Nhật thực là hiện tượng gì? Khi nào xảy ra hiện tượng nhật thực?

Nhật thực là sự kiện thiên văn khi chúng ta quan sát từ Trái Đất, thấy Mặt trăng che khuất Mặt trời. Lần nhật thực gần nhất diễn ra vào ngày 25/10/2022.

Bạn đã nghe nhiều về nhật thực, cả nhật thực toàn phần và nhật thực một phần. Khi sắp xảy ra, hiện tượng này luôn thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ khắp mọi nơi trên Trái Đất và ai cũng mong muốn được chiêm ngưỡng. Hãy cùng Mytour khám phá những thông tin thú vị về hiện tượng này.

Nhật thực là gì? Nguyên nhân của hiện tượng nhật thực

Nhật thực là sự kiện xảy ra khi Mặt Trăng đi giữa Trái Đất và Mặt Trời trên cùng một đường thẳng và được quan sát từ Trái Đất, khi đó Mặt Trăng che khuất toàn bộ hoặc một phần của Mặt Trời.

Cụ thể, Trái Đất xoay quanh Mặt Trời trong khi Mặt Trăng lại xoay quanh Trái Đất. Với mỗi chu kỳ của mình, Mặt Trăng đi qua vị trí giữa Trái Đất và Mặt Trời một lần. Vì hai quỹ đạo có góc nghiêng khoảng 5 độ, nên không phải lúc nào Mặt Trăng cũng sẽ đi qua đường nối giữa Trái Đất và Mặt Trời. Nói cách khác, có rất nhiều lần Mặt Trăng đi qua giữa trong thời gian 'trăng mới' (new moon). Đêm 'trăng mới' là lúc 3 thiên thể là Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất thẳng hàng với nhau.

Khi nào diễn ra nhật thực năm 2022?

Từ bây giờ đến cuối năm 2022, nhật thực sẽ xảy ra vào ngày 25/10/2022. Lúc đó sẽ là nhật thực một phần. Các vị trí có thể quan sát là Châu Âu, Nam/Tây Á, Bắc/Đông Phi và Đại Tây Dương. Tại Việt Nam không thể quan sát được hiện tượng này.

Loại hình nhật thực

Nhật thực toàn phần

Nhật thực toàn phần xảy ra khi đĩa tối của Mặt Trăng che khuất hoàn toàn Mặt Trời, cho phép quobserver thấy vầng hào quang bao quanh Mặt Trời hoặc vành nhật hoa với mắt trần hoặc kính quan sát. Trong mỗi lần nhật thực diễn ra, chỉ có thể quobserver nhật thực toàn phần từ một dải hẹp trên bề mặt Trái Đất.

Nhật thực một phần

Nhật thực một phần xảy ra khi

Một số loại nhật thực chỉ có thể quan sát là nhật thực một phần, khi vùng bóng tối đi qua một trong hai cực của Trái Đất và đường trung tâm không giao qua bề mặt của Trái Đất.

Nhật thực hình khuyên

Nhật thực hình khuyên xảy ra khi Mặt Trời và Mặt Trăng nằm trên cùng một đường thẳng, nhưng kích thước hình ảnh của Mặt Trăng nhỏ hơn so với Mặt Trời. Do đó, Mặt Trời vẫn xuất hiện như một vòng đai sáng quanh Mặt Trăng. Thời gian của nhật thực hình khuyên dài hơn nhật thực toàn phần nhưng chỉ kéo dài trong vài phút.

Nhật thực lai

Nhật thực lai là dạng trung gian giữa nhật thực toàn phần và nhật thực hình khuyên. Tại một số điểm trên Trái Đất, nó có thể được quobserver như nhật thực toàn phần, trong khi ở những nơi khác nó lại giống như nhật thực hình khuyên. Thuật ngữ chung để chỉ nhật thực toàn phần, hình khuyên hoặc nhật thực lai là nhật thực trung tâm. Nhật thực lai rất hiếm khi xảy ra.

Cách quan sát hiện tượng nhật thực một cách an toàn

Việc quan sát nhật thực trực tiếp bằng mắt thường có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho mắt nên người quan sát cần phải rất cẩn thận. Sau khi quan sát nhật thực, cần lưu ý những điều sau như không nên nhìn trực tiếp bằng mắt thường.

• Quan sát nhật thực một cách gián tiếp hoặc sử dụng kính lọc chuyên dụng như kính lọc của thợ hàn mã số 14 hoặc kính lọc Mặt Trời từ các Câu lạc bộ Thiên văn học.
• Việc quan sát nhật thực bằng kim râm (kính đen), phim chụp X-quang, ruột đĩa mềm, băng video không đảm bảo vì những loại này chỉ giảm độ sáng chứ không ngăn được các tia bức xạ có hại.
• Chúng ta cũng có thể dùng một tấm bìa để hứng ảnh của Mặt Trời qua một chiếc ống nhòm hay kính thiên văn nhỏ, ngoài ra cũng có thể khoét một lỗ tròn nhỏ lên tấm bìa rồi quan sát ảnh của Mặt Trời xuyên qua lỗ tròn đó trên mặt đất.

Một số câu hỏi thường gặp về hiện tượng nhật thực

Nhật thực diễn ra vào ban ngày hay ban đêm?

Vào ban ngày, có thể mặt trăng sẽ nằm giữa trái đất và mặt trời, do đó nhật thực xảy ra vào ban ngày.

Sự khác biệt giữa nhật thực và nguyệt thực là gì?

Vị trí tương đối

• Nhật thực: Mặt trăng ở giữa khoảng cách từ Mặt trời đến Trái đất
• Nguyệt thực: Trái đất ở giữa khoảng cách từ Mặt trời đến Mặt trăng

Thời gian xảy ra

• Nhật thực: Ban ngày, cần sử dụng kính đặc biệt để quan sát
• Nguyệt thực: Ban đêm, có thể nhìn thấy bằng mắt thường

Vị trí quan sát

• Nhật thực: Ở những nơi nằm trong vùng tối hoặc bán tối của Trái đất
• Nguyệt thực: Có thể quan sát từ bất kỳ nơi nào ở phần bán tối của Trái đất

Tần suất xảy ra

• Nhật thực: Xảy ra ít nhất 2 lần và nhiều nhất là 5 lần trong 1 năm
• Nguyệt thực: Thường xảy ra khoảng 1-2 lần trong năm, mỗi 5 năm sẽ có 1 năm không xảy ra

Bức ảnh đẹp về hiện tượng nhật thực

Trên đây là những thông tin liên quan đến hiện tượng nhật thực toàn phần mà chúng tôi đã tổng hợp. Tiếp tục theo dõi những bài viết tiếp theo từ Mytour để có thêm thông tin hữu ích!