Nhìn nhận đoạn thơ của Tố Hữu: 'Nếu là con chim, là chiếc lá ... đâu chỉ nhận riêng mình'

Dàn ý bài văn về đoạn thơ 'Nếu là con chim, là chiếc lá...đâu chỉ nhận riêng mình'

1. Khai mở:

- Giới thiệu về nhà thơ Tố Hữu.

- Nói về đoạn thơ “Nếu là con chim, là chiếc lá… đâu chỉ nhận riêng mình”:

+ Bốn câu thơ trong bài “Một khúc ca xuân” của Tố Hữu.

+ Truyền đạt triết lý nhân sinh sâu sắc từ nhà thơ.

2. Phần chính:

a) Phân tích bài thơ:

- Chim, loài vật với giọng hót tuyệt vời, biểu tượng cho sự hào hứng và cống hiến -> “chim phải hót”.

- Chiếc lá được tạo hóa ban tặng màu xanh tươi mới -> “lá phải xanh”.

=> Mỗi sự vật, hiện tượng trong cuộc sống đều mang lí do và nhiệm vụ riêng -> Ẩn dụ về sự đa dạng và ý nghĩa trong cuộc sống.

- “Lẽ nào”: Nhắc nhở về trách nhiệm của mỗi người trong việc đóng góp cho cộng đồng -> Kích thích tinh thần hiến dâng.

- “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”: Triết lí về ý nghĩa sâu sắc của cuộc sống và sự hiến dâng.

+ Hãy thể hiện lòng yêu thương và sẻ chia với xã hội, đây là lối sống chính đáng, phản ánh đạo lý “Lá lành đùm lá rách” truyền thống của dân tộc.

+ Kêu gọi mọi người đoàn kết, cùng nhau đấu tranh, đóng góp một phần nhỏ sức mình để xây dựng tương lai độc lập, hạnh phúc cho đất nước.

+ Mỗi người đều mang một sứ mệnh riêng, hãy nỗ lực hết mình để thực hiện nhiệm vụ của mình trong cuộc sống.

b) Phân tích nghệ thuật đoạn thơ:

- Sử dụng biện pháp ẩn dụ với “con chim” và “chiếc lá” để làm cho bài thơ trở nên sinh động, gợi mở hình ảnh rất sâu sắc.

- Bằng câu đặc biệt “Ôi!”, tác giả thể hiện cảm xúc một cách rõ ràng. 

c) Liên kết, mở rộng:

- Ý tưởng về “đất nước của nhân dân” theo Nguyễn Khoa Điềm trong bài thơ “Đất nước”. 

- Trách nhiệm và nghĩa vụ hỗ trợ đất nước như trong “Thuật hoài” của Phạm Ngũ Lão: “Nam nhi vị liễu công danh trái/ Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu”.

- Quan điểm thể hiện trong bài hát “Để gió cuốn đi” của Trịnh Công Sơn.

-...

3. Kết bài:

- Diễn đạt cảm nhận của bạn về đoạn thơ:

Bài mẫu số 1: Nhận xét khi đọc đoạn thơ của Tố Hữu: 'Nếu là con chim, là chiếc lá ... đâu chỉ nhận riêng mình'

Thơ không chỉ làm giàu tình cảm mà còn tỏa sáng với sự sáng tạo, trí tuệ, và ý nghĩa sâu sắc. Tôi thực sự ấn tượng khi đọc đoạn thơ sau, trích từ bài Một khúc ca xuân của Tố Hữu, viết vào tháng 12 năm 1977:

Nếu là con chim, là chiếc lá
Thì chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.

Đoạn thơ đánh thức hàng loạt suy nghĩ, mở ra vô số ý tưởng thú vị. Tác giả khéo léo tạo ra một tầm nhìn tích cực về cuộc sống, đề cao tinh thần vay mượn và trả ơn, sự đồng lòng trong cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.

Chim và lá không chỉ là biểu tượng của sự sống, mà còn là ngôn ngữ thi ca: 'Chim phải hót, chiếc lá phải xanh'. Chim hót tận hưởng tự do, ánh sáng, và đẹp đẽ của bầu trời. 'Lá phải xanh' được nuôi dưỡng bởi đất, nước, và ánh sáng. Sự sống tự nhiên đẹp đẽ như vậy, với tiếng hót của chim và màu xanh của lá.

Từ hình ảnh đẹp này, nhà thơ nói về quy luật của cộng đồng: vay và trả, cho và nhận. Đó là đạo lý sống được trình bày một cách tinh tế và sâu sắc.

