Buzz
Xin chào mọi người, hy vọng mọi người đã có một kỳ nghỉ Tết thật vui vẻ và một bắt đầu mới mạnh mẽ trong năm mới. Hôm nay, chúng ta đã quay trở lại với công việc và học tập bình thường, chúc mọi người nhanh chóng hồi phục tinh thần và tiếp tục theo đuổi mục tiêu của mình nhé.
Thường khi nói về lĩnh vực 'Copywriting', chúng ta thường hiểu đó là 'Sales Copywriting' như là Email, Landing Pages, Sales Page, Website, vân vân và mây mây. Số lượng Copywriters theo trường phái này, mình nghĩ là chưa quá nhiều ở Việt Nam. Một phần là do thị trường dịch vụ này chưa có nhiều nhu cầu, một phần là do hầu hết tài liệu học về lĩnh vực này đều bằng tiếng Anh (rào cản ngôn ngữ).
Vậy nếu bạn gặp một người tự xưng là Copywriter trên đường, khả năng cao anh/chị ấy sẽ là một Copywriter làm việc tại các agencies (công ty quảng cáo). Đây còn được gọi là Creative Copywriting. Và mình nghĩ cho đến khi Sales Copywriting trở thành một ngành nghề cực kỳ phổ biến tại Việt Nam, thì khi bạn nói về nghề Copywriting, hầu hết mọi người sẽ nghĩ ngay đến Copywriter làm việc về sáng tạo và ý tưởng tại agency.
Vì sao mình lại nhắc đến điều này?
Mình tin rằng trong số chúng ta có những người viết đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có các copywriter (creative) chủ yếu làm việc tại agency và các copywriter (sales) chủ yếu làm việc trên các nền tảng freelancer. Mình muốn bạn hiểu rõ hướng đi mà bạn muốn theo đuổi, và những thách thức mà bạn có thể gặp phải nếu lựa chọn con đường đó.
Lưu ý: Bài viết này là kết quả của những trải nghiệm cá nhân khá ít ỏi, nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Mong các bạn thông cảm.
1. Phạm vi công việc
Creative Copywriter thường thực hiện những nhiệm vụ gì?
Tùy thuộc vào sâu rộng của từng công ty, như PR agency, digital agency hay creative agency, công việc có thể khác nhau một chút ở mỗi nơi. Các trang web tuyển dụng như MyBook, TopCV hay Careerbuilder đều có những yêu cầu riêng cho từng vị trí công việc, bạn có thể xem từng công việc họ yêu cầu chi tiết như thế nào. Dưới đây là một số nhiệm vụ chính của một creative copywriter, những công việc mà bạn sẽ dành phần lớn thời gian của mình để thực hiện:
Phối hợp với các đồng nghiệp khác trong công ty để tạo ra ý tưởng cho các chiến dịch truyền thông đa kênh.
Phát triển các bài viết cho từng nền tảng dựa trên ý tưởng lớn (big idea) sau khi đã tìm ra.
Phát triển ý tưởng và chuyển đổi nó thành những bài viết trên mạng xã hội
Soạn kịch bản cho TVC (Quảng cáo trên TV), soạn slogan cho chiến dịch, viết tiêu đề, viết hầu hết các thông điệp quảng cáo.
Nói chung, mọi tác phẩm quảng cáo có chữ trên đó đều được Copywriter tham gia vào.
Copywriter làm việc tại các công ty quảng cáo thường không làm việc độc lập mà phối hợp với nhóm account để lập kế hoạch và quản lý tài chính. Tuy nhiên, bạn thường sẽ cần làm việc chặt chẽ với một người thiết kế để họ có thể biểu đạt ý tưởng và câu từ của bạn một cách trực quan. Một cách đơn giản, copywriter và designer là thành viên của bộ phận sáng tạo ở một công ty quảng cáo, và bộ phận này là nơi sinh ra ý tưởng cho các chiến dịch.
