Phía sau vẻ ngoài hấp dẫn, Hemingway đã phải đối mặt với những cuộc chiến với trầm cảm, nghiện rượu và các vấn đề tâm thần, những thứ này đã góp phần vào cái chết tự tử của ông vào ngày 2 tháng 7 năm 1961.
Vào đầu năm nay, một bộ phim tài liệu dài sáu giờ, do Ken Burns và Lynn Novick (những người đã sản xuất loạt phim The Vietnam War trước đó) thực hiện, đã được ra mắt với nội dung xoay quanh cuộc đời của nhà văn Hemingway.
Theo Ken Burns: 'Ông là một người đàn ông với nhiều đau khổ. Với di truyền bệnh tâm thần, tự tử trong gia đình, rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) từ Thế chiến thứ nhất và nhiều sự cố khác, ông đã phải trải qua nhiều tổn thương, nghiện rượu và phụ thuộc vào thuốc lá để tiếp tục sống.'
Không chỉ Hemingway phải chịu đựng, mà nhiều thế hệ của gia đình ông đều đối mặt với những vấn đề tương tự, và một trong những cháu gái của ông gọi là 'lời nguyền Hemingway.' Ông là một trong năm người tự tử trong ba thế hệ của gia đình Hemingway.
Ernest Hemingway sinh ngày 21 tháng 7 năm 1899, tại Cicero (nay là Oak Park), Illinois, là con thứ hai trong gia đình có sáu người con.
Bố mẹ ông là Clarence 'Ed' Hemingway và Grace.
Ed là một bác sĩ thành đạt còn bà Grace là một cựu ca sĩ và giáo viên dạy nhạc.
Phần lớn thời thơ ấu của ông bị chia cắt giữa ngôi nhà của gia đình ở Oak Park, Illinois và một ngôi nhà trong rừng ở Michigan, nơi Ed truyền lại tình yêu săn bắn và hoạt động ngoài trời cho con trai. Nhưng Hemingway có mối quan hệ sóng gió với cha mình, người mặc dù vẻ ngoài điềm tĩnh nhưng có thể là một kẻ bạo lực, độc đoán.
Hemingway cũng trải qua những thời kỳ căng thẳng với mẹ của mình. Trong tuổi thơ, mẹ thường mặc quần áo cho anh và chị gái của anh như là một cặp song sinh.
Vợ thứ ba của Hemingway, nhà báo Martha Gellhorn, sau này kết luận rằng những khó khăn mà Hemingway gặp phải với phụ nữ, bao gồm cả sự không chung thủy, tàn nhẫn và bỏ rơi, là do mối quan hệ của ông với Grace.
Cuộc hành trình của ông
Hemingway rời nhà khi còn trẻ, trở thành phóng viên cho Kansas City Star trong sáu tháng.
Năm 1917, Hemingway nộp đơn nhập ngũ để tham gia Thế chiến thứ Nhất. Tuy nhiên, ông đã bị từ chối do tình trạng thị lực kém. Vì vậy, ông đăng ký tham gia vào một đơn vị cứu thương tình nguyện của Hội Chữ thập đỏ và được chuyển đến Ý vào tháng 5 năm 1918.
Vào tháng 7 của năm đó, Hemingway bị trúng đạn khi đang thực hiện nhiệm vụ giao hàng cho các binh sĩ trên chiến trường. Anh tiếp tục công việc của mình để đưa các binh sĩ Italy đến nơi an toàn, và vì hành động dũng cảm này, chính phủ Italy đã trao tặng cho anh Huy chương Bạc Dũng cảm.
Sau khi bị thương, Hemingway được đưa đến bệnh viện ở Milan để chữa trị. Tại đây, anh đã gặp và phải lòng nữ y tá Agnes von Kurowsky.
Đạo diễn của bộ phim tài liệu mới về Hemingway, Ken Burns, nói trong một cuộc phỏng vấn: 'Ông ta suýt chết và phải nằm viện hàng tháng, anh ta vừa tự hào về điều đó nhưng cũng rất ám ảnh.'