'Vay mà không trả là đánh mất lòng biết ơn, đó là hành động của kẻ ích kỷ, không tôn trọng giá trị nhân đạo. 'Lẽ nào' là lời nhắc nhở nhẹ nhàng: không nên làm như vậy, không nên bao dung với sự bất nhân bất nghĩa.

Vay và trả là đạo lý đúng đắn, nó mang theo trách nhiệm chịu ơn và trả ân. 'Uống nước nhớ nguồn', 'Ăn quả nhớ kẻ trồng cây' là quy luật cơ bản của cuộc sống, nhắc nhở về trách nhiệm đền đáp lòng biết ơn.

Đã vay máu tươi của tổ tiên
Hãy trả lại bằng dòng họ tình thâm.

Hàng nghìn năm lịch sử, mỗi thế hệ người Việt đã đóng góp máu và mồ hôi để xây dựng quê hương. Nhiệm vụ trả ơn Tổ quốc là trách nhiệm thiêng liêng, đòi hỏi sự đóng góp của từng cá nhân, để bảo vệ và phát triển 'giang sơn' của mình.

Đất là nơi Chim quay về
Nước là nơi Rồng ngự trị
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Mang đến con cháu trong lòng trứng
Những hồn đã ra đi, những người hiện tại
Yêu thương và sinh con đẻ cái
Gánh vác truyền thống cho đời sau
Hằng năm, từ đâu đến đâu
Cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ...

(Quê hương - Nguyễn Khoa Điểm)

Kết thúc đoạn thơ là một thông điệp về đạo lý cuộc sống. 'Sống là để cho đi, không chỉ là nhận lãnh riêng mình'. 'Cho' biểu hiện lòng hiến dâng, sẵn lòng phục vụ. Trong xã hội bình thường, làm việc và cống hiến mang lại sự giàu có, góp phần tạo ra những giá trị cho cộng đồng.

Một từ 'cho' giản dị nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Trong những thời khắc khó khăn, chia sẻ và đoàn kết là điều tất yếu. 'Lá lành đùm lá rách', khi gặp khó khăn, chúng ta cùng nhau đối mặt và vượt qua. 'Cho' tình thương, sẻ chia, và đồng cảm là cách để sống hạnh phúc trong một cộng đồng đoàn kết.

Một 'cho' trong bài thơ Bầm ơi của Tố Hữu ca ngợi tình thương quê hương, tình thương quân dân. Đó là hình ảnh tuyệt vời về lòng hi sinh và tình yêu thương của mẹ Việt Nam đối với con cái, là điển hình của sự 'cho' không ngừng để xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Cùng tấm lòng mẹ, yêu thương con như sinh ra từ con tim
Đưa áo ấm cho con, tặng quà cho con
Chăm sóc con từng chút, để con có ngôi nhà an lành...

Với lòng hiểu biết rằng 'Sống là để cho đi, không chỉ là nhận lãnh riêng mình', mọi người đều biết cách sống ý nghĩa như công dân trách nhiệm; sống, lao động, và đấu tranh vì sự tồn vong của dân tộc, vì sự bền vững của quê hương:

Những bà vợ tận tụy như làm một phần cho Đất Nước như những ngọn núi Vụng Phu
Cặp vợ chồng hạnh phúc góp công xây dựng hòn Trống Mái
Gót chân của Thánh Gióng còn lại quanh nơi góp phần làm nên chín mươi chín con voi cho đất Tổ Hùng Vương
Những con rồng yên bình nằm ngủ góp sức làm cho dòng sông thêm xanh thẳm
Người học trò nghèo góp phần xây dựng quê hương, núi Bút non Nghiên...

(Quê Hương - Nguyễn Khoa Điềm)

Những từ như 'đóng góp cho', 'hiến dâng cho', 'dành trọn cho', 'gửi lại' trong bài thơ trên đã làm rực sáng một quan niệm sống đẹp, 'sống là để cho đi, không chỉ là nhận lãnh cho riêng mình'. Đây là tình yêu thương và lòng hi sinh của nhân dân Việt Nam qua những giai đoạn lịch sử.

Nhờ có tinh thần cao quý đó, nhân dân ta tự hào về quê hương Việt Nam:

Ôi Đất Nước, sau hàng ngàn năm, mọi ngóc ngách ta đều chứng kiến
Những cuộc sống đã hóa thân thành núi non sông lớn.

Bước chân vào thế kỷ XXI, đất nước chúng ta đang trên đà phồn thịnh trên con đường công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Bài thơ của Tố Hữu vẫn giữ nguyên ý nghĩa, đặc biệt đối với thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay.

Chăm chỉ học, lao động tích cực vì sự đổi mới của đất nước, vì một xã hội công bằng, dân chủ, và văn minh.