Để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa copywriter và designer, bạn cũng có thể tham khảo sách “Làm bạn với hình, làm tình với chữ” của Bút Chì, một copywriter kỳ cựu trong ngành quảng cáo sáng tạo.
Để hiểu rõ hơn về bản chất của công việc creative copywriter, lộ trình thăng tiến, tiềm năng tương lai cũng như tổng quan về ngành quảng cáo sáng tạo, mình khuyến khích bạn nên đọc cuốn sách “90 - 20 - 30 - 90 bài học vỡ lòng về câu chữ” của Huỳnh Vĩnh Sơn. Ông Sơn cũng đã xuất bản nhiều cuốn sách về thế giới quảng cáo và nghề copywriter ở các công ty quảng cáo nói chung.
Sales Copywriter làm gì?
Viết những gì khách hàng yêu cầu và cố gắng làm hài lòng họ. Thường không có giới hạn đối với một sales copywriter làm việc trên Upwork hay Fiverr, nhưng phần lớn bạn sẽ viết chuỗi email, trang bán hàng, quảng cáo trên mạng xã hội như Facebook, Instagram, Twitter, viết blog,... Tóm lại, công việc của một sales copywriter chủ yếu là direct-response copywriting.
Nếu creative copywriter phải tạo ra những ý tưởng sáng tạo và kịch bản ấn tượng, thì sales copywriter phải thuyết phục người đọc hành động ngay khi đọc mẩu copy của họ (không nhất thiết là mua hàng, có thể là đăng ký dùng thử, tải ebook miễn phí, đăng ký nhận email). Đó là lý do sales copywriter thường viết email, trang bán hàng, sales page, vì đây thường là giai đoạn cuối cùng trước khi thực hiện giao dịch.
Ngoài ra, vì lĩnh vực sales copywriting như đã nói, chưa phát triển mạnh tại Việt Nam, nên phần lớn công việc bạn tìm sẽ là tiếng Anh. Vì vậy, ngôn ngữ cũng là một yếu tố quan trọng cho sales copywriter.
2. Bộ Kỹ Năng Cần Thiết
Creative Copywriter cần có những kỹ năng gì?
Kỹ năng đầu tiên là viết tốt (câu cú, chữ nghĩa, chính tả, phong cách văn hóa). Nói chung, nếu bạn hiểu vững kiến thức trong sách Ngữ Văn từ lớp 1 đến lớp 12, mình tin rằng bạn sẽ không gặp nhiều khó khăn với kỹ năng này.
Kiến thức về marketing (nghiên cứu thị trường, hồ sơ khách hàng, bản đồ hành trình khách hàng, kiến thức về thương hiệu, cách nghiên cứu để khám phá insight khách hàng)
Sáng tạo (điều này có thể đạt được thông qua học hỏi và rèn luyện, sáng tạo không nhất thiết phải là năng khiếu bẩm sinh)
Sales Copywriter cần có những kỹ năng gì?
Viết tốt, và càng tốt nếu viết được tiếng Anh.
Kiến thức về email marketing, direct-response marketing, trang bán hàng, trang đích, cũng cần phải nghiên cứu kỹ để có ý viết.
Viết đề xuất, tự quảng cáo bản thân hiệu quả, đánh giá chính xác khả năng của bản thân để nhận công việc.
Tất nhiên, nếu bạn đã là một copywriter, thì dù làm việc trong lĩnh vực nào cũng cần phải có một chút sự sáng tạo. Creative copywriter thường không viết để bán hàng trực tiếp hàng ngày, những gì họ viết thường là một phần của một chiến dịch truyền thông đa kênh toàn diện. Để đạt được bước mua hàng, cần có sự hỗ trợ từ các hoạt động marketing khác. Trong khi đó, Sales Copywriter có thể phải đảm nhiệm cả việc chốt đơn với khách hàng thông qua văn bản của mình.
