Những bậc thầy tài phiệt cuối cùng ở Thượng Hải

Thời kỳ sôi động này được tái hiện một cách sống động trong cuốn sách “Những bậc thầy tài phiệt cuối cùng ở Thượng Hải” của tác giả Jonathan Kaufman - một tác phẩm lịch sử về hai 'triều đại' Sassoon và Kadoorie. Kaufman đã giúp khám phá ra những sự kiện, nhân vật, câu chuyện bí mật này và đưa chúng vào trung tâm lịch sử hiện đại của Trung Quốc.

Tổ trưởng của tộc Sassoon, David Sassoon, đã rời khỏi Baghdad để trốn thoát khỏi sự đàn áp của Đế chế Ottoman và vào những năm 1830, ông đã xây dựng một đế chế lớn cho gia đình tại Bombay, Ấn Độ, do Anh kiểm soát. Biết nhiều ngôn ngữ như Ả Rập, Ba Tư và Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Hindu, gia đình ông trở nên giàu có thông qua kinh doanh trong ngành dệt may, bất động sản, ngân hàng và đặc biệt là buôn bán thuốc phiện tại Trung Quốc.

David Sassoon có 8 người con trai và từ khi còn nhỏ đã tập trung đào tạo họ về kiến thức và kinh nghiệm kinh doanh để họ trở thành người trợ lý đắc lực, giúp ông mở rộng kinh doanh. Ông cũng thực hiện một chiến lược có tầm nhìn xa hơn: xây dựng các trường học, khu đô thị để thu hút những người Do Thái tị nạn từ Ottoman, biến họ thành nhân viên trung thành của mình.

Mặc dù hướng về Anh quốc, nhưng kinh doanh của gia đình Sassoon vẫn chủ yếu tập trung ở châu Á. David đã gửi con trai của mình, trong đó có Elias, con trai thứ hai, đến Hồng Kông và sau đó là Thượng Hải để phát triển kinh doanh. Bên cạnh buôn bán gia vị, len Ấn Độ, lụa, trà và da động vật của Trung Quốc, gia đình Sassoon cũng kiếm được nhiều tiền từ việc buôn bán thuốc phiện. Mặc dù chỉ chiếm một phần nhỏ trong thị trường kinh doanh ban đầu, nhưng nhờ kiên nhẫn, họ đã vượt qua đối thủ Jardine và trở thành người dẫn đầu thị trường.

Là một họ hàng xa, từng học và làm việc trong các chi nhánh của gia đình Sassoon, Elly Kadoorie tích luỹ được nhiều kinh nghiệm và kiến thức kinh doanh có giá. Vì mâu thuẫn về quan điểm nhân đạo, ông tách ra để tự mình xây dựng sự nghiệp kinh doanh. Bắt đầu từ môi giới chứng khoán, sau đó trở thành một nhà đầu tư tài chính, mua bán và đầu tư vào nhiều công ty triển vọng, Elly đã xây dựng một cơ ngơi ngày càng mạnh mẽ cho gia đình.

Cách nuôi dạy con cái, kết hợp với nhạy cảm chính trị khác nhau, là những yếu tố tạo ra sự thăng trầm trong lịch sử phát triển qua nhiều thế hệ của hai gia tộc này. Khác biệt với phương pháp dạy dỗ khắt khe của gia đình Kadoorie, gia đình Sassoon có thể bị chỉ trích về sự thiếu công bằng, thậm chí là vô kỷ luật. Ngày nay, tài sản của gia đình Sassoon đã phân mảnh, nhưng Michael Kadoorie, cháu trai của Elly, vẫn là một trong những tỷ phú giàu nhất châu Á, với cổ phần của gia đình trong các công ty điện lực hàng đầu Hồng Kông và chuỗi khách sạn Peninsula và Peak Tram.

Song song với sự phát triển thăng trầm của hai gia tộc Do Thái, cuốn sách “Những ông trùm tư bản cuối cùng của Thượng Hải” cũng phản ánh sâu sắc ảnh hưởng lớn của hai gia tộc này đến lịch sử rối ren của Trung Quốc. Sự cai trị tàn bạo của thực dân, sụp đổ của Đế quốc Trung Hoa và cuộc cách mạng Cộng sản cuối cùng đã gần như xoá sạch công sức và tài sản của cả hai gia đình ở Thượng Hải.

Sự phát triển của hai gia tộc đã ảnh hưởng sâu rộng đến lịch sử của Thượng Hải và Trung Quốc. Cả hai đều là 'người hưởng lợi từ đế chế và thực dân', với gia tộc Sassoon thậm chí còn xây dựng cơ nghiệp từ thuốc phiện gây hại cho hàng triệu con người. Tuy nhiên, điều này cũng thúc đẩy sự phát triển của Chủ nghĩa Cộng sản Trung Quốc, lực lượng sau này đã đánh bại họ.

Hai gia tộc đã khởi xướng sự phát triển kinh tế khi Trung Quốc chuyển từ xã hội phong kiến sang xã hội công nghiệp hiện đại. Họ đã thu hút gia tộc Vinh và hàng triệu doanh nhân khác đến Thượng Hải, thúc đẩy sự phát triển của thành phố và đất nước. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của doanh nhân trong sự phát triển của một quốc gia.

Cuốn sách “Những ông trùm tư bản cuối cùng của Trung Quốc” được Tạp chí Financial Times mô tả như một sử thi kéo dài qua nhiều thế hệ về hai đế chế kinh tế Sassoon và Kadorie, những người đã góp phần tạo nên lịch sử Trung Quốc hiện đại. Cuốn sách cũng là một minh chứng cho sự đối lập giữa hai gia tộc trong cách tiếp cận kinh doanh. Thêm vào đó, nó cũng thể hiện sự biến động của lịch sử Trung Quốc.

Tác giả Jonathan Kaufman, phóng viên từng đoạt giải Pulitzer, đã viết nên một cuốn sách đầy li kỳ về hai gia tộc này dựa trên các tư liệu quý giá mà ông có đặc quyền tiếp cận. Cuốn sách mang đến cái nhìn sâu sắc và hấp dẫn về lịch sử và vai trò của hai gia tộc trong sự phát triển của Trung Quốc.