Nhật Bản thức tỉnh: Lãnh chúa ngành pin xe điện chi 230 tỷ USD, đào tạo 30.000 công nhân, quyết tái giành lại vị trí lãnh đạo từ Trung Quốc

Tương tự như trong ngành chip bán dẫn, Nhật Bản đã từng là ông vua của ngành pin xe điện cho đến năm 2016 trước khi bị Trung Quốc vượt mặt. Bây giờ, họ quyết tâm tái chiếm lại ngôi vương mặc dù thị trường xe điện đang giảm tốc.

Panasonic, một tên tuổi Nhật Bản, từng dẫn đầu trong lĩnh vực pin xe điện cho đến năm 2016. Tuy nhiên, áp lực từ Trung Quốc đã khiến họ trượt xuống vị trí thứ 4 hiện nay.

Nhận ra vấn đề này, chính phủ và doanh nghiệp Nhật Bản không muốn lặp lại sai lầm từ ngành bán dẫn khi các gigant trong lĩnh vực như Toshiba từng đứng đầu nhưng sau đó bị Hàn Quốc và Trung Quốc vượt mặt.

Với kế hoạch mới bao gồm cả một nhà máy 4 tỷ USD tại Kansas, Mỹ, Panasonic quyết tâm khôi phục lại vị thế dẫn đầu của mình.

Tuy vậy, liệu kế hoạch này có gặp trở ngại khi nhu cầu sử dụng xe điện giảm đi?

Câu trả lời của chính phủ Nhật Bản là KHÔNG.

Ngành sản xuất pin xe điện sẽ tiếp tục là ưu tiên hàng đầu trong sự phục hồi của nền kinh tế thứ ba trên thế giới. Nhật Bản sẵn lòng không chờ đợi mà sẽ mạo hiểm tham gia vào cuộc đua công nghệ này.

Thức tỉnh

Theo tờ Nikkei Asian Review, Panasonic trước đây đã là nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất trên toàn cầu. Trong những thập kỷ 1990 và đầu 2000, nghiên cứu của Akira Yoshino, người đã đoạt giải Nobel, đã đưa công nghệ pin Lithium ion của Nhật Bản dẫn đầu thế giới.

Tuy nhiên, quan điểm thận trọng của các hãng ô tô Nhật Bản như Toyota đã làm cho công nghệ này không được coi trọng. Kết quả là, các đối thủ từ Trung Quốc đã nhanh chóng trỗi dậy để thay thế, nhờ vào hàng loạt chính sách hỗ trợ cho sự phát triển toàn diện trong ngành.

Bây giờ, Panasonic đang phải nỗ lực để giữ vị trí thứ tư trên thị trường pin xe điện, trong bối cảnh các đối thủ như CATL và BYD của Trung Quốc cùng LG Energy của Hàn Quốc đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường mà Nhật Bản để lại.

Chuyên gia Masashi Okada từ hãng tư vấn Mỹ Arthur cho biết Trung Quốc và Hàn Quốc đang ưu thế lớn nhờ các hãng ô tô của họ đã phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực xe điện, trong khi Toyota lại không đặt nhiều quan tâm vào sản phẩm này.

Mặc dù Toyota có dùng pin xe điện cho dòng xe Hybrid nhưng chúng không thể sánh kịp với các mẫu xe điện hoàn toàn như của Tesla hay BYD.

Điều này khiến Panasonic quyết định đầu tư 'lớn' với dự án siêu nhà máy 4 tỷ USD tại Kansas, Mỹ.

Cần nhấn mạnh rằng kể từ năm 2017, Panasonic chưa từng xây dựng thêm nhà máy nào ở Mỹ và họ đã có thái độ rất thận trọng, tương tự như Toyota, đối với ngành pin xe điện.

Tuy nhiên, hiện nay mọi thứ đã thay đổi khi chính phủ Nhật Bản không muốn tái diễn lịch sử giống như trong ngành bán dẫn, nơi họ từng là nhà lãnh đạo nhưng sau đó lại bị vượt mặt.

Panasonic cho biết họ đang lên kế hoạch tăng cường sản xuất pin xe điện bốn lần trong giai đoạn đến năm 2031, điều này có nghĩa là sẽ xây thêm nhiều dự án siêu nhà máy tại Mỹ.

Tận dụng lợi thế từ đồng minh, Panasonic của Nhật Bản tự tin có thể mở rộng tại thị trường xe điện lớn thứ hai thế giới là Mỹ.

Việc tiếp cận các chính sách khuyến khích phát triển xe điện được cho là sẽ tăng thêm 110 tỷ Yên vào doanh thu ròng của Panasonic trong năm tài chính đến tháng 3/2024, tương đương với 760 triệu USD hoặc 24%.

Dự án ở bang Kansas của Panasonic sẽ trở thành nhà cung cấp chính cho Tesla, sản xuất khoảng 550.000 chiếc Model 3 mỗi năm.

Không chùn bước

Mặc dù mạnh mẽ nhưng nhiều chuyên gia cũng lo lắng rằng sự giảm tốc của thị trường xe điện có thể ảnh hưởng đến Panasonic.

Số liệu từ Motor Intelligence cho thấy tốc độ tăng trưởng doanh số bán xe điện tại Mỹ đã giảm từ 74% trong tháng 10/2022 xuống còn 42% trong tháng 11/2023.

Tuy nhiên, chuyên gia Mitsutaka Fujita của Techno Systems Research cho biết rằng việc Panasonic đầu tư vào pin xe điện muộn có thể lại có lợi khi chỉ cần đầu tư ở mức tối thiểu cần thiết nếu thị trường không thuận lợi.

