Buzz
Trước vụ nổ kho chứa 2750 tấn amoni nitrat tại cảng Beirut, nhiều nơi trên thế giới đã chứng kiến nhiều vụ nổ kinh hoàng liên quan đến chất này. Cảnh báo về an toàn và bi kịch nổ từ amoni nitrat đã làm thay đổi bức tranh toàn cầu, biến nơi nào cũng có thể trở thành địa điểm thảm họa, với hàng ngàn sinh mạng mất mát.
Ngày 12 tháng 8 năm 2015 tại cảng Thiên Tân, Trung Quốc: Một vụ nổ kinh hoàng xảy ra khi nitrocellulose bắt đầu cháy trong một kho hàng nguy hiểm. Nguồn lửa kích thích khoảng 800 tấn amoni nitrat gần đó, tạo nên cảnh tượng kinh hoàng với những đợt nổ liên tiếp. Đây là một trong những bi kịch lớn nhất từ amoni nitrat, để lại hậu quả nặng nề và gây rúng động toàn cầu.
Thảm họa này đã gây mất mát nặng nề với 173 sinh mạng, trong đó có 104 lính cứu hỏa và 798 người khác bị thương hoặc mất tích. Vụ nổ đã tạo ra một kẽ hở khổng lồ, hủy hoại nhiều tòa nhà xung quanh thuộc 7 công ty vận tải và hậu cần. 8 nghìn chiếc xe hơi mới từ nhiều hãng đã bị thiêu rụi, và nhiều tòa nhà khác cũng bị cảnh báo về tổn thất kết cấu. Tổng cộng có 304 tòa nhà, 12,428 chiếc xe hơi và 7,533 container bị hư hại hoặc hoàn toàn phá hủy.
Truy cập thông tin cho biết amoni nitrat này thuộc về công ty hậu cần Thụy Hải - một đơn vị chuyên xử lý và vận chuyển hóa chất nguy hiểm. Ngoài amoni nitrat, nhiều chất hóa học khác như natri xyanua, canxi cacbua, kali nitrat cũng được phát hiện lưu trữ tại cảng với tổng trọng lượng gần 3000 tấn.
Ngày 6 tháng 9 năm 2014 tại Wyandra, Queensland, Úc: một chiếc xe tải chở 56 tấn amoni nitrat đã nổ tung trong vùng nông thôn. Vụ nổ này có thể nghe rõ từ cự ly 30 km, và các mảnh vỡ bay xa tới 2 km. Người lái xe và 6 lính cứu hỏa bị thương, nhưng không có thiệt hại về người.
Ngày 17 tháng 4 năm 2013 tại West, Texas, Hoa Kỳ: Công ty phân bón West Fertilizer Company ở West, Texas gặp hỏa hoạn và sau khoảng 20 phút, amoni nitrat trong nhà kho phát nổ, làm san bằng 80 ngôi nhà và một trường trung học cơ sở. 133 cư dân sống trong một viện dưỡng lão bị mắc kẹt trong đống đổ nát, 15 người thiệt mạng, 200 người bị thương. Có thông báo cho biết công ty đã lưu trữ nhiều hơn số amoni nitrat quy định mà không có giấy phép từ Bộ an ninh nội địa. Số amoni nitrat phát nổ ước tính 240 tấn.
Ngày 10 tháng 9 năm 2007 tại Monclova, Coahuila, Mexico: một chiếc xe bán tải mất kiểm soát tông vào một chiếc xe đầu kéo chở 22 tấn ANFO. 3 người trên xe bán tải chết do vụ tai nạn, nhưng vụ cháy xuất phát từ cabin xe đầu kéo đã kích nổ ANFO, làm 37 người chết và 150 người bị thương. Vụ nổ tạo ra một cái hố rộng 9 m, sâu 1,8 m trên đường (ảnh trên).
Ngày 22 tháng 4 năm 2004 tại Ryongchon, Bắc Triều Tiên: một đoàn tàu chở amoni nitrat đã phát nổ tại thị trấn Ryongchon gần biên giới với Trung Quốc, khiến 162 người thiệt mạng và 3000 người khác bị thương. Nhà ga xe lửa tại đây cũng như hầu hết các tòa nhà trong phạm vi 500 m bị san phẳng, 8000 ngôi nhà khác bị phá hủy một phần hoặc hư hại. Tại hiện trường, người ta tìm thấy 2 hố sâu khoảng chục mét và giới chức Triều Tiên cho biết nguyên nhân là lỗi con người. Cũng có thuyết cho rằng đây là một âm mưu ám sát nhà lãnh đạo Triều Tiên - Kim Jong-Il khi ông đang đi qua nhà ga vào thời điểm đó.