Hemingway trở về Hoa Kỳ vào tháng 1 năm 1919, hy vọng rằng Agnes sẽ đi cùng anh, nhưng cuối cùng cô đã chọn một người đàn ông khác.
Quyết định từ chối của cô đã gây ảnh hưởng đến một số tác phẩm của Hemingway, trong đó có tiểu thuyết nổi tiếng Giã từ vũ khí (1929).
Sau khi trở về Mỹ, ông cưới vợ lần đầu tiên, là Hadley Richardson. Họ có một đứa con trai tên là Jack vào năm 1923.
Năm 1921, Hemingway nhận công việc làm phóng viên nước ngoài cho The Toronto Star, sau đó ông và Hadley chuyển đến Paris.
Nhiều nhà văn và trí thức Mỹ sống trong khu phố Montparnasse, bao gồm Gertrude Stein, F. Scott Fitzgerald, và Ezra Pound. Họ chia sẻ cảm giác thất vọng, khiến cho Gertrude Stein gọi họ là 'Thế hệ đã mất'. Hemingway sẽ miêu tả họ trong cuốn tiểu thuyết đầu tiên của mình, Mặt trời vẫn mọc (1926).
Tính khí đặc biệt của Hemingway đã dẫn đến xung đột với vợ ông, Hadley, và các bạn bè.
Phong cách văn chương độc đáo
Phong cách văn của ông là một cuộc cách mạng. Các nhà văn ở Việt Nam thường nhắc đến nguyên lý 'Tảng băng trôi' của Hemingway. Đó là sự tiết kiệm từ lời, súc tích trong câu văn, và tác giả không công khai ý tưởng của mình mà tạo ra hình ảnh mở cửa cho độc giả.
Đạo diễn Ken Burns nhận xét: 'Sẽ có những thăng trầm và có thể ông sẽ bị từ chối vì những lý do nghệ thuật hoặc văn học, nhưng ông sẽ tồn tại vì tác phẩm của ông quá tuyệt vời.'
Đầu năm 1926, Hemingway bắt đầu mối quan hệ bất chính với nhà báo Pauline Pfeiffer, và sau đó ly hôn với Richardson. Hemingway và Pauline kết hôn vào tháng 5 năm 1927.
Vào tháng 12 năm 1928, khi Hemingway 29 tuổi, cha ông đã tự sát, tự bắn mình bằng khẩu súng lục của gia đình sau một thời gian gặp khó khăn.
Hemingway rất sốc trước cái chết của cha mình, và phần lớn ông đổ lỗi cho mẹ mình.
Ông cũng tạo ra các sự kiện hư cấu trong cuốn tiểu thuyết năm 1940, Chuông nguyện hồn ai, trong đó cha của nhân vật chính tự tử theo cách tương tự.
Ông quay trở lại Tây Ban Nha trong một khoảng thời gian ngắn để nghiên cứu về đấu bò tót cho tác phẩm Chết vào buổi chiều (1932). Năm 1933, Hemingway và Pauline đi săn ở châu Phi, nơi truyền cảm hứng cho một tác phẩm, Đồi xanh của Châu Phi (1935).
Hemingway là phóng viên chiến trường ở Tây Ban Nha vào năm 1937, nơi ông đưa tin về Nội chiến Tây Ban Nha. Tại đây, ông gặp nhà báo đồng nghiệp Martha Gellhorn, người sau này sẽ trở thành vợ thứ ba của ông vào năm 1940.
Năm 1940, Hemingway mua một ngôi nhà ở Cuba, và mặc dù ông tiếp tục đi khắp thế giới, nhưng đây sẽ là nơi ông ở chính trong 20 năm tiếp theo.
Kinh nghiệm của ông về chiến tranh đã dẫn đến việc ông viết nên Chuông nguyện hồn ai (1940).
