Nhận xét về khổ thơ thứ hai trong tác phẩm Đây mùa thu tới của Xuân Diệu

Nhận xét về khổ thơ thứ hai trong tác phẩm Đây mùa thu tới của Xuân Diệu

   BÀI PHÂN TÍCH

   Nếu coi Đây mùa thu tới của Xuân Diệu như một bức tranh thu, bốn khổ thơ này có thể được xem như bốn mảnh ghép quan trọng góp phần tạo nên bức tranh đó. Trong đó, khổ thơ thứ hai, mặc dù chỉ là một phần nhỏ, nhưng lại là phần nổi bật nhất, sống động nhất, nắm bắt được bước chuyển của mùa thu ở một góc nhìn đặc biệt:

   Hơn một loài hoa đã rụng cành

   Trong vườn sắc đỏ rủa màu xanh

   Những luồng run rẩy rung rinh lá

   Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh

   Mùa thu đã thực sự đến. Từ khoảnh khắc chuyển mùa bất ngờ “Đây mùa thu tới, mùa thu tới', qua khổ thơ thứ hai, mùa thu bắt đầu hành trình của mình ở cấp độ rộng lớn, từ những nơi sâu thẳm của sự sống:

   Hơn một loài hoa đã rụng cành

   Câu thơ phản ánh đúng phong cách của Xuân Diệu. Tại sao lại là 'Hơn một loài hoa' chứ không phải 'Đã nhiều loài hoa rụng dưới cành” như Thế Lữ đã sửa cho Xuân Diệu? “Một” mang tính duy nhất, nhưng 'hơn một” lại phá vỡ sự độc tôn đó. “Hơn một' thay vì “nhiều” bởi vì mùa thu chỉ mới vừa chạm vào ngõ đất trời, vừa dột những đường nét đầu tiên của bức “tranh thu” tuyệt đẹp. Cách diễn đạt mới mẻ, độc đáo nhưng vẫn tinh tế và chính xác. Nhưng không chỉ dừng lại ở sự tàn phai, rơi rụng như “Bỗng hoa rứt cánh rơi không tiếng” ( Ý thu), mùa thu còn đầy những cảnh vật khác.

   Trong vườn sắc đỏ rủa màu xanh

   Khi thu đến, lá chuyển màu, điều này Xuân Diệu không phải là người đầu tiên nói đến. Nhưng từ chữ “rủa' với âm điệu thấp, nặng để miêu tả những thay đổi tinh tế đó, chàng thi sĩ mê Rimbaud và Verlaine đã sử dụng cách diễn đạt của Pháp để tạo ra một sự xung đột đầy mạnh mẽ và sự thắng thế từ từ của mùa thu. Điều thú vị ở đây là sự đối lập giữa sự sống và sự tàn phai, giữa mùa thu và sự rũ rụt càng trở nên mạnh mẽ hơn. Bức tranh dịu dàng với màu sắc 'mơ phai” ở khổ thơ một đã được mở rộng bằng hai mảng màu đậm, làm nổi bật hình ảnh, dấu vết của mùa thu. Vì vậy, mặc dù không có một từ “thu”, bước đi của mùa thu trong câu thơ vẫn rõ ràng.

   Và không chỉ trải nghiệm mùa thu bằng cách nhìn, Xuân Diệu còn mở rộng tâm trí để đón nhận “những luồng run rẩy' của cảm xúc, của mùa thu:

   Những luồng run rẩy rung rinh lá

   Phương pháp sử dụng âm vận ở khơi đầu lại một lần nữa cho thấy sự tài ba. Bốn âm rung liên tục không chỉ mô tả sắc thái chuyển động run rẩy của lá cây mà còn tạo ra một điệu nhạc khi đọc câu thơ. Có người cho rằng “luồng run rẩy” ở đây là gió nhưng nếu đúng vậy, câu thơ chỉ dừng lại ở việc mô tả mà không gợi lên được cảm nhận tinh vi, nhạy cảm của nhà thơ. “Luồng run rẩy” ở đây chính là cảm giác run rẩy của lá, là sự rung động của tâm trạng “khắp mình tôi run rẩy tựa dây đàn”. Tâm hồn nhạy cảm, mong manh của nhà thơ, như chỉ cần một chạm nhẹ, một lời nói nhẹ cũng đủ làm rung động những dây tơ lòng. Sử dụng chuyển động của cây để mô tả gió, gợi lên cảm giác lạnh và sự lạnh lẽo, làm cho sự lạnh lẽo không chỉ hiện ra mà còn thấm vào từng chân tơ của đời sống. Đó chính là tài năng, sự độc đáo của Xuân Diệu.