Ngày 24 tháng 5 năm 2004 tại Mihailesti, Buzau, Romania:
Ngày 13 tháng 12 năm 1994 tại Port Neal, Iowa, Hoa Kỳ: 2 vụ nổ gây sốc tại nhà máy xử lý amoni nitrat của Terra Industries, khiến 4 người tử vong, 18 người bị thương. Hơn 5700 tấn amoniac khan tràn ra môi trường, ô nhiễm nước ngầm và kéo dài trong 6 ngày. May mắn, vụ nổ xảy ra trước giờ làm việc mới, giảm thiệt hại nếu nó xảy ra sau giờ ca làm việc.
Ngày 2 tháng 8 năm 1994 tại mỏ vàng Porgera, Papua New Guinea: 11 công nhân thất thế khi máy nhũ tương amoni nitrat phát nổ trong quá trình làm việc. Vụ nổ này kèm theo một vụ nổ lớn hơn, giải phóng 80 tấn nhũ tương ANE, gây ra đám cháy mỏ vàng Porgera. Sự sơ tán kịp thời ngăn chặn thiệt hại về người, nhưng tạo ra một đám mây hình nấm đáng kể, như vụ nổ tại Beirut.
Ngày 29 tháng 11 năm 1988 tại Kansas, Missouri, Hoa Kỳ: 2 xe đầu kéo vận chuyển khoảng 23 ngàn kg chất nổ ANFO đã phát nổ tại công trường xây dựng ở thành phố Kansas. Sự cố gây chấn động khiến 6 lính cứu hỏa thiệt mạng và tạo ra 2 hố sâu 30 m, sâu 2,4 m. Vụ nổ lan rộng tới bán kính 16 km, tiếng nổ nghe thấy từ 64 km. Nguyên nhân là một cuộc tranh chấp lao động, có chủ ý phóng hỏa.
Ngày 30 tháng 8 năm 1972 tại Taroom, Queensland, Úc: Chiếc xe tải chở 12 tấn amoni nitrat bị chập điện và bốc cháy, khiến 3 người, bao gồm tài xế và 2 anh em từ nông trại gần đó, đều tử vong. Vụ nổ thiêu rụi 800 ha rừng và tạo ra một hố sâu tại nơi xe đậu.
Ngày 17 tháng 12 năm 1960 tại Traskwood, Arkansas, Hoa Kỳ: Một đoàn tàu hàng gặp tai nạn, 4 toa cuối cùng chở dầu nhiên liệu và amoni nitrat gây nổ. May mắn không có thiệt hại về người, nhưng vụ nổ tạo ra một khu vực ô nhiễm và đe dọa nhiều chất nguy hiểm.
Ngày 7 tháng 8 năm 1959 tại Roseburg, Oregon, Hoa Kỳ: Một chiếc xe tải chở 2 tấn thuốc nổ công nghiệp và 4,5 tấn amoni nitrat của công ty vật liệu xây dựng Gerretsen đã bốc cháy và phát nổ khi đang đậu bên đường. Vụ nổ kinh hoàng khiến 14 người thiệt mạng, 125 người bị thương và nhiều khu vực trong bán kính 8 khối nhà bị hủy hoại.
Ngày 28 tháng 7 năm 1947 tại Brest, Pháp: Con tàu chở hàng Ocean Liberty của Na Uy nổ tung với 3300 tấn amoni nitrat và sản phẩm dễ cháy khác. Thảm kịch làm 29 người thiệt mạng và gây tổn thất nặng nề tại cảng Brest.
Ngày 16 tháng 4 năm 1947 tại Texas, Hoa Kỳ: Tàu chở hàng Grandcamp bốc cháy khi chứa 2300 tấn amoni nitrat, gây thảm họa với ốc đảo ni-tơ oxit và làm ảnh hưởng đến nhiệt độ trong hầm tàu. Phản ứng thuyền trưởng không thành công, vụ nổ làm hơn 500 người thiệt mạng và hàng ngàn người bị thương.
