Buzz
Gần đây, mình đã nhận được một số tin nhắn từ các bạn sinh viên khóa dưới về cách thức thực hiện NCKH, cách để đạt được giải cao, hoặc nhờ mình xem xét và chỉ ra lỗi sai trong dàn ý của họ. Vì vậy, mình muốn chia sẻ những gợi ý hữu ích và quý báu của bản thân mình dành cho các bạn sinh viên.
1. Lựa chọn đề tài cẩn thận, phải có khả năng thực hiện
- Khâu lựa chọn và tìm kiếm đề tài luôn là bước khiến mình đau đầu. Không phải vì không biết làm gì, mà là vì có quá nhiều ý tưởng muốn thực hiện, muốn viết ra. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải xác định được đề tài có ý nghĩa gì, liệu kết quả nghiên cứu có khả quan không?
Ngay từ khi đăng ký tên đề tài tại Khoa, một số giáo viên đã nhận xét rằng mình rất mạo hiểm vì chủ đề cũng khá nhạy cảm trong tình hình hiện tại.
Tuy nhiên, mình đã quyết tâm chọn nó, tức là mình sẽ đối mặt với rủi ro.
Tớ có một vài lời khuyên cho các bạn đây:
ĐỪNG BAO GIỜ chọn đề tài không thực hiện được, không mang lại ý nghĩa thực tiễn, hoặc quá xa tầm với khả năng của các bạn. Quan trọng nhất là đề tài phải mang lại giá trị, phải có kết quả mà có thể áp dụng được.
HÃY đọc rất nhiều bài báo, tài liệu, sách để nhận ra chủ đề nào phù hợp với mình, xem xét những vấn đề đã được giải quyết, từ đó suy luận ra những vấn đề chưa được giải quyết.
HOẶC tham khảo ý kiến từ các giảng viên bộ môn, giảng viên khác trong Khoa. Họ đều là những người đã có kinh nghiệm làm nghiên cứu từ cấp Thạc sĩ trở lên. Có thể họ sẽ đề xuất cho bạn một chơi xổ số tài thú vị và hoàn toàn khả thi!
2. Lựa chọn giáo viên hướng dẫn cẩn thận
Việc chọn giáo viên hướng dẫn cho đề tài NCKH thực sự quan trọng.
a. Trước tiên, Bạn nên TỰ TÌM HIỂU xem trong Khoa, trong trường có bao nhiêu giáo viên là chuyên gia về chủ đề, lĩnh vực mà bạn muốn nghiên cứu. Sau đó, gửi email hoặc gặp trực tiếp, trình bày lý do chọn đề tài và mời họ hướng dẫn đề tài NCKH của bạn.
b. Thứ hai, hãy tham khảo từ các anh chị cựu sinh viên về phong cách làm việc và khả năng hướng dẫn của giáo viên đó. Điều này giúp đảm bảo rằng họ sẽ theo sát bạn, chứ không để bạn “mò mẫm trong bóng tối” hoặc tự mình tự tìm kiếm giải pháp.
Mình thấy có một số bạn sinh viên cũng tham gia làm NCKH, nhưng vì không tìm được GVHD hoặc không có GVHD muốn nhận. Khoa sẽ tự động phân công giáo viên cho những đề tài còn sót lại. Các bạn đã mất đi quyền tự chủ trong việc “lựa chọn” người hướng dẫn, người sẽ ảnh hưởng đến thành công của đề tài.
Khi bước vào giai đoạn tiến hành nghiên cứu, có giáo viên quá bận hoặc không chuyên về lĩnh vực bạn nghiên cứu. Bạn sẽ gặp khó khăn trong việc tìm đúng hướng đi và viết. Sự hời hợt của một số GVHD có thể khiến bạn nản chí và bỏ cuộc.
3. Đọc nhiều tài liệu và ghi chú những thông tin quan trọng
NCKH đòi hỏi khả năng tư duy, tổng hợp kiến thức, và phân tích vấn đề của sinh viên. Trước khi làm đề cương chi tiết, bạn cần có phần Tổng quan các công trình nghiên cứu. Vì vậy, việc đọc nhiều tài liệu là rất quan trọng để có nhiều tư liệu trích dẫn và ý tưởng.
a. Đọc các công trình NCKH liên quan đến lĩnh vực của bạn
+ Tìm kiếm, tải xuống và dịch (nếu cần) các công trình nghiên cứu trước đó liên quan đến đề tài của bạn. Nếu là file PDF, hãy tổ chức chúng vào các folder theo chủ đề và đặt tên file dễ đọc.
+ Đọc và tóm tắt tài liệu, sau đó nhận diện được điểm mới và hạn chế của nghiên cứu. Thỉnh thoảng, từ những hạn chế của tác phẩm nghiên cứu, bạn có thể thu thập thêm ý tưởng để bổ sung vào phần mở rộng ý kiến, những gì mà người khác chưa làm thì bạn có thể thực hiện.
+ Cần phân loại kỹ lưỡng những tài liệu cần thiết, chia nhỏ ra thành từng phần để tiếp thu dễ dàng hơn; tránh tình trạng quá tải thông tin, vì điều này có thể gây buồn ngủ, mệt mỏi, và mất hứng thú.
b. Ghi chú các khái niệm, lý thuyết, và ví dụ
+ Nếu bạn đọc sách/báo, hãy tô sáng hoặc ghi chép/gõ những khái niệm, lý thuyết hoặc ví dụ thú vị vào sổ ghi chép/máy tính. Hãy luôn ghi chú nguồn gốc (để dễ tra cứu, tạo phần tham khảo, và nâng cao tính khách quan của nghiên cứu).