Về cơ bản, mình nghĩ bộ kỹ năng không có quá nhiều khác biệt giữa hai phong cách, chỉ là nếu bạn làm nhiều với một lĩnh vực hơn, bạn cần phải bổ sung kiến thức về lĩnh vực đó. Tuy nhiên, kiến thức chung về marketing là cần thiết cho cả hai.
Về Khả Năng Đo Lường Hiệu Quả
Làm thế nào để đánh giá mức độ hiệu quả của copywriter? Hiệu quả của creative copywriter thường được đo lường thông qua số lượng tương tác và lượt xem trên mạng xã hội, hoặc thông qua việc khách hàng có thể nhớ và hiểu ý tưởng lớn của chiến dịch mà họ đã lên ý tưởng.
Sales copywriter, ngược lại, cần phải trực tiếp, không chỉ làm cho lòng người mà còn làm cho họ hết lòng yêu mến để họ chi tiền cho bạn ngay lập tức. Hiệu quả của sales copywriter thường được đánh giá chủ yếu thông qua các chỉ số như tỷ lệ mở, tỷ lệ nhấp vào liên kết, tỷ lệ chuyển đổi, tỷ lệ thoát, tỷ lệ truy cập, ấn tượng,... trên các kênh như email, trang web, quảng cáo Facebook/Google.
3. Không Gian Làm Việc
Sales copywriter không bị ràng buộc bởi không gian làm việc. Bạn có thể làm việc từ bất kỳ đâu chỉ cần có một laptop và kết nối internet.
Creative copywriter cũng cần một laptop và wifi, nhưng ngoài ra còn cần phải đến văn phòng của công ty để tham gia các cuộc họp ý tưởng và làm việc với các nhóm khác nhau.
Mỗi lĩnh vực đều có ưu điểm riêng. Tùy thuộc vào bạn chọn lựa lĩnh vực nào phù hợp với mình. Làm việc ở nhà mang lại sự tự do và thoải mái riêng tư, trong khi làm việc tại công ty giúp gặp gỡ và giao tiếp xã hội với nhiều người.
4. Vậy Điểm Chung Của Creative Copywriter Và Sales Copywriter Là Gì?
Cần có kiến thức về marketing
Phải hiểu rõ insight của đối tượng đọc/người dùng
Cần có khả năng viết tốt
Cần có một portfolio để thể hiện năng lực
5. Một Vài Điểm Khác Biệt Nữa
Lộ trình thăng tiến:
Creative: thực tập copywriter → copywriter tân binh → copywriter cao cấp → quản lý sáng tạo → giám đốc sáng tạo.
Sales: do bạn làm tự do nên bạn có thể tự quyết định chức danh, nhưng thường thì sự quyết định dựa vào kinh nghiệm và portfolio của sales copywriter, được đánh giá bởi khách hàng.
Thu nhập:
Creative copywriter thường nhận lương hàng tháng (cộng thêm thu nhập từ dự án tự do nếu có)
Sales copywriter nhận tiền dựa trên từng dự án (nhiều dự án nhiều tiền, ít dự án chất lượng vẫn có thu nhập cao, không có dự án không có thu nhập)
Ở đây mình không kết luận cái nào kiếm được nhiều tiền hơn cái nào. Tất cả đều phụ thuộc vào khả năng và nỗ lực của bạn.
Mong rằng thông qua bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về hai loại copywriter phổ biến hiện nay. Không có hướng đi nào là tốt hơn hay thành công hơn hướng đi nào. Miễn là bạn đam mê, có khả năng và kiên nhẫn, con đường nào bạn chọn cũng sẽ dẫn bạn đến thành công.
Cuối cùng, Copywriter, bất kể là Creative hay Sales, đều thuộc ngành Marketing, giống như nhiều ngành khác trong xã hội. Bạn có thể yêu thích hoặc không, có thể chỉ thích làm Content Writer, điều đó hoàn toàn bình thường. Dù bạn chọn nghề gì, mình mong bạn luôn hạnh phúc với quyết định của mình.
Cảm ơn các bạn độc giả đã ủng hộ.
