tả thiên nhiên, nhưng trong đó, ta không thể bỏ qua sự lo lắng về đất nước:
'Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ, chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.'
Cuối cùng, hai dòng thơ này gợi lên sự chăm chỉ và lo lắng của Bác Hồ về dân tộc, đất nước. Đó là tâm trạng của một người lãnh đạo. Dù bận rộn, nhưng Bác vẫn dành thời gian để kết nối với thiên nhiên, cảm nhận vẻ đẹp của cuộc sống. Và trong vẻ đẹp đó, chúng ta thấy sự hiện diện của Bác Hồ, mỉm cười dưới ánh trăng lung linh.
Bài mẫu số 2
Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà lãnh đạo xuất sắc của cách mạng, mà Người còn là một nhà thơ tài năng, xứng đáng với những thi nhân lừng danh của cả Đông và Tây. Trong những năm chiến đấu gay go chống Pháp, bên cạnh việc lãnh đạo, Người còn sáng tác những bài thơ sâu lắng. 'Cảnh khuya' là một trong những tác phẩm đó:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Bài thơ được viết ra vào năm 1947, trong những ngày đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trên đất Việt Bắc, Bác cảm nhận cảnh đêm yên bình sau những giờ mệt mỏi. Tiếng suối trong như tiếng hát xa khiến Người cảm thấy bình yên. Bác sử dụng hình ảnh tự nhiên để tả cảm xúc và tình cảm của mình.
Bác so sánh tiếng suối như tiếng hát xa, vừa mạnh mẽ, vừa diệu kỳ. Điều này thể hiện cảm nhận sâu sắc của Bác về thiên nhiên. Cảnh khuya yên bình làm nổi bật hình ảnh của Bác trong trí tưởng tượng của người đọc.
Bức tranh của Bác về cảnh đêm làm cho người đọc cảm nhận được sự thanh thản và yên bình. Dù bận rộn với cuộc chiến, tâm hồn của Bác luôn hướng về nơi mình gọi là quê hương.
Bài thơ kết thúc với sự chăm chỉ và lo lắng của Bác về quê hương. Bác luôn dành tình cảm sâu sắc cho đất nước và nhân dân.
Bài mẫu 3
Bài thơ Cảnh khuya của Chủ tịch Hồ Chí Minh viết vào năm 1947, khi quân và dân ta đang chiến thắng trên chiến trường Việt Bắc. Sông Lô, Đoan Hùng đã đi vào lịch sử bằng những nét vàng chói lọi đầu tiên của dân tộc trong chín năm kháng chiến chống Pháp. Bài thơ thể hiện cảm hứng yêu nước mãnh liệt dạt dào ánh sáng và âm thanh. Đó là ánh sáng của trăng Việt Bắc, của lòng yêu nước sâu sắc:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Cùng với các bài thơ Cảnh rừng Việt Bắc, Đi thuyền trên sông Đáy, Cảnh khuya thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu nước sâu sắc của Bác trong một đêm trăng nơi núi rừng Việt Bắc.
Hai câu thơ đầu trong bài thơ mô tả cảnh đêm khuya nơi núi rừng Việt Bắc. Trăng càng về đêm càng sáng. Ánh trăng lan toả bao phủ khắp mặt đất. Đêm vắng, tiếng suối nghe càng rõ. Tiếng suối chảy êm đềm nghe rất trong rì rầm từ xa vọng đến. Cảm nhận của Bác thật tinh tế, nghe suối chảy mà cảm nhận được mức độ trong của dòng nước. Tiếng suối trong đêm khuya như tiếng hát xa dịu êm vang vọng, khoan nhạt như nhịp điệu của bài hát trữ tình sâu lắng. Đó là nghệ thuật lấy động tả tĩnh, tiếng suối rì rầm êm ả, vắng lặng trong đêm chiến khu. Tiếng suối và tiếng hát là nét vẽ tinh tế gợi tả núi rừng chiến khu thời máu lửa mang sức sống và hơi ấm của con người:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Sáu trăm năm trước trong bài thơ Bài ca Côn Sơn Ức Trai đã có cảm nhận cực kì tinh tế về dòng suối Côn Sơn:
Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bền tai
Tiếng suối nghe sao mà êm đềm thơ mộng đến thế. Nó như những giọt của cây đàn cầm vang vọng bên tay. Đầu thế kỉ XX Nguyễn Khuyến đã từng viết về dòng suối như sau:
Cũng có lúc chơi nơi dặm khách
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo...