Học tốt, làm việc hiệu quả, bước vào hàng ngũ nghiên cứu khoa học. Sống trong sáng tạo, hạnh phúc với tình yêu bao la.

Trong thời đại hiện đại, giới trẻ nhận ra giá trị và tư tưởng sâu sắc của một bài thơ tràn đầy ý nghĩa:

Vay mà không trả là điều không tưởng
Sống là để cho đi, không chỉ nhận lãnh cho riêng mình

Suy ngẫm khi đọc đoạn thơ sau đây của Tố Hữu: 'Nếu là con chim, là chiếc lá ... đâu chỉ nhận riêng mình' là một nguồn cảm hứng sâu sắc. Tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ 'Khi con tu hú' và phân tích bài thơ Khi con tu hú để nâng cao hiểu biết về môn Ngữ Văn.

Bài mẫu số 2: Suy ngẫm khi đọc đoạn thơ sau đây của Tố Hữu: 'Nếu là con chim, là chiếc lá ... đâu chỉ nhận riêng mình'

Được sinh ra trong cuộc sống, trải qua tình thương từ cha mẹ, thừa hưởng những giá trị tuyệt vời mà tự nhiên ban tặng là một phúc lợi không giới hạn. Điều này giống như không khí ta hít thở hàng ngày, như tình mẫu tử và tình phụ tử mà ta luôn cảm nhận. Trong 'Một khúc ca xuân,' Tố Hữu đã viết:

'Nếu là con chim, là chiếc lá
Chim phải hót, lá phải xanh
Khi vay mà không trả lại
Đời là để cho, không chỉ nhận lãnh cho bản thân'

Bài thơ không chỉ dừng lại ở một cách sống, mà nó còn mở ra một quan niệm nhân sinh tích cực, là một lí tưởng sống cần có của mỗi người trong xã hội.

'Nếu là con chim, là chiếc lá
Thì chim phải hót, chiếc lá phải xanh'

Nhà thơ Tố Hữu sử dụng hai biểu tượng chiếc lá và tiếng chim để minh họa quan niệm của mình. Tạo hoá ban cho loài chim giọng hót tuyệt vời, do đó, chim phải hót; tương tự, chiếc lá non phải xanh. Đọc giả có thể nhớ đến câu chuyện nổi tiếng 'Tiếng chim hót trong bụi mận gai', khi chú chim, dù bị thương, vẫn hót cuối cùng, làm cho cả thiên nhiên và Thượng đế trên cao cũng phải thán phục.

Là con người - loài đứng đầu của muôn loài, có tư duy, suy nghĩ, chúng ta đã làm gì để cống hiến cho xã hội?

Bản thân ta là kết quả của tình yêu thương vô bờ bến của cha và mẹ, được bảo vệ trong vòng tay nhân ái của cộng đồng. Được thở hơi của cuộc sống, sống giữa những ngày an lành - tất cả đều là món quà từ cuộc sống, từ xã hội.

Ngày nay, được học tập, sống trong sự an lành của đất trời, là niềm biết ơn sâu sắc đối với những thế hệ đi trước, đã hy sinh mùa xuân tuổi trẻ và thậm chí là xương máu, nước mắt để tạo ra cuộc sống tự do như hiện tại. Do đó, là người, chúng ta mang trách nhiệm thiêng liêng. Học tốt để trả ơn cha mẹ, thầy cô. Cao cả hơn, đó là công hiến sức lực, trí tuệ vào sự nghiệp chung của tổ quốc, đó là trách nhiệm, nghĩa vụ, bổn phận của mỗi người.

'Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu'

Nhìn lại quá khứ để tìm kiếm hướng đi cho tương lai. Đối với thế hệ trẻ, hãy học theo những tấm gương như Lê Bá Khánh Trình, Lê Tự Quốc Thắng, và sống một cuộc sống ý nghĩa, tích cực, làm cho đất nước mình tỏa sáng và đồng hành cùng các cường quốc trên thế giới.

Nếu mọi người đều thấu hiểu: 'Vay mà không trả; Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình', thì cuộc sống sẽ trở nên tươi đẹp, tình thân ái và tương thân tương ái sẽ làm cho thế giới trở nên ấm áp và hạnh phúc biết bao!

Trong phần Bàn về Sống Có Trách Nhiệm của chương trình học Ngữ Văn 12, đây là một chủ đề quan trọng mà mọi học sinh cần chuẩn bị kỹ lưỡng.

Để nâng cao hiểu biết về Hình Tượng Sóng trong bài thơ cùng tên và ý nghĩa tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu, hãy tìm hiểu chi tiết để học tốt môn Ngữ Văn 12.