Nhóm nhạc

Nhóm nhạc hay ban nhạc là tập hợp những người cùng nhau phối hợp để biểu diễn các tác phẩm âm nhạc. Bên cạnh trình diễn độc tấu, biểu diễn theo nhóm đã có từ lâu trong âm nhạc. Mỗi thành viên trong nhóm thường chơi một nhạc cụ (hoặc hát, hoặc cả hai) để tạo nên những hòa âm và giai điệu phong phú.

Tùy vào phong cách âm nhạc và các tiêu chuẩn khác nhau, số lượng thành viên trong nhóm nhạc cũng khác nhau. Nhóm hai người gọi là song tấu (duo), ba người gọi là tam tấu (trio), bốn người gọi là tứ tấu (quartet), và nhóm năm người gọi là ngũ tấu (quintet).

Hòa tấu giao hưởng (orchestra) là hình thức biểu diễn quy mô lớn nhất, với ba bộ nhạc cụ chính: bộ gõ, bộ hơi và bộ dây.

Ban nhạc (band) là khái niệm mới xuất hiện khi nhạc hát trở thành chủ đạo vào đầu thế kỉ 20, với sự hình thành của các thể loại như Blues, Jazz và Rock.

Âm nhạc hòa tấu sơ khai

Âm nhạc hòa tấu có nguồn gốc từ những thời kỳ sơ khai của nhân loại. Các bức tranh cổ xưa thường minh họa các nhóm biểu diễn với cây đàn lia và một người hát, ví dụ nổi bật là hình ảnh thần đồng Pan. Các khái niệm hòa tấu như duo, trio, quartet và quintet ra đời cùng với sự phát triển của nền văn minh Hy Lạp cổ đại.

Sự phát triển của kĩ thuật chép nhạc, đặc biệt là việc thống nhất các nguyên tắc về nốt và âm giai từ thế kỉ 16, đã làm cho âm nhạc trở nên phổ biến hơn ở châu Âu. Các nhóm nhạc hòa tấu nhỏ xuất hiện nhiều hơn để phục vụ các lãnh chúa và vua chúa trong chế độ phong kiến, đánh dấu sự xuất hiện của nhiều nghệ sĩ tài năng. Đây là nền tảng cho sự ra đời của âm nhạc cổ điển sau này.

Âm nhạc cổ điển

Âm nhạc cổ điển có hai hình thức biểu diễn chính: một là các nhóm hòa tấu nhỏ, phát triển từ những truyền thống xưa cũ, và hai là dàn nhạc giao hưởng quy mô lớn.

Sự xuất hiện của các nhạc sĩ Baroque và Cổ điển như Haydn, Mozart, Bach và Beethoven, cùng với sự phát triển của các nghệ sĩ âm nhạc lãng mạn và nhạc kịch như Debussy, Tchaikovsky, Ravel, đã đưa âm nhạc hòa tấu đến những giai điệu mới mẻ và phong phú, mỗi nghệ sĩ tạo nên dấu ấn cá nhân riêng.

Sự thay đổi trong âm nhạc thế kỷ 20

Tác động của Jazz và Blues

Thế kỷ 20 chứng kiến những thay đổi lớn lao trong nền văn minh nhân loại. Sự bùng nổ của ngành công nghiệp và sự suy tàn của chủ nghĩa thực dân làm lung lay nền kinh tế, khiến âm nhạc cổ điển mất đi sự phổ biến. Thay vào đó, nhạc hát với những bản nhạc ngắn gọn và dễ tiếp cận hơn trở nên thịnh hành hơn trong nhịp sống mới.

Âm nhạc cổ điển, bao gồm hòa tấu và giao hưởng thính phòng, vẫn tiếp tục tồn tại nhưng không có nhiều sự đổi mới so với âm nhạc hiện đại.

Jazz và Blues, hai thể loại âm nhạc mới mẻ xuất phát từ các thuộc địa châu Phi, đã trở nên phổ biến vào những năm đầu thế kỉ 20. Đặc biệt vào những năm 30, trong thời kỳ đại khủng hoảng kinh tế toàn cầu, Jazz đạt đến đỉnh cao với sự xuất hiện của các nghệ sĩ nổi tiếng như Louis Armstrong và sau đó là Frank Sinatra. Sự chuyển mình của nhóm nhạc hòa tấu theo xu hướng Jazz và Blues dẫn đến việc thay thế các nhạc cụ truyền thống bằng các nhạc cụ hiện đại, với đàn cello thường được giữ lại làm bass. Các nhóm nhạc mới thường có một hoặc vài ca sĩ chính (vocal lead), một tay trống (drum kick), và số lượng cello cũng như nhạc cụ hơi (như trumpet, saxophone,...) tùy thuộc vào cấu trúc nhóm.

