Nhiều giả thuyết mới về cuộc đời của hoàng hậu Nam Phương

Trong cuốn 'Theo dấu hoàng hậu Nam Phương và vua Bảo Đại', tác giả cho rằng hoàng hậu sinh ra ở Sài Gòn xưa, chứ không phải ở tỉnh Tiền Giang.

Tại buổi ra mắt sách ngày 18/5 tại TP HCM, tác giả Nguyễn Phước Vĩnh Đào và Nguyễn Thị Thanh Thúy đã chia sẻ góc nhìn cá nhân về hai nhân vật quan trọng của triều Nguyễn.

Theo một số tiểu sử, hoàng hậu Nam Phương sinh ngày 4/12/1914 tại Gò Công (Tiền Giang), có cha là ông Nguyễn Hữu Hào, thuộc gia đình đại điền chủ miền Nam. Bà cũng được cho là cháu ngoại ông Lê Phát Đạt - một trong bốn người giàu nhất Nam Kỳ, thuộc gia đình Công giáo lâu đời. Ông đã xây dựng nhà thờ Huyện Sỹ và là cháu chắt của Thánh tử đạo Mathieu Lê Văn Gẫm.

Tuy nhiên, theo ông Đào và bà Thúy, nhiều chi tiết này 'không chính xác'. Để xác minh nơi sinh của hoàng hậu Nam Phương, hai tác giả đã tìm hiểu về xuất thân của ông Nguyễn Hữu Hào. Khi đến Gò Công (Tiền Giang), họ phát hiện không ai biết về thân phụ ông Nguyễn Hữu Hào và ông cũng không liên quan đến vùng đất này.

Theo tác giả, Nguyễn Hữu Hào xuất thân từ một gia đình Công giáo nghèo tại làng Tân Hòa, khu vực Chợ Lớn (nay là TP HCM). Sự nhầm lẫn về địa danh Gò Công xảy ra do thời kỳ đó có hai nơi mang tên này: Một ở thành phố Thủ Đức ngày nay, và một ở tỉnh Định Tường, nay là Tiền Giang.

Nguyễn Hữu Hào sinh ra trong một gia đình mộ đạo. Nhờ thông minh, ông được gửi đi học giáo lý từ nhỏ. Sau khi trở về nước, ông làm việc cho tỷ phú Lê Phát Đạt - ông ngoại của hoàng hậu Nam Phương - và yêu bà Lê Thị Bình, con gái ông Đạt, từ đó từng bước gây dựng tài sản nhờ sự hỗ trợ từ gia đình nhà vợ.

Tác giả viết trong sách: 'Hoàng hậu Nam Phương thực sự là người Nam Kỳ, sinh ra tại Sài Gòn, quê ngoại ở Tân An (Long An), quê nội ở Long Thạnh Mỹ (thành phố Thủ Đức)'.

Hai tác giả quay trở về xứ đạo Thánh Gẫm, quê hương của Thánh tử đạo Mathieu Lê Văn Gẫm. Sau đó, cả hai phát hiện ông Lê Phát Đạt không có mối quan hệ họ hàng với vị thánh này.

Khi theo dấu cây gia phả, họ nhận ra ông Nguyễn Hữu Hào mới thuộc dòng họ nói trên. Do đó, họ kết luận rằng gia đình bên trong của hoàng hậu Nam Phương có liên quan họ hàng với Thánh tử đạo Mathieu Lê Văn Gẫm, không phải bên ngoài như các tài liệu đã ghi lại.

Bên cạnh đó, ngày sinh của Nam Phương hoàng hậu cũng được xem là một bí mật. Theo ghi chú trong Souverains et Notabilités d'Indochine (Tiểu sử vua chúa và các nhân vật nổi tiếng của Đông Dương) được phát hành bởi phủ Toàn quyền Pháp tại Đông Dương vào năm 1943, bà được cho là sinh vào ngày 4/12/1914. Tuy nhiên, khi hoàng hậu qua đời, người ta thấy một ngày sinh khác được khắc trên bia mộ của bà tại Pháp, 14/11/1913.

