Nhớ cái thời mới mở quán, vẫn chưa đến 6 tháng sống sót thì có chị bạn từng cùng thi trượt vòng loại Masterchef mùa 1 đến chơi. Chị từng mở quán cà phê với bạn bè, sau đó bán quán vì làm song song với công việc hành chính quá khó khăn để tập trung vào sự nghiệp, sau khi tham gia vua đầu bếp xong không lâu thì nghỉ việc, dành hết tâm huyết cho đam mê làm bánh.
Hai chị em ngồi than thở về muôn vàn khó khăn của startup F&B: địa điểm, đầu tư, vận hành, nhân sự và cả khách hàng khó tính của Hà Nội. Nghe chị kể về founder của một quán cà phê đang rất nổi ở khu phố mở cả đêm đắc địa (từ lúc đó đến giờ vẫn chưa hết hot) đã từng ngậm ngùi chia sẻ rằng chẳng thà mở luôn nhà hàng còn hơn, đầu tư xây quán to đẹp giá thuê nhà cao menu đồ ăn và uống như nhà hàng 4 sao rồi khách đến có những người gọi 1 cốc cà phê 40 nghìn ngồi chiếm cả bàn từ sáng đến đêm thì chả mấy chốc mà lỗ vốn. Trong khi ở hàng ăn người ta ai đến cũng phải gọi đủ suất, ăn xong hết bữa là đứng dậy ra về, nhân viên cũng không phải xếp full người suốt cả ngày để chờ tiếp khách như kiểu quán cà phê mà khách lúc nào cũng có thể ập vào gọi cả đồ ăn và uống.
Vậy thì tại sao các bạn trẻ vẫn cứ đổ đầu vào mở quán cà phê, để trên các group sang nhượng quán mỗi ngày đều trên dưới chục post chào mời mua đồ thanh lý do quán phá sản hay muốn bán lại vì chủ đầu tư bận học bận làm bận gia đình?
1. Sự Rút Lui Liên Tục Của Các Thương Hiệu Lớn Cà Phê, Đồ Uống
Năm 2016 và 4 tháng đầu năm 2017 đã chứng kiến sự rút lui liên tục của nhiều thương hiệu cà phê chuỗi đã từng làm mưa làm gió trên thị trường: The Coffee Inn, The Kafe, Urban Station, Saigon Cafe, Gloria Jean’s Coffees... Nhiều thương hiệu địa phương cũng rời bỏ cuộc chơi hàng ngày khi chủ đầu tư không còn hứng thú với những vất vả và rủi ro mà ngành kinh doanh dịch vụ này đòi hỏi. Trong khi đó, các chuỗi nhà hàng fast food và bánh trái nước ngoài như KFC, Pizza Hut, Lotteria, Paris Gateaux, Tous les Jours... hoặc ít nhất là các nhà hàng thương hiệu Việt như Kichi Kichi, Sumo BBQ, Pizza Home Hanoi... đang có sự phát triển mở rộng không ngừng. Điều này khiến người ta đặt câu hỏi về sự mong manh của các startup chuyên kinh doanh về cà phê, đồ uống. Liệu mô hình kinh doanh này ở Việt Nam có nhiều rủi ro và thách thức hơn lĩnh vực nhà hàng, quán ăn, dù vẫn được xem như một nhóm ngành?
2. Chiến Lược Nội Công và Ngoại Công: Khó Khăn từ Cả Mô Hình Kinh Doanh và Phía Khách Hàng
Ví dụ như trải nghiệm của tôi khi vào mua bánh ở một cửa hàng của thương hiệu bánh Hàn Quốc nổi tiếng. Sau khi gọi 2 chiếc bánh với tổng giá chưa đến 40 nghìn, tôi đứng suy nghĩ ở quầy thu ngân về việc chọn loại đồ uống nào từ một menu đa dạng. Hỏi về 3 loại trà sữa mới được nêu bật trên menu thì nhận được sự xin lỗi từ nhân viên vì hết hàng. Cuối cùng, tôi chọn trà hoa quả nhiệt đới giá 45 nghìn, cao hơn tổng giá của 2 chiếc bánh đã chọn, và được trang trí cầu kỳ. Tuy nhiên, tôi có thể chấp nhận, 'ok fine', đây là tiệm bánh mà, khi vào tiệm bánh gọi đồ uống thì không có gì đặc biệt hơn, ít nhất là bánh ngon, nhân viên phục vụ tốt, và không gian ngồi cũng ổn. Lần sau vào tiệm có lẽ tôi vẫn sẽ mua bánh và chọn một loại đồ uống khác.
Còn nếu gặp phải đồ ăn không vừa ý ở một quán cà phê? Cốc cà phê sữa 30 nghìn kèm theo mỳ Ý 60 nghìn không ngon? Khách hàng có thể không quay lại và sẵn sàng chia sẻ trải nghiệm tiêu cực với bạn bè.