Hemingway lại trở thành phóng viên nước ngoài trong Thế chiến thứ hai. Trong khi làm nhiệm vụ, ông đã gặp và yêu nhà báo Mary Welsh và kết hôn vào năm 1946.
Ông phát hành tác phẩm tiểu thuyết lớn cuối cùng của mình, Ông già và biển cả, vào năm 1952, giành giải Pulitzer năm 1953 và giải Nobel Văn học năm 1954.
Cùng năm đó, Hemingway gặp nguy hiểm sau hai vụ tai nạn máy bay khi đi du lịch ở châu Phi.
Tai nạn đã khiến sức khỏe thể chất và tinh thần của ông suy giảm nghiêm trọng.
Khi ông và vợ thứ tư, Mary Welsh, trở lại Cuba vào năm 1957, ông bắt đầu viết nhật ký về những năm đầu tiên của mình ở Paris.
Tuy nhiên, ông phải đấu tranh để hoàn thành tác phẩm, và sự thất vọng chỉ làm tăng thêm tâm trạng trầm cảm của nhà văn.
Khi tình hình chính trị ở Cuba trở nên tồi tệ, Hemingway và Welsh rời đi vào tháng 7 năm 1960, và trong vài tháng sau đó, Hemingway ngày càng trở nên cô đơn, tin rằng mình đang bị FBI theo dõi.
Vào mùa thu năm 1960, họ định cư tại một ngôi nhà mới được xây dựng ở Ketchum, Idaho.
Sự không ổn của Hemingway ngày càng trầm trọng, khi ông tin rằng mình đang đối diện với nguy cơ phá sản.
Tự tử
Ông lại phải nhập viện vào tháng 4 năm 1961 và chịu điều trị bằng sốc điện nhiều hơn.
Hemingway thuyết phục bác sĩ rằng ông đủ khỏe để được xuất viện vào cuối tháng Sáu.
Vào một buổi sáng Chủ nhật - ngày 2 tháng 7 năm 1961 - nhà văn thức dậy sớm, rời khỏi phòng ngủ và đi xuống tầng hầm của ngôi nhà. Tại đó, ông mở tủ súng và lấy khẩu súng yêu thích cùng một số đạn dược.
Sau khi thi thể của ông được phát hiện, vợ ông, Mary, nói rằng đó là một tai nạn, và nhà văn nổi tiếng đang lau súng thì vô tình cướp cò. Tuy nhiên, sau này, bà thừa nhận rằng ông tự tử.
Nguyên nhân?
Năm 2006, Tiến sĩ Christopher D. Martin, một chuyên gia tâm thần và người hâm mộ của Hemingway, đã công bố một nghiên cứu để làm sáng tỏ về lịch sử sức khỏe tâm thần của Hemingway.
Tác giả nói rằng có 'bằng chứng đáng kể' cho thấy Hemingway mắc rối loạn lưỡng cực, nghiện rượu và chấn thương sọ não. Cuối đời, ông cũng có các triệu chứng rối loạn tâm thần có thể liên quan đến căn bệnh tiềm ẩn, nghiện rượu và chấn thương sọ não.
Theo ông, Hemingway đã sử dụng các cơ chế tự vệ như uống thuốc kết hợp với rượu, sống một lối sống thể thao mạnh mẽ, chấp nhận rủi ro và đam mê viết lách, để đối phó với nỗi đau gây ra bởi căn bệnh.
Martin cũng tìm hiểu sâu về tiền sử trầm cảm của cả cha mẹ ông, tin rằng Hemingway có thể mang khuynh hướng di truyền về bệnh tâm thần cũng như sự giận dữ sâu sắc chưa được giải quyết đối với cha mẹ.
Trong cuốn sách Hemingway's Brain năm 2017, bác sĩ Andrew Farah lập luận rằng các triệu chứng của Hemingway rất giống với bệnh não chấn thương mãn tính (CTE) do hậu quả của nhiều chấn động nghiêm trọng trong cuộc đời. Theo Farah, Hemingway đã trải qua ít nhất 9 lần chấn động hoặc chấn thương não nghiêm trọng.
