Cấu trúc
1. Mở đầu
- Giới thiệu về tác giả Huy Cận và tác phẩm Tràng Giang
- Đưa ra vấn đề cần được thảo luận
2. Nội dung chính
- Tình hình lúc sáng tác
- Vị trí của đoạn thơ
- Phân tích:
“Những đám mây cao đợt đều nối tiếp nhau
Cánh chim nhỏ nhẹ, bóng chiều rụng rơi.
Lòng quê dào dạt dưới dòng nước,
Chưa kể hoàng hôn cũng đau lòng nhớ nhà”
Hai dòng thơ đầu trong khổ thơ: Mô tả một cảnh thiên nhiên hoàng hôn với vẻ đẹp uy nghi và cảm xúc, đúng chuẩn thơ.
+ Hình ảnh những đám mây trắng liên tiếp nhau như tạo thành những núi bạc dưới ánh nắng chiều.
+ Hình ảnh của con chim hiện lên như một tia sáng ấm áp cho cảnh vật, nhưng vẫn không thể làm tan biến đi nỗi buồn sâu thẳm trong tâm hồn của nhà thơ.
- Hai dòng thơ cuối cùng thể hiện sự nhớ nhung, tận sâu nơi lòng quê hương, nơi tình yêu đất nước của tác giả.
+ Hình ảnh “dào dạt dưới dòng nước” không chỉ mô tả những đợt sóng xa xa mà còn đánh thức nỗi nhớ đến quê hương mênh mông - nỗi lòng của người xa xứ nhớ nhà.
+ Dòng thơ cuối cùng kết thúc bài thơ một cách chân thực và sâu lắng, diễn tả một cách rõ ràng niềm nhớ mong về quê hương.
3. Kết luận
- Tóm tắt lại vấn đề đã nêu
Mẫu văn
Ví dụ số 1
Lửa thiêng (1940) của Huy Cận là một tập thơ quý giá trong Thơ mới Việt Nam. Phong cảnh trong Lửa thiêng, đặc biệt trong các bài thơ Vạn lí tình, Tràng giang, Đẹp xưa... vẫn đong đầy một cảm xúc buồn thương:
Tôi bên bờ sông, xa ngàn dặm
Chiều nhè nhẹ gà rừng hát sương đêm...
Đó là dòng sông Thâm bên núi Mồng Gà thuộc Hương Sơn (Hà Tĩnh), quê hương yêu dấu của nhà thơ. Trong Tràng giang, một cảm xúc buồn sâu sắc đã thấm vào cảnh vật và truyền xa hàng ngàn con sóng, đặc biệt là bốn câu kết của bài thơ:
Lớp lớp mây cao vờn núi bạc,
Chim nhỏ nghiêng cánh, chiều sa bóng,
Lòng quê rộn ràng dưới dòng nước,
Không khói hoàng hôn cũng thấm lòng nhớ nhà.
Bao trùm cả bài thơ là một không gian nghệ thuật to lớn, đẹp mà cũng đầy bi thương. Có sóng vỗ tràng giang buồn rười rượi. Có cồn nhỏ bờ lơ thơ, gió lạnh hiu hắt. Có bờ sông xanh êm, trải dài vàng rực... và trước mắt nhà thơ là một cảnh vật mênh mông, cô đơn: Sông dài, trời rộng, bến cát cô đơn.
Cuối cùng, có đoạn thơ kể về hoàng hôn trên tràng giang. Một cảnh tượng xa xa, huyền diệu. Trước mắt nhà thơ là những đám mây trắng nổi lên, tạo thành những dải màu bạc trắng. Phong cảnh tự nhiên vô cùng lộng lẫy. Bầu trời chắc chắn là xanh biếc, hoặc tím dịu dàng trong khoảnh khắc hoàng hôn làm màu mây ở cuối bờ trời nhấp nhô bạc. Trong cái không gian mênh mông ấy, bất thình lình xuất hiện một con chim nhỏ bé. Con chim mang trên mình bóng chiều, bay đi vội vã. Trên bầu trời tím đậm, nhạt nhòa của chiều tà, hiện ra những dải mây bạc cao và một con chim lạc đàn nghiêng cánh nhỏ. Hai bức tranh đó đặc trưng cho cảnh chiều tà trong tâm trí người xa xứ: Ngàn mai gió cuốn chim mỏi... (Bà Huyện Thanh Quan), Chim rời rừng vào hoàng hôn... (Nguyễn Du). Sự đối lập nghệ thuật giữa con chim nhỏ bé và dần mất với những đám mây bạc hùng vĩ, với trời đất mênh mông đã khiến cảnh vật trời đất và tràng giang trở nên càng mênh mông, xa xôi hơn và cũng đầy bi thương hơn.
Bốn câu kết mang một vẻ cổ điển rất sâu sắc. Tâm trạng ấy, màu sắc ấy được hiện ra qua hình ảnh nhà thơ đứng một mình giữa vũ trụ rộng lớn, im lặng cảm nhận sự vô hạn của không gian, thời gian đối với cuộc sống hữu hạn của con người. Một con chim, một dải mây bạc... cũng đưa linh hồn ta đi qua mọi chốn, đến với mọi nơi ở chân trời: Lưng trời sóng rợn lòng sông sâu - Mặt đất mây bồng cửa ải xa (Đỗ Phủ). Tâm trạng cổ điển ấy lại được làm dày thêm bằng một đoạn thơ Đường:
Lòng quê rộn ràng dưới dòng nước
Không khói hoàng hôn cũng thấm lòng nhớ nhà.
Hơn mười hai thế kỉ trước, trong bài thơ Hoàng Hạc lâu, Thôi Hiệu đã viết:
Quê hương khuất bóng hoàng hôn,
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai.
(Tàn Đà dịch)
Huy Cận nhìn xa trông rộng theo tràng giang vời dòng nước, trên đây, ông phủ định: Mênh mông không một chiếc thuyền qua lại - Không muốn gợi lên chút cảm xúc thân thiết... thì ở đây, ông lại nói: Không khói hoàng hôn cũng thấm lòng nhớ nhà. Nỗi buồn cô đơn và nỗi nhớ quê hương đầy lòng trong buổi hoàng hôn, bên bờ sông đang cuộn trôi vào nơi xa xôi.
Thơ Huy Cận sâu sắc, cổ điển và chứa đựng nhiều tư tưởng triết học. Một tâm hồn thơ cô độc, u sầu ấy luôn hướng về sự hòa hợp giữa con người và tự nhiên trên một không gian bao la, lặng lẽ. Cảnh sắc trong Tràng giang đẹp mà đầy bi thương. Tình quê, lòng quê trong bốn câu kết thật sâu lắng, thâm thiết. Đó là những dòng thơ vẫn vang vọng trong lòng người qua mọi thời đại và không gian.
Thơ cổ điển trong Tràng giang mang một vẻ đẹp trang trọng, hàm súc. Mỗi khổ thơ, nếu đứng một mình, sẽ trở thành một bài tứ tuyệt thể hiện tinh thần mà tác giả đã viết trong lời đề từ: Hồn mình ngắm sông dài nhớ trời xa. Nỗi buồn và nỗi nhớ ấy là của một trái tim đang hướng về quê hương. Âm điệu của đoạn thơ sâu lắng như muôn ngàn sóng vỗ buồn rười rượi trong lòng người đọc suốt thời gian qua. Cảnh hoàng hôn và tình quê được nói đến trong đoạn thơ mãi mãi gợi lên trong ta hình ảnh quê hương yêu dấu. Tràng giang đã và đang mang theo biết bao lí tưởng về tình yêu quê hương trong tâm hồn chúng ta..