Sau quá trình nghiên cứu, tác giả kết luận rằng ngày sinh của hoàng hậu theo lịch âm là ngày 17/10. Tuy nhiên, do sinh cùng năm với vua Bảo Đại, có thể triều nhà Nguyễn đã điều chỉnh năm sinh của bà lùi xuống một năm, từ năm Sửu (1913) thành năm Dần (1914). Ngày 17/10/1914 âm lịch tương ứng với ngày 4/12/1914 (lịch dương), dẫn đến nhầm lẫn về ngày sinh của hoàng hậu Nam Phương. Thực tế, ngày 17/10/1913 âm lịch tương đương với ngày 14/11/1913.

Ngoài ra, trong cuốn sách, các câu chuyện phụ được tái hiện, mang lại nhiều giải đáp, mở ra cái nhìn mới về hai nhân vật. Trong đó, tác phẩm đề cập đến hoạt động xã hội và thiện nguyện của hoàng hậu Nam Phương, mối quan hệ của bà với giới thượng lưu, quý tộc Pháp, 16 năm sống xa Việt Nam của bà cũng như công việc triều chính của vua Bảo Đại, cũng như câu chuyện tình cảm ngoài hôn nhân của ông.

Tiến sĩ Nguyễn Phước Vĩnh Đào, 82 tuổi, là con cháu hoàng tộc triều Nguyễn. Ông Vĩnh Đào là cháu Miên Định (Thọ Xuân Vương), còn vua Bảo Đại là cháu của Miên Tông (vua Thiệu Trị).

Ông đã học tập tại trường JJR - Lê Quý Đôn ở Sài Gòn vào năm 1961, sau đó tốt nghiệp cao học Văn chương Pháp tại Đại học Văn khoa. Ông đã từng là giáo viên tiếng Pháp tại trường Trung Nguyễn Trãi (1964 - 1966), làm việc tại Ngân hàng quốc gia Việt Nam ở Sài Gòn (1966 - 1975), nghiên cứu văn học Pháp tại Đại học Sorbonne và bảo vệ luận án tiến sĩ vào năm 1989. Từ năm 1986 đến năm 2008, ông Vĩnh Đào đã làm việc tại Viện nghiên cứu quốc gia về viễn thông Pháp.

Nguyễn Thị Thanh Thúy sinh ra và lớn lên tại Dran, Lâm Đồng. Bà tốt nghiệp cử nhân Xã hội học và là Hội trưởng Hội Quán Các Bà Mẹ. Từ năm 2018 đến nay, bà đã quan tâm đến các chủ đề lịch sử xoay quanh cuộc đời của hoàng hậu Nam Phương.

Nam Phương hoàng hậu (1913-1963) thật sự tên là Nguyễn Hữu Thị Lan. Khi 18 tuổi, bà đã gặp vua Bảo Đại lần đầu tiên tại Đà Lạt. Ông đã chọn bà làm người đồng hành trên tư cách là 'Đại Nam thiên tử' bởi vẻ đẹp hơn người, tính cách hiền hậu, gia thế danh giá và học thức vững vàng. Với kiến thức và tài năng của mình, hoàng hậu Nam Phương đã hỗ trợ vua trong công việc và cuộc sống. Mặc dù chỉ tại vị trong thời gian ngắn hơn 10 năm, sự nghiệp của bà đã chiếm sóng trên nhiều phương diện, trở thành nguồn động viên cho phong trào phụ nữ tham gia vào xã hội, học tập, làm việc và phát triển bản thân.

Ngoài Theo dấu hoàng hậu Nam Phương và vua Bảo Đại, hiện nay có một số cuốn sách về cuộc đời của bà được xuất bản như Nam Phương - Hoàng hậu cuối cùng của Lý Nhân Phan Thứ Lang, Nam Phương hoàng hậu: Vị Quốc mẫu tân thời qua tư liệu báo chí của Tử Yếng Lương Hoài Trọng Tính, Nam Phương hoàng hậu của Lê Lan Khanh, Hoàng hậu Nam Phương qua một số tư liệu chưa công bố của Phạm Hy Tùng.

Vào đầu tháng 5, đạo diễn Bảo Nhân và Nam Cito đã thông báo rằng họ sẽ đưa câu chuyện tình yêu giữa hoàng đế Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương lên màn ảnh lớn lần đầu tiên, với tên gọi Hoàng hậu cuối cùng, và bối cảnh chính sẽ là ở Huế. Kịch bản được lấy cảm hứng từ cuốn Tình sử Nam Phương hoàng hậu - tiểu thuyết của nhà văn Trần Thị Hảo - và sách Nam Phương hoàng hậu của Lê Lan Khanh.

Minh Ngô