Ông Farah nói: 'Tôi đã dành một chương đầy đủ cho A Moveable Feast vì đây là tác phẩm cuối cùng của Hemingway và chắc chắn được viết trong thời kỳ ông suy sụp. Tại thời điểm này, CTE và chứng mất trí nhớ hỗn hợp đã trở nên rõ ràng, và cuốn sách được tái bản khác biệt rất nhiều so với bản gốc mà ông ấy để lại, vì đã được vợ ông và biên tập viên tại Scribner's chỉnh sửa rất nhiều.'
Tuy nhiên, một giả thuyết khác là Hemingway mắc phải một chứng rối loạn di truyền hiếm dẫn đến không thể hấp thụ sắt. Nếu không được điều trị, nó có thể gây ra mệt mỏi nặng, mất trí nhớ, trầm cảm và tiểu đường, tất cả ảnh hưởng đến cả Hemingway và các thành viên khác trong gia đình.
Tuy nhiên, như các phỏng đoán khác về nguyên nhân của sức khỏe tâm thần của Hemingway, các chuyên gia không thể chắc chắn 100%.
Chỉ 5 năm sau khi Hemingway qua đời, chị gái Ursula, người phải chiến đấu với cả căn bệnh ung thư và trầm cảm, qua đời do cố ý dùng quá liều thuốc.
Leicester, em trai duy nhất của Hemingway, tự tử vào năm 1982, sau nhiều năm suy yếu vì vấn đề sức khỏe xuất phát từ bệnh tiểu đường.
Năm 1996, vào ngày giỗ của Hemingway, cháu gái của ông là Margaux đã tự kết thúc đời mình bằng cách dùng thuốc quá liều.
Bài học
Trong một cuộc phỏng vấn, bà đạo diễn Lynn Novick nói: 'Ông ấy thực sự phải trải qua rất nhiều cảm xúc theo những cách mà tôi sẽ không bao giờ hiểu được. Tôi cũng thấy những phần hành vi của ông thật kinh khủng, thật sự ghê gớm. Tôi sẽ không bao giờ muốn kết hôn với ông ấy!'
Ông Ken Burns thì nói: 'Huyền thoại cũng là sự thật, ông ấy yêu thiên nhiên, là một người đàn ông theo nhiều cách khác nhau, là một kẻ hiếu chiến, nghiện rượu, là một ngư dân biển sâu và một thợ săn.'
'Điều đằng sau thú vị hơn nhiều, dễ bị tổn thương, sự tò mò về cách suy nghĩ của phụ nữ, sự uyển chuyển về giới tính sẽ gây sốc mạnh đối với mọi người.'
Burns giải thích:
'Có những truyện ngắn mà ông ấy viết cách đây 100 năm rất ấn tượng về khả năng đi vào bên trong làn da của người khác giới...Tất cả các bà vợ của ông ấy đều được yêu cầu cắt tóc và ông ấy để tóc dài và họ đảo ngược vai trò trong đời sống tình dục của họ.'
Khi được hỏi người xem có thể rút ra bài học gì từ đời Hemingway, bà Lynn Novick nói:
'Ông ta có khả năng tuyệt vời biết thưởng thức cái đẹp, sống trong hiện tại, nhìn thế giới xung quanh rõ ràng, nhìn thấu những điều nhảm nhí và đạo đức giả. Ông ấy cũng có kỷ luật đáng kinh ngạc. Dù gặp thách thức, ông ấy đã cố gắng làm việc mỗi ngày.'
'Mặt khác, ông quá khao khát danh tiếng và khao khát được công nhận đến nỗi nó đã trở thành một nhà tù. Hình ảnh bản thân mà ông ấy thể hiện, được bao quanh bởi những người muốn gần bạn vì bạn nổi tiếng. Đó là một sự tồn tại trống rỗng. Ông ấy đã trả giá cho điều đó.'
Buzz
