(Mình cũng chỉ là người mới, mới bắt đầu kinh doanh trên sàn vào tháng thứ 8-9. Quá trình này, nhóm của mình đã xây dựng và vận hành thành công 5 cửa hàng khác nhau, đã xử lý tổng cộng ~90.000 đơn hàng và rút ra một số kinh nghiệm mà người mới có thể gặp phải)
Mình đã xây dựng nhiều cửa hàng với các ngành hàng và sản phẩm khác nhau để có trải nghiệm. Có những dự án gặp thuận lợi, nhưng cũng có những dự án gặp nhiều khó khăn mới có kết quả. Mình biết rằng 90% người mới sẽ gặp khó khăn và không đạt được kết quả trong 3-6 tháng đầu tiên, rồi dần dần sẽ từ bỏ. Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn mới trong lĩnh vực kinh doanh trên sàn có thêm thông tin và góc nhìn để thành công hơn.
1. NHỮNG KHÓ KHĂN MÀ MÌNH ĐÃ GẶP KHI KINH DOANH TRÊN SÀN
- Khó khăn trong việc đăng ký ngành hàng (như sách, thực phẩm,...). Ban đầu, nhóm của mình đã phải nhờ đến agency để được hỗ trợ trong quá trình này để được duyệt ngành hàng trên Tiktok, nhưng hiện tại thì đã có đủ kinh nghiệm và liên hệ để tự làm mà không cần sự trợ giúp nữa.
- Khó khăn trong việc tải lên sản phẩm lên sàn. Dường như là một công việc đơn giản nhưng thực ra là rất phức tạp (liên quan đến việc tải lên giấy tờ xác nhận, cập nhật thông tin sản phẩm, bị gỡ bỏ/xóa sản phẩm, sản phẩm có yếu tố 'thương hiệu',...)
- Quá trình phát hiện ra sản phẩm tiềm năng, quá trình thực hiện bán hàng đạt 100 đơn đầu tiên, 1000 đơn đầu tiên,... -> Điều này thực sự là bước quan trọng & khó khăn nhất (nếu có thể bán hàng thì mọi khó khăn khác đều có cách giải quyết)
- Khó khăn trong quá trình vận hành đối với người mới (quản lý hàng trăm mặt hàng khác nhau, xử lý các đánh giá 1 sao/các cuộc trò chuyện, đơn hàng tăng đột biến 1000-2000/ngày phải xử lý thế nào?...)
- Các sai lầm ngớ ngẩn bị phạt (bị hạn chế trong việc bán hàng, bị phạt tiền hủy đơn/cân nặng, bị chặn sản phẩm, bị đứt nguồn hàng,...)
- Giải quyết vấn đề cạnh tranh về giá cả rất khốc liệt trên thị trường? (khi bạn làm được thì các đối thủ mới nhảy vào đưa lợi nhuận về 0 & âm)
- ...
(vẫn còn nhiều vấn đề nhưng không dám liệt kê thêm sợ các bạn đọc chán và không có động lực làm)
2. LỰA CHỌN NGÀNH HÀNG & SẢN PHẨM ĐỂ KINH DOANH?
- Người mới thường mất nhiều thời gian trong giai đoạn này. Tìm kiếm ý tưởng sản phẩm? Kinh doanh sản phẩm gì? Thuộc ngành nào?
- Không biết đặt hàng từ đâu? Làm sao để tối ưu hóa giá vốn hàng hóa?
- Lạc lõng trong 'rừng' ngành nghề & sản phẩm. Hoặc chọn ngành/sản phẩm bị 'đại dương đỏ/sức mua yếu' (tôi cũng gặp phải khi không nghiên cứu kỹ lưỡng đủ)
- Thiếu kỹ năng nghiên cứu, phân tích CHÍNH XÁC về tiềm năng của một sản phẩm/nhóm ngành. Chỉ vì thấy người khác làm được & cũng nghĩ mình cũng làm được (nhưng thực sự không phải là dễ dàng như vậy!)
- ...
Tóm lại, có vài tiêu chí như sau:
- Phải thử nghiệm, tìm ra sản phẩm nổi bật & đang được thị trường ưa chuộng để bán (thay vì phải giáo dục nhu cầu & sản phẩm mới rất khó khăn, hoặc làm sản phẩm phổ thông đã trở thành 'đại dương đỏ' rồi)
- Nên theo dõi theo dõi cửa hàng, tìm ra sản phẩm nổi bật của các cửa hàng khác để phân tích (ví dụ như bạn thấy cửa hàng A đang thành công trên Shopee, bạn có thể áp dụng tương tự cho nhóm sản phẩm đó trên Tiktok & ngược lại)
- Làm việc trong lĩnh vực mình am hiểu, đã từng là người tiêu dùng (đã sử dụng & tin tưởng vào các sản phẩm mình sẽ kinh doanh)
- Nên có quá trình thử nghiệm kênh bán hàng trước (đừng nhập hàng đầy rủi ro, chi tiêu nhiều tiền vào hàng hoá/chi phí cố định sẽ dễ gặp rủi ro, ...)