The Beatles và sự bùng nổ của nhạc Rock

Vào thập niên 50, Rock và Rock and Roll bắt đầu nổi lên cùng với các thể loại nhạc khác. Đến thập niên 60, nhạc Rock đã làm rung chuyển nền âm nhạc Mỹ với sự xuất hiện của Jimi Hendrix và Chuck Berry. The Beach Boys được thành lập vào năm 1961 và nhanh chóng thu hút một lượng fan khổng lồ tại Mỹ. Cùng thời điểm đó ở Anh, một ban nhạc Rock đã làm thay đổi hoàn toàn nền âm nhạc thế giới và trở thành một hiện tượng không thể quên, đó chính là The Beatles.

Trong đội hình của The Beatles, ngoài Ringo Starr chơi trống, ba thành viên còn lại (Paul McCartney, John Lennon và George Harrison) đều có khả năng hát, chơi guitar, bass, và thậm chí cả piano. The Beatles đã làm cho khái niệm ban nhạc trở nên linh hoạt và sáng tạo hơn. Tuy nhiên, việc đạt được thành công như The Beatles là cực kỳ khó khăn và cách làm này chỉ được áp dụng lại với các nhóm như The Carpenters và The Bee Gees trong những năm 80.

Sự phát triển mạnh mẽ của nhạc Rock đã tạo ra những huyền thoại trong làng nhạc thế giới. Bên cạnh The Beatles, còn có The Rolling Stones, Deep Purple, The Who, Led Zeppelin, và sau này là những cái tên như The Police, U2, Oasis, Nirvana.

Sự định hình và phát triển của các ban nhạc trong thập niên 80 - 90

Cấu trúc của các ban nhạc đã dần được hình thành rõ rệt trong thập niên 80 của thế kỷ 20. Thông thường, một ban nhạc có cấu trúc tương tự như các ban nhạc Jazz những năm 30, với một hoặc nhiều ca sĩ, trống và các nhạc cụ phụ như guitar, piano, violon, v.v. Sự xuất hiện của nhạc cụ điện tử đã làm thay đổi tình hình, khi guitar bass thay thế cello để giữ bè cho ban nhạc, và guitar điện trở thành xu hướng chủ đạo trong nhạc Rock.

Nhiều ban nhạc đã đạt được thành công với cấu trúc ổn định này, chẳng hạn như Queen, ABBA, U2, Nirvana, Red Hot Chili Peppers, Matchbox Twenty, Keane, Linkin Park, và nhiều nhóm khác.

Sự phát triển của các ban nhạc đã bước sang một giai đoạn mới với sự xuất hiện của trào lưu nhạc Pop trong thập niên 90. Một ý tưởng mới đã được đưa ra và thành công rực rỡ, dựa trên mô hình của các ban nhạc nổi tiếng trước đây như The Beach Boys và The Four Seasons: các ban nhạc nên là tập hợp của các ca sĩ, trong khi phần âm nhạc sẽ do quản lý phụ trách, người có nhiệm vụ tìm kiếm nhạc sĩ, bài hát và phối khí, cùng với sự đóng góp của các thành viên trong ban nhạc.

Sự suy tàn

Nếu âm nhạc cổ điển đã không còn thu hút nhiều người nghe kể từ thế kỷ 20, thì các ban nhạc cũng dần trở nên kém hấp dẫn từ những năm đầu thế kỷ 21. Khán giả dường như đã chấp nhận rằng thời kỳ hoàng kim của ban nhạc đã qua từ những năm 80-90 và thay đổi là điều không thể tránh khỏi. Âm nhạc thế giới đã chứng kiến sự thống trị của các ca sĩ solo tài năng như Madonna, Britney Spears, Christina Aguilera, Avril Lavigne, Michael Bublé, Usher, Jay-Z, Eminem, Beyoncé, Lady Gaga, Adele, v.v. Ảnh hưởng của các ban nhạc đã giảm dần cho đến cuối thập niên đầu thế kỷ 21, khi nhạc dance đột ngột lên ngôi, làm cho cấu trúc ban nhạc, dù cổ điển hay hiện đại, gần như không còn hấp dẫn và chỉ thu hút một phần rất nhỏ khán giả.

The Black Eyed Peas, Linkin Park và Il Divo được xem là những đại diện nổi bật nhất của trào lưu ban nhạc trong thập niên đầu thế kỷ 21.

Xem thêm

• Siêu nhóm nhạc