Tuy nhiên, tờ Nikkei cho rằng chính phủ Nhật Bản sẽ không sợ hãi trước sự giảm tốc của thị trường xe điện.

Nỗi lo lắng về việc bị soán ngôi vương ngành chip bán dẫn của Toshiba bởi các đối thủ Hàn Quốc và Trung Quốc khiến Nhật Bản không thể ngồi yên mà phải chấp nhận rủi ro.

'Không giống như ngành chip bán dẫn đã bị bỏ lại quá xa, lĩnh vực pin xe điện của các công ty Nhật Bản vẫn còn đủ công nghệ và năng lực để cạnh tranh trên thị trường. Tôi tin rằng vẫn còn cơ hội cho Nhật Bản để lật ngược tình thế', một quan chức chính phủ nói với Nikkei.

Theo các giám đốc của Panasonic, lợi thế đồng minh giữa Nhật Bản và Mỹ giúp họ tiếp cận thị trường này dễ dàng hơn so với các đối thủ Trung Quốc.

Tương tự, các nhà sản xuất pin xe điện khác của Nhật Bản cũng đang làm như vậy.

Vào tháng 10/2023, Toyota Motor thông báo đầu tư thêm 8 tỷ USD để mở một nhà máy sản xuất pin xe điện tại Morth Carolina, nâng tổng số vốn cam kết lên 13,9 tỷ USD và dự kiến sẽ đi vào hoạt động từ năm 2025.

'Mỗi dự án đầu tư đều đi kèm với rủi ro, dù bạn có cẩn thận đến đâu...Không có dự án nào là an toàn tuyệt đối cả. Tuy nhiên, nếu chúng tôi không dám mạo hiểm, mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ hơn', Phó chủ tịch Shoichiro Watanabe của Panasonic Energy thừa nhận.

Vì lợi ích quốc gia

Theo Nikkei, Nhật Bản đang tập trung hỗ trợ ngành pin xe điện để bắt kịp đối thủ từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Điều này không chỉ là vấn đề lợi nhuận của các doanh nghiệp mà còn là lợi ích của quốc gia.

Bất chấp các đồn đoán về dư thừa công suất và giảm tốc nhu cầu, chính phủ Nhật Bản vẫn công bố hàng loạt chính sách và hỗ trợ cho ngành pin xe điện.

Tháng 4/2023, Nhật Bản công bố viện trợ trị giá 160 tỷ Yên cho liên minh giữa Honda và nhà sản xuất pin xe điện GS Yuasa để xây dựng nhà máy pin Lithium ion ở quận Shiga.

Tháng 6 cùng năm, Nhật Bản thông báo hỗ trợ 120 tỷ Yên từ ngân sách cho liên doanh pin xe điện Prime Planet Energy & Solutions của Toyota với Panasonic.

Tờ Nikkei đưa tin Nhật Bản đặt mục tiêu sản xuất 150 GWH pin xe điện vào năm 2030, tăng gấp 7 lần so với sản lượng hiện tại là 20 GWH.

'Mục tiêu là biến Nhật Bản thành một cường quốc toàn cầu trong phát triển và sản xuất pin xe điện', tài liệu được Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản công bố vào tháng 4/2023 nói.

Chính phủ ước tính rằng để hoàn thành mục tiêu cung cấp 20% thị phần pin xe điện toàn cầu, Nhật Bản sẽ cần khoảng 3,4 nghìn tỷ Yên, tương đương 230 tỷ USD.

Không chỉ dừng lại ở đó, từ năm 2024, Nhật Bản sẽ mở rộng việc đào tạo công nghệ pin xe điện cho các trường nghề, trung học và đại học nhằm đào tạo 30.000 lao động chuyên môn vào năm 2030.

30 chưa phải là Tết

Theo Nikkei, cuộc đua trong ngành pin xe điện vẫn còn kéo dài và chưa có gì chắc chắn.

Trong thời gian gần đây, ngành xe điện đã phải đối mặt với nhiều thách thức khi nhu cầu giảm, đặt ra câu hỏi về sự khả thi của các dự án lớn trong ngành.

Tháng 10/2023, General Motors thông báo hoãn dự án nhà máy sản xuất xe tải điện ở bang Michigan, Mỹ.

Ford Motor cũng đang xem xét lại dự án trị giá 12 tỷ USD cho xe điện do doanh số không đạt được như kỳ vọng.

Một số nguyên nhân chính cho tình trạng này là do thói quen lái xe đường dài của người Mỹ. Việc sạc lại thường không đủ để đi được quãng đường mong muốn, khiến người dùng phải lo lắng về địa điểm sạc pin.

Ngoài ra, lãi suất cao khiến việc mua xe điện trả góp hoặc vay vốn trở nên đắt đỏ hơn ở Mỹ, đặc biệt khi sản phẩm này không rẻ bằng xe xăng.

Trong khi đó, các chương trình trợ cấp xe điện ở Đức đã bị hoãn lại vào tháng 12/2023 sau khi tòa án hiến pháp ra quyết định, và thị trường Pháp sẽ loại bỏ các xe điện từ Châu Á khỏi ngân sách hỗ trợ.

Vì những yếu tố này, có thể thị trường xe điện sẽ không đạt được mục tiêu chiếm 20% thị phần vào năm 2030 như dự kiến.

Chuyên gia Masashi Go của Roland Berger cho rằng công nghệ xe điện vẫn chưa hoàn thiện và chưa được chấp nhận rộng rãi. Do đó, cuộc đua trong ngành sẽ tiếp tục kéo dài và chưa thể biết ai sẽ là người chiến thắng.

*Nguồn: Nikkei