- ...
3. CHUẨN BỊ HÀNG HÓA, TÌM NGUỒN HÀNG, NHẬP HÀNG NHƯ THẾ NÀO?
- Tự sản xuất, dropshipping, CTV/affiliate, nhập hàng từ Trung Quốc, mua qua các tổng kho, thuê xưởng gia công, trở thành đại lý của các thương hiệu,...(có nhiều phương pháp. Nhưng nên bắt đầu từ những cách cơ bản trước tiên. Như tôi ban đầu chọn làm KOC/Affiliate trước, khi bán hàng ổn định thì mới mở rộng về hàng hóa)
- Hiểu rõ hơn về cách nhập hàng từ Trung Quốc. Tôi nghĩ bước này quan trọng & không quá phức tạp, thậm chí còn đơn giản hơn mọi người nghĩ. (Dành ra 3-5 thời gian nghiên cứu & nhập về 1-2 đợt hàng nhỏ đầu tiên là đủ, sau đó từ từ tích lũy kinh nghiệm)
- Làm việc với các nhà cung cấp tại Việt Nam cũng tương tự, thực sự tôi coi mình như là 'ĐỐI TÁC' của họ, và hỗ trợ họ bán hàng tốt hơn. Vì vậy, nên chủ động tìm kiếm đối tác/nguồn hàng đáng tin cậy để hợp tác
- Về Vốn kinh doanh, thực tế mỗi dự án tôi đều khởi đầu với số vốn rất nhỏ. Từ 20 triệu, 50 triệu, 100 triệu, 1 tỷ,... -> số vốn bổ sung sau này phụ thuộc vào khả năng bán hàng & mở rộng của dự án (nhưng ban đầu chỉ cần 20-50 triệu là có thể khởi đầu)
- ...
Kinh nghiệm:
- Nên có 2-3 lựa chọn & nhiều phương án khác nhau cho từng trường hợp
- Không nên quá tập trung vào việc giảm thiểu chi phí ban đầu, thay vào đó, nên chú trọng vào chất lượng sản phẩm & việc bán hàng. Khi bán được số lượng lớn, chi phí ban đầu sẽ giảm đi thêm 10-30%
- Không nên mua quá nhiều hàng hoặc nhập hàng ồ ạt. Chỉ cần nhập số lượng nhỏ & đa dạng một chút để kiểm tra chất lượng sản phẩm
- Không nên cố gắng bán quá nhiều loại sản phẩm. Một cửa hàng có thể có 500-1000 sản phẩm, nhưng chỉ có 3-5 sản phẩm thực sự tạo ra doanh thu lớn. Cần có chiến lược thông minh trong việc này để tránh tình trạng tồn kho lớn và chi phí vốn cao.
- ...
4. CHỌN KÊNH BÁN?
- Nên lựa chọn nền tảng bán hàng nào để tập trung (Shopee, Tiktokshop, Tiki, Lazada,...). Phụ thuộc vào lưu lượng truy cập của từng nền tảng & mã giảm giá của mỗi nền tảng (tính đến thời điểm này, tôi thấy Tiktok là nền tảng phát triển nhất, tiếp đến là Shopee).
- Lựa chọn phương thức bán hàng nào trên nền tảng để thu hút đơn hàng? (Chạy quảng cáo, đơn hàng tự nhiên, lưu lượng từ các nền tảng khác, affiliate/koc, tạo video quảng cáo sản phẩm, phát trực tiếp,...). Đây là yếu tố then chốt để thành công, phải đảm bảo có đơn hàng thì dự án mới có thể tiếp tục phát triển. Và cũng tùy thuộc vào nguồn lực/kinh nghiệm của mỗi cá nhân để chọn lựa phương thức phù hợp.
Một số kinh nghiệm của tôi:
- Nên tập trung vào 1 nền tảng bán hàng 'hero'. Mở rộng khi có sự hỗ trợ từ nguồn lực nhân sự bên ngoài để tăng cơ hội & phạm vi tiếp cận, giảm thiểu sự phụ thuộc vào 1 nền tảng
- Người mới thường chọn các nền tảng không có lưu lượng truy cập đủ lớn: như Sendo, Tiki,... (thường không đạt được kết quả mong muốn)
- 1000 đơn hàng đầu tiên thường là giai đoạn phải chịu lỗ. Nhưng người mới thường không dám đầu tư (tiền lương, tiền quảng cáo, tiền thuê KOC, biên lợi nhuận hẹp,...)