Khách hàng có thể tha thứ cho đồ uống tệ, không gian chưa hoàn hảo ở nhà hàng, nơi họ đi chủ yếu để ăn, nhưng họ sẽ không bao giờ quên cảm giác không thoải mái về đồ ăn và không gian không tốt ở một quán cà phê, nơi họ muốn thư giãn và mong đợi mọi dịch vụ phải hoàn hảo. Đi ăn là để no bụng, còn đi cà phê là để thưởng thức, không gì tồi tệ hơn là mất hứng vì một chỗ không đáng để đến.
Nếu nhìn vào tỷ suất lợi nhuận và doanh thu của hai mô hình này, mặc dù đồ uống có lợi thế hơn với margin trung bình 5.8%, nhưng khi xét về hiệu quả đầu tư, không chắc chắn là nó hơn lĩnh vực đồ ăn với margin chỉ 4.6%, nhưng có doanh số và giá trị hàng trên đầu người cao và ổn định hơn.
3. Đầu Tư Nhà Hàng: 2 Làm 2, Cà Phê: 2 Chưa Chắc Được 1.5
Thực tế, ngày nay, có nhiều thương hiệu kết hợp cả đồ ăn và đồ uống. Khó tìm nhà hàng chỉ có đồ ăn mà không có ít nhất một vài loại đồ uống. Việc bán chai nước lọc kèm theo mỗi suất ăn với giá cao hơn giá nhập có thể giúp nhà hàng kiếm tiền nhanh hơn.
Doanh thu từ đồ uống của Mcdonald's chiếm ít nhất 5% tổng doanh thu (khoảng 1.23 tỷ đô trong tổng doanh thu 24.62 tỷ đô năm 2016). Trong khi đó, doanh thu từ đồ ăn của Starbucks chỉ chiếm khoảng 20% tổng doanh thu (khoảng 4.26 tỷ đô trong tổng doanh thu 21.32 tỷ đô năm 2016).
Mô hình nhà hàng đòi hỏi sự đầu tư lớn về chuyên môn. Để vận hành một dàn bếp chất lượng, an toàn thực phẩm là cả một quá trình cần sự kỹ năng và kinh nghiệm. Tuy nhiên, khi đã có một bếp chất, việc phục vụ đồ uống không phải là điều khó khăn.
Mô hình quán cà phê có vẻ đơn giản nhưng không linh hoạt trong phát triển. Các chủ đầu tư thường bắt đầu với sở thích cá nhân và một số ý tưởng về không gian quán, concept thương hiệu. Tuy nhiên, việc mở rộng mảng đồ ăn có thể gặp khó khăn hơn.
Khi nào thì quán cà phê nên bán thêm đồ ăn? Câu trả lời phụ thuộc vào mô hình kinh doanh cụ thể và chiến lược của từng thương hiệu. Một số quán sẽ triển khai ý tưởng này ngay lập tức, trong khi một số khác có thể không bao giờ thực hiện.
Các nhà hàng và quán ăn thường kinh doanh đồ uống ngay từ khi mở cửa. Tuy nhiên, việc bán đồ ăn trong quán cà phê sẽ phụ thuộc vào chiến lược kinh doanh cụ thể và mô hình của từng thương hiệu.
Starbucks bắt đầu phục vụ bữa sáng từ năm 2003, sau hơn 30 năm hoạt động. Một số thương hiệu cà phê Việt như Highlands, Trung Nguyên đã học hỏi và thêm đồ ăn vào menu. The Kafe từ đầu đã xác định đồ ăn là một phần quan trọng của dịch vụ.
Các quán cà phê thường tập trung vào đồ uống trước khi mở rộng sang đồ ăn. Tuy nhiên, việc mở rộng này không phải lúc nào cũng thành công và có thể gây quá tải hệ thống.
Một số chủ đầu tư đã chuyển đổi mô hình kinh doanh, như chuỗi Koh Samui đã thành Koh Yam Thai, phục vụ cả đồ uống và kem.
Khởi nghiệp trong lĩnh vực F&B không bao giờ dễ dàng. Đào Chi Anh chia sẻ về những khó khăn của mình.
Khởi nghiệp quán cà phê thường bắt nguồn từ đam mê. Tuy nhiên, đường đi không phải lúc nào cũng suôn sẻ và có thể đầy khó khăn.
Công việc kinh doanh F&B đầy thách thức và có thể khiến bạn đối mặt với nhiều khó khăn. Đôi khi, mọi thứ không như mong đợi và bạn phải đối diện với những rủi ro và áp lực.
Trong những khoảnh khắc đó, có lẽ điều quan trọng nhất là bạn nên dành thời gian để yên bình và suy ngẫm về lí do ban đầu đã đưa bạn đến quyết định này. Đó chính là giá trị cốt lõi và tính cách riêng biệt mà bạn cần phải giữ vững, để bạn có thể tiếp tục tiến bước mạnh mẽ.
Xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các bạn độc giả đã luôn ủng hộ chúng tôi.