Vụ cháy thu hút đông đảo người hiếu kỳ tập trung ở bến cảng, họ nghĩ rằng đang giữ khoảng cách an toàn. Áp suất bên trong các hầm lưu trữ tăng lên đột ngột, làm cửa hầm nổ tung, khói màu cam bốc lên (đặc trưng của ni-tơ dioxit), màu sắc lạ thu hút thêm người xem. Nhiệt độ vỏ tàu nóng đến mức làm sôi nước biển xung quanh, nước rơi vào tàu biến thành hơi nhanh chóng và làm hầm tàu bị giãn nở.
Một giờ sau, amoni nitrat vượt ngưỡng phát nổ do nhiệt độ và áp suất. Tàu phát nổ, tạo sóng cao 4,5 m, làm phẳng hơn 1000 toà nhà trên đất, phá hủy nhà máy hóa chất Monsanto và các nhà máy lọc dầu, làm cháy dữ dội. Mỏ neo nặng 2 tấn của tàu Grandcamp bị ném xa 2,5 km, 6350 tấn thép trên tàu bay lên không, có thanh thép bay với vận tốc âm thanh.
Đám cháy từ tàu Grandcamp lan sang tàu High Flyer neo cách đó 250 m. Tàu High Flyer với 1050 tấn lưu huỳnh và 960 tấn amoni nitrat cũng phát nổ sau 16 tiếng cháy liên tục, làm chìm tàu Wilson B. Keene gần đó. Chân vịt của High Flyer bay lên bờ, cách hiện trường hơn 1,6 km. 500 tấn amoni nitrat trên cầu cảng cũng cháy nhưng không nổ.
Vụ nổ kinh hoàng tạo sóng sống làm vỡ cửa sổ của những ngôi nhà cách đó 64 km và khiến 2 chiếc máy bay nhỏ bay ở độ cao 460 m rơi xuống. Thảm họa này gây tử vong cho 567 người, bao gồm toàn bộ thủy thủ trên tàu Grandcamp. Nguyên nhân được cho là do một mẩu tàn thuốc từ ngày trước, khiến hàng hóa trên tàu cháy âm ỉ suốt đêm trước khi phát hiện lửa vào sáng ngày vụ nổ.
Ngày 29 tháng 4 năm 1942 tại Tessenderlo, Bỉ: một vụ nổ khủng khiếp do amoni nitrat xảy ra tại nhà máy Produits Chimiques de Tessenerloo, làm phá hủy nhà máy và làm hại nặng thị trấn Tessenderlo, 189 người thiệt mạng và hơn 900 người bị thương. Vụ nổ xuất phát từ quá trình phân tách 150 tấn amoni nitrat với chất nổ công nghiệp.
Ngày 1 tháng 3 năm 1924 tại Nixon, New Jersey, Hoa Kỳ: một đám cháy dẫn đến nhiều vụ nổ mạnh, phá hủy nhà kho chứa gần 2,2 tấn amoni nitrat tại nhà máy xử lý amoni nitrat Nixon Nitration Works. Thảm họa này gây tử vong cho 12 người, phá hủy 40 tòa nhà và thị trấn công nghiệp Nixon, ngày nay là Edison, New Jersey.
21 tháng 9 năm 1921 tại Oppau, Đức: khoảng 4500 tấn hỗn hợp amoni sulfat và phân bón amoni nitrat lưu trữ trong silo phát nổ tại nhà máy của BASF Group, làm hơn 560 người chết và hơn 2000 người bị thương. 2 vụ nổ cách nhau nửa giây tạo miệng hố 90 x 125 m, sâu 19 m. Năng lượng tương đương 1 - 2 kiloton TNT. 80% tòa nhà tại Oppau bị phá hủy, 6500 người mất nhà.
26 tháng 7 năm 1921 tại Kriewald, Đức: vài tháng sau thảm kịch ở Oppau, thị trấn Kriewald (nay là Krurow, Ba Lan), amoni nitrat lại phát nổ. 19 người thiệt mạng.
2 tháng 4 năm 1916 tại Faversham, Kent, VQ Anh: vụ nổ lớn xé toạc nhà máy sản xuất thuốc súng ở Uplees, gần Faversham khi lửa lan sang kho chứa 25 tấn thuốc nổ TNT và 700 tấn amoni nitrat. 115 người thiệt mạng. Đây được xem là vụ nổ đầu tiên do amoni nitrat gây ra được ghi nhận.
Tham Khảo: Wikipedia