- ...
5. LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC 1000 ĐƠN HÀNG ĐẦU TIÊN TRÊN SHOP?
- Phải nhận ra rằng đây là giai đoạn khó khăn nhất và đây cũng là giai đoạn cần đầu tư. Không thể mong đợi lãi và cần tìm cách giảm thiểu lỗ nhất có thể, cũng như tạo ra kết quả 1000 đơn hàng đầu tiên một cách nhanh chóng nhất (có người mất 1 tuần, có người mất 3 tháng hoặc thậm chí lâu hơn)
- Mục tiêu đầu tiên của mọi dự án kinh doanh của tôi. Khi đạt được, tôi sẽ biết cách tiến xa hơn, từ 10.000 đến 100.000,... (việc đạt được từ 0 đến 1000 đơn hàng khó hơn từ 10.000 đến 100.000)
- Hiểu thuật toán và hành vi mua sắm trên nền tảng mà tôi đang kinh doanh (ví dụ, để phát sóng trực tiếp hiệu quả, cần phải là người hiểu biết về người dùng và thuật toán, chỉ khi đó lượt xem mới tăng mạnh và giữ được sự chú ý tốt)
- Tập trung nhiều nguồn lực nhất vào hoạt động bán hàng (thử nhiều phương pháp: tạo video, phát sóng trực tiếp, chạy quảng cáo,...). Bắt đầu bằng việc bán được 1-2 đơn hàng đầu tiên, sau đó tăng dần lên 10-20 đơn,... và kiên nhẫn tiếp tục. Chắc chắn sẽ đạt được 100-200 đơn hàng và sớm đạt được mục tiêu 1000 đơn hàng. (Giai đoạn này thường gặp khó khăn. Phải nhận ra đây là thời điểm khó nhất và cần vượt qua)
- Để tăng tỷ lệ chuyển đổi, cần tạo niềm tin cho khách hàng khi mua hàng. -> Mỗi sản phẩm cần có lượt mua & đánh giá tích cực (cửa hàng/cá nhân có nhiều đơn hàng hơn sẽ dễ dàng tạo niềm tin). Nếu có khả năng & nguồn lực, nên tạo ra đơn hàng mẫu, giảm giá và chạy quảng cáo trong giai đoạn đầu nếu có ngân sách (nhưng cẩn thận bị khóa)
- Làm việc có chiều sâu (tức là đầu tư, chi phí 'bù lỗ' trong giai đoạn đầu. Phải có tầm nhìn về quá trình sau 1000 đơn hàng, hoặc 10.000 đơn hàng là thời điểm bắt đầu sinh lời). Ví dụ: chi 50-100 triệu cho toàn bộ quá trình để đạt được 1000 đơn hàng đầu tiên trong 2-3 tháng, nhưng từ tháng thứ 3 có thể tạo ra lợi nhuận 50-100 triệu để bù đắp các chi phí trước đó...
- Giai đoạn 'kêu cầu ơn': nhờ sự giúp đỡ từ bạn bè (nhớ mời lên sàn đặt hàng, chứ không phải đặt trực tiếp). Nhờ sự giúp đỡ từ các nguồn lực miễn phí để vượt qua giai đoạn khó khăn đầu tiên (nhờ cộng đồng, KOC, đối tác,... giúp đỡ. Quan trọng là đã chuẩn bị tốt trước đó để xem có bao nhiêu người sẵn lòng giúp đỡ)
- Tìm kiếm đồng đội/cộng sự có kỹ năng để hỗ trợ cùng (phải là những người thực tế, làm việc hiệu quả). Đừng để mọi người mới nhảy vào cùng nguồn lực, rất dễ thất bại. Một nhóm 3-5 người chưa chắc đã hiệu quả, không có thu nhập trong 2-3 tháng có thể dễ bị nản lòng. Đôi khi làm việc tự lập hoặc với 2 người thực sự sẵn lòng làm việc sẽ hiệu quả hơn
- Mở rộng nguồn lực nhân sự khi có vài chục, vài trăm đơn hàng ổn định/ngày. Lúc này, giảm bớt nguồn lực vận hành để mở rộng, và cũng đã có một ít lợi nhuận để trả lương cho nhân sự
- ...
Vượt qua các rào cản tâm lý:
- Từ một người có thu nhập cao, bây giờ chuyển sang kinh doanh và chỉ thu được lợi nhuận 10-20k cho mỗi sản phẩm, thậm chí có thể lỗ.