+ Ghi chú những quan điểm cá nhân kèm theo các ghi chú đó để phát triển kỹ năng phân tích, đánh giá, và tư duy phản biện.
4. Lập kế hoạch bằng bảng biểu, đặt ra hạn chót cụ thể cho mỗi phần
Một dự án NCKH thường kéo dài từ 4 đến 6 tháng (tùy theo lịch trình của từng trường) nên dễ khiến các bạn trở nên mất hứng và lười biếng. Vì vậy, cần:
+ Có một kế hoạch và đề cương rõ ràng, chi tiết và cụ thể. Đề cương cần được phê duyệt bởi GVHD và tham khảo ý kiến của Hội đồng Khoa sau khi bảo vệ luận văn.
+ Lập bảng biểu, ghi chép những nội dung cần hoàn thiện và thời hạn. Ví dụ: Chương 1 gồm 3 mục nhỏ, mỗi mục sẽ ước lượng thời gian hoàn thành và ghi rõ ngày bạn cần hoàn thành mỗi mục trong bảng kế hoạch.
LƯU Ý: Tránh để lại mọi thứ cho đến gần ngày nộp bản cuối cùng trước khi bắt đầu làm việc. Khi đó, bạn sẽ không có đủ thời gian để nghiên cứu tài liệu, suy ngẫm vấn đề và chỉnh sửa từng câu chữ. Thậm chí, khi rất bế tắc, bạn có thể vi phạm bản quyền bằng cách sao chép từ nguồn khác.
+ Luôn giữ liên lạc và tiếp xúc kịp thời với GVHD nếu bạn gặp khó khăn ở bất kỳ giai đoạn nào mà không biết cách giải quyết. Hãy nhớ luôn hỏi GVHD, không nên tự mò mẫm vì có thể bị phát hiện và phải hoãn lại dự án. Điều này sẽ lãng phí thời gian.
5. Chuẩn bị cho buổi thuyết trình NCKH
Bạn cần chuẩn bị:
Slide ngắn gọn, tập trung vào nội dung chính của đề tài NCKH. Tránh sử dụng hiệu ứng quá mức và màu sắc rực rỡ.
Ghi chép những điều bạn dự định trình bày trước Hội đồng: Các giáo viên đã đọc toàn bộ bài NCKH nên bạn không cần phải đọc lại mọi chi tiết. Thay vào đó, tập trung vào điểm trọng yếu, ý chính của đề tài. Bạn đã giải quyết vấn đề gì, đưa ra điểm mới và kết quả, ý nghĩa của nghiên cứu, và đề xuất hướng tiếp theo.
Luyện tập thuyết trình trước gương hoặc yêu cầu bạn bè nghe bạn trình bày. Đảm bảo nói mạch lạc, không vượt quá thời gian quy định.
Đọc lại toàn bộ bài NCKH, tóm tắt những ý chính, bổ ích nhất cũng như các ví dụ quan trọng. Hỏi GVHD hoặc tự đặt một số câu hỏi mà có thể Hội đồng sẽ hỏi, từ đó chuẩn bị câu trả lời cẩn thận.
Thở sâu, giữ bình tĩnh, và nói mạch lạc, hạn chế nhìn vào slide quá nhiều. Một điểm yếu thường gặp là cảm giác hồi hộp khi nói nhanh. Tập luyện thật nhiều trước ngày bảo vệ để tự tin hoàn thành các bước trên.
6. Không bao giờ chạy trốn khỏi Hội đồng
Kinh nghiệm thu thập từ bản thân và bạn bè đã dạy cho tôi một bài học quý báu:
Không nên tranh cãi với Hội đồng, đôi khi nên 'thảo luận' một chút. Trong NCKH, sự không đồng ý là điều bình thường. Có người nghĩ vấn đề nên được giải quyết theo cách abc, nhưng cũng có người cho rằng cần thực hiện theo xyz.
Việc phản biện và thể hiện 'bản ngã' trong NCKH là quan trọng, nhưng cũng cần suy nghĩ tích cực về việc: Có nhiều góc nhìn và phương pháp tiếp cận khác nhau mà ta cần phải lắng nghe và tham khảo.
Nếu có ý kiến khác biệt từ thầy cô về một số điểm trong đề tài, hãy ghi chép lại những ý kiến đó và cam kết sẽ xem xét quan điểm đó từ một góc nhìn khác hoặc hứa sẽ thảo luận cụ thể với GVHD về vấn đề đó.
Đừng tỏ ra quá tự mãn với kiến thức của mình. Có những vấn đề mà bạn chưa nghĩ tới khi viết bài nhưng Hội đồng có thể nhấn mạnh. Nếu bạn biết về chúng, hãy tự tin trả lời. Nếu không, hãy tỏ ra sẵn lòng nhận thông tin mới.
Một mẫu câu mà bạn có thể sử dụng là: “Em xin cảm ơn thầy/cô A về câu hỏi này. Em chưa có đủ thông tin để trả lời một cách chính xác. Mong thầy/cô cho phép em trả lời sau buổi bảo vệ hôm nay.”
Hãy thể hiện tinh thần nghiêm túc và sẵn lòng lắng nghe. Thầy cô luôn đánh giá cao sinh viên biết lắng nghe nhưng vẫn biết tự bảo vệ ý kiến của mình một cách lịch sự. Đừng tranh cãi mọi ý kiến phản hồi từ thầy cô, đó không phải là cách thức làm việc chuyên nghiệp!
Chúc các bạn thành công trong bài bảo vệ!