Mỗi một vần thơ, mỗi một khung cảnh, âm thanh của suối chảy được cảm nhận tinh tế khác nhau. Sau tiếng suối nghe như tiếng hát xa kia là trăng chiến khu. Ánh trăng chiến khu sao mà sáng và đẹp thế. Tầng cao là trăng, tầng giữa là cổ thụ, tầng thấp là hoa - hoa rừng. Cả núi rừng Việt Bắc đang tràn ngập dưới ánh trăng. Ánh trăng bao phủ khắp không trung mát dịu, len lỏi xuyên qua kẽ lá, tán cây, ánh trăng như âu yếm, hoà quyện cùng thiên nhiên cây cỏ. Ánh trăng như xoáy và lồng vào những tán lá. Và trên mặt đất những đoá hoa rừng đang ngậm sương đêm cùng với bóng cổ thụ đan xen trên mặt đất. Đêm thanh, trên không trung dường như chỉ có vầng trăng ngự trị. Đêm vắng, trăng thanh mặt đất cỏ cây như ngừng thở để đón đợi ánh trăng mát lạnh dịu hiền mơn man ôm ấp:
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Chữ lồng điệp lại hai lần đã nhân hoá vầng trăng, cổ thụ và hoa. Trăng như người mẹ hiền đang tiếp cho muôn vật trần gian dòng sữa ngọt ngào. Trăng trở nên thi vị, trữ tình lãng mạn. Chữ lồng gợi cho ta nhớ đến những câu thơ sau trong Chinh phụ ngâm:
Hoa giãi nguyệt, nguyệt in một tấm
Nguyệt lồng hoa, hoa thắm từng bông,
Nguyệt hoa hoa nguyệt trùng trùng...
Trong câu có tiểu đối trăng lồng cổ thụ / bóng lồng hoa tạo sự cân xứng trong bức tranh về trăng, ngôn ngữ thơ trang trọng, điêu luyện tạo nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp tràn đầy chất thơ. Cảnh khuya trong sáng, lung linh huyền ảo. Đọc vần thơ ta nghe như có nhạc, có hoạ, bức tranh cảnh núi rừng Việt Bắc thơ mộng biết bao. Người xưa từng nói thi trung hữu hoạ, thi trung hữu nhạc quả thật không sai. Đối với Bác, trăng đã trở thành tri âm tri kỉ nên làm sao có thể hờ hững trước cảnh đẹp đêm nay. Trong ngục tối bị giam cầm, trước ánh trăng tuyệt đẹp Bác Hồ cũng đã có những vần thơ tuyệt diệu:
Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ...
(Ngắm trăng)
Một thi sĩ với tâm hồn thanh cao đang sống những giây phút thần tiên giữa cảnh khuya chiến khu Việt Bắc. Giữa bức tranh thiên nhiên rộng lớn và hữu tình như vậy, tâm trạng thi sĩ bỗng vút cao thả hồn theo cảnh đẹp đêm trăng bởi đêm nay Bác không ngủ. Trước cảnh đẹp đêm trăng: có suối, có hoa lá, núi ngàn, và cả tâm trạng của Bác. Bác không chỉ xúc động trước cảnh đẹp thiên nhiên mà:
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Nước nhà đang bị giặc xâm lăng giày xéo, biết bao đồng chí đang bị gông cùm xiềng xích. Cuộc đời còn lầm than cơ cực, bao năm Bác bôn ba hải ngoại tìm đường cứu nước giải phóng dân tộc khỏi ách nô lệ lầm than. Nay nước nhà còn đang chìm trong khói lửa đạn bom lòng Bác sao có thể ngủ yên giấc được. Chưa ngủ không hẳn chỉ vì cảnh đẹp đêm nay mà chưa ngủ vì nỗi nước nhà.
Nỗi nhớ nhà lo cho nước nhà làm cho trái tim Bác luôn thổn thức. Bác thức trong đêm khuya trằn trọc băn khoăn không sao ngủ được. Lòng yêu nước sâu sắc mãnh liệt xiết bao. Đã có biết bao đêm Bác Hồ của chúng ta cũng mất ngủ như vậy:
Một canh, hai canh, lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh
(Không ngủ được)
Hình ảnh sao vàng chính là tự do độc lập, niềm thao thức mơ ngày mai ánh hồng soi đất nước hoà bình. Một tâm hồn nghệ sĩ thanh cao lồng trong cốt cách người chiến sĩ cộng sản kiên trung. Cảm hứng thiên nhiên chan hoà với cảm hứng yêu nước tha thiết của Bác.
Bài thơ Cảnh khuya là bài thơ thất ngôn tứ tuyệt cực hay, là một trong những bài thơ trăng đẹp nhất của Bác. Giữa chốn rừng Việt Bắc tràn ngập ánh trăng, lòng Bác luôn thao thức vì nỗi nước nhà. Đó là nét đẹp riêng của bài thơ, cảm hứng thiên nhiên nhiên chan hoà trong lòng yêu nước sâu sắc. Thương dân, lo cho nước, yêu trăng... như dẫn hồn ta vào giấc mộng đẹp. Đọc thơ Bác giúp ta càng biết ơn, yêu kính Bác Hồ hơn.