- Tại sao kinh doanh lại khó khăn như vậy? Làm sao để đạt được 1000 đơn hàng? Kiếm được 10 triệu mỗi tháng khó như thế sao? (nghi ngờ vào khả năng của bản thân)
- Đối mặt với các quyết định sai lầm, phải dừng lại và bắt đầu lại từ đầu, thích ứng và điều chỉnh nhanh chóng? (Vì đây là giai đoạn thử nghiệm nên phải thử và sai và thay đổi liên tục)
- Đối mặt với kết quả không như ý, cảm giác thất vọng (nhưng vẫn kiên trì và tiếp tục nỗ lực để vượt qua)
- Cô đơn, chán nản, quá tải, rối bời, mệt mỏi, muốn từ bỏ,... -> có những lúc tâm trạng của mình cũng như thế này
- Hạn chế 'đứng nhìn núi này trông núi nọ', dù đã thử và thay đổi nhanh chóng. Nhưng vẫn phải tập trung vào mục tiêu là đạt được kết quả khi kinh doanh trên nền tảng
- Phải làm tất cả mọi việc ở giai đoạn đầu: bán hàng, nhập hàng, xử lý đơn hàng, đóng gói hàng,... (có nhiều công việc nhỏ mà phải tự mình thực hiện)
- ...
Khả năng sắp xếp thời gian và sức khỏe:
- Mình không biết làm thế nào mà một số người có thể làm 2-3 công việc cùng một lúc (làm công việc văn phòng và kinh doanh). Thực sự là thấy rất khó khăn! (Người có nhiều kinh nghiệm dành toàn bộ thời gian làm việc 12-16 giờ mỗi ngày mà vẫn gặp khó khăn lúc mới bắt đầu. Huống chi các bạn chỉ có thể dành 2-3 giờ mỗi ngày)
- Sắp xếp thời gian để giải quyết các vấn đề gia đình và tập trung vào công việc
- ...
6. NGUỒN HỌC KINH DOANH NÊN TÌM HIỂU Ở ĐÂU?
- Trong cộng đồng kinh doanh ở Việt Nam, việc chia sẻ kiến thức từ 'các thầy/các chuyên gia' rất phong phú. Vì vậy, mọi người có thể học hỏi miễn phí, nhưng quan trọng là phải biết lọc ra những kiến thức phù hợp để áp dụng cho bản thân.
- Tìm kiếm trên các kênh như Tiktok, Youtube,... đặc biệt là trong các nhóm chia sẻ kiến thức
- Đọc sách, tham gia các khóa học trực tuyến, hoặc các khóa học tập trung,...
- Tham gia các khóa học chuyên sâu về từng chủ đề cụ thể (sau khi có kiến thức cơ bản, bạn sẽ biết mình cần học gì tiếp theo, và cũng sẽ hiểu biết sâu hơn về chủ đề đó).
- ...
ĐẶC BIỆT: LÀM SAO XỬ LÝ NHỮNG TÌNH HUỐNG KHÓ?
Trong kinh doanh luôn có những tình huống không lường trước xảy ra. Như bị khóa shop, khóa sản phẩm, thất bại, bị phạt, gặp những đối thủ không đạo đức,... -> Thường thì mình có các liên hệ đáng tin cậy để hỏi. Hoặc có thể đăng trên các cộng đồng để nhờ mọi người góp ý (điều này ae nên dũng cảm thực hiện)
7. NHỮNG BÍ MẬT MÀ AI CŨNG GIỮ KÍN? (bao gồm cả mình).
- Kinh nghiệm thiết lập giá bán/chính sách liên kết, và điều chỉnh chúng ở mỗi giai đoạn?
- Cách tối ưu hóa nguồn hàng và giá vốn?
- Những lỗi sai cụ thể cần tránh?
- Dự đoán chu kỳ/trend của từng ngành hàng/sản phẩm (nhận biết thời điểm thuận lợi/khó khăn? Khi nào nên mua/vào thị trường và khi nào nên rút lui?)
- Các mẹo/thủ thuật trong kinh doanh (công cụ sử dụng, seeding đơn hàng, cạnh tranh giá bán,...)
- Nguồn doanh thu và lợi nhuận cụ thể từ đâu?
- Các yếu tố kích hoạt (sau khi cửa hàng đã hoạt động ổn định, sẽ có thời điểm tự nhiên xuất hiện đơn hàng, hoặc khách hàng quen,...)
- Kinh nghiệm hợp tác với các KOL (chính sách liên kết, các hỗ trợ bổ sung, sản phẩm mẫu, 'đối tác nổi bật',...)
- Sử dụng dữ liệu của cửa hàng (dựa trên lưu lượng truy cập/kết quả của cửa hàng trong từng giai đoạn để tối ưu hóa).
- ...