Những câu chuyện cũ tại triều đình của phủ chúa Trịnh - Phạm Đình Hổ

Những câu chuyện xưa tại triều đình của phủ chúa Trịnh - Phạm Đình Hổ gồm tóm tắt nội dung chính, lập dàn ý phân tích, cấu trúc, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật cùng với bối cảnh sáng tạo, sự ra đời của tác phẩm và hồi ký, quan điểm cùng sự nghiệp sáng tác theo phong cách nghệ thuật giúp học sinh làm chủ môn Văn 9

I. Người sáng tác

1. Tiểu sử

- Phạm Đình Hổ (1768-1839), biệt danh Tùng Niên hoặc Bỉnh Trực, tên hiệu Đông Dã Tiều, còn được gọi là Chiêu Hổ, quê ở làng Đan Loan, huyện Đường An, tỉnh Hải Dương (nay là xã Nhân Quyền, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương).

- Phạm Đình Hổ để lại nhiều tác phẩm biên soạn, nghiên cứu có giá trị trong các lĩnh vực: văn học, triết học, lịch sử, địa lý,... tất cả đều viết bằng chữ Hán.

2. Sự nghiệp văn học

- Phạm Đình Hổ, mong muốn theo đuổi văn thơ danh tiếng trong đời, nên suốt cuộc đời ông tập trung chủ yếu vào việc sáng tác và biên soạn sách thay vì hoạt động trong chính trị.

Bản đồ tư duy về tác giả Phạm Đình Hổ:

II. Các tác phẩm

1. Khám phá tổng quan

a. Tùy bút viết dưới bầu trời (Nhật ký trong những ngày mưa)

- Là một tác phẩm xuất sắc của Phạm Đình Hổ, được viết vào đầu thời kỳ Nguyễn (đầu thế kỷ XIX).

- Tác phẩm bao gồm 88 đoạn văn nhỏ, viết theo hình thức tùy bút, có ý nghĩa là ghi chép theo cảm hứng, tản mạn, không theo cấu trúc cụ thể.

- Ông đề cập đến các nghi lễ, phong tục, thói quen,... ghi chép những sự kiện xảy ra trong xã hội thời đó, tạo ra các nhân vật, địa danh lịch sử, khám phá về văn hóa địa phương, chủ yếu là vùng quê Hải Dương của ông.

- Tất cả các thông tin đó được trình bày một cách đơn giản, sống động và rất lôi cuốn.

- Tác phẩm không chỉ có giá trị văn học đặc biệt mà còn cung cấp những tài liệu quý về lịch sử, địa lý, và xã hội học.

b. Những câu chuyện xưa trong triều đình của phủ chúa Trịnh

Nguồn gốc

- Được trích từ tác phẩm Tùy bút viết dưới bầu trời.

Tóm lược

          Trịnh Sâm thường sống xa hoa, thích xây dựng các công trình liên tục. Thường xuyên vào mỗi tháng, Vương ra cung Thụy Liên ở bờ Tây Hồ, với binh lính và các nữ thần đều trang điểm, bày hàng hoá quanh hồ. Chúa luôn tận dụng cơ hội để thu thập những vật quý, chim, thú, cây cỏ kỳ lạ. Trong thời gian đó, bọn hoạn quan thường lợi dụng cơ hội để làm điều ác, đe dọa và lừa dối dân chúng.

Cấu trúc (2 phần)

- Phần 1 ( từ đầu đến “...biết đó là triệu bất tường”): cuộc sống xa hoa trong triều đình chúa.

- Phần 2 (phần còn lại): hoạn quan lợi dụng cơ hội để làm ác, đe dọa dân chúng để lấy tiền.

Bản đồ tư duy về văn bản 'Những câu chuyện cũ trong triều đình của phủ chúa Trịnh':

2. Khám phá chi tiết

a. Cuộc sống của Vương Thịnh Trịnh Sâm

- Chúa thường thích ăn uống và chơi bời:

+ Thường xây dựng các công trình và đi chơi liên tục.

+ Mô tả chi tiết những cuộc đi thuyền của chúa, với sự tham gia lớn của người phục vụ, tổ chức nhiều trò chơi giải trí phô trương, tốn kém (nội thần mặc đồ phụ nữ để bán hàng quanh hồ, nhạc công chơi nhạc hòa mình khắp nơi quanh hồ, biểu diễn ca hát,...)

+ Ứng dụng quyền lực, thực chất là chiếm đoạt những tài sản quý giá của dân chúng để trang trí, làm đẹp cho nơi ở của chúa.

=> Tác giả đã kể và mô tả cẩn thận, tỉ mỉ, không phản ánh thái độ hoặc cảm xúc cá nhân, nhưng muốn để sự việc tự nó nói lên vấn đề.

- Đoạn văn “Mỗi khi đêm thanh vắng....triệu bất tường” thể hiện sự dự đoán của tác giả:

+ Triệu bất tường là điềm báo xấu, điềm không lành, điềm không may mắn.

+ Điềm báo trước cho sự suy tàn không thể tránh khỏi của triều đại Lê – Trịnh, khi họ chỉ quan tâm đến việc ăn chơi và thú vui trên sự cố gắng của người dân.

b. Hành động của các quan thái giám

- Các quan thái giám phục vụ trong triều đình đã:

+ Sử dụng chiêu bẻ măng, đe dọa dân -> kiểm tra nhà có chậu hoa, cây cảnh, chim quý và viết 2 chữ phụng thủ (để mang cho chúa) -> về đêm, lẻn ra ngoài, sai lính đến lấy vật phẩm, thậm chí phá nhà, phá tường để lấy đi cây hoặc đá -> sau đó ép dân tội đánh mất tài sản để đe dọa lấy tiền.

=> Đó là những hành động tàn nhẫn của những kẻ tầm thường.

- Kết quả là nhiều chủ nhà phải van xin, đóng góp tiền bạc, hoặc phải chịu mất cây quý một cách không công bằng. Nhiều gia đình thậm chí phải phá hủy cây cảnh để tránh khỏi gặp rủi ro và tai họa.

- Lý do chúng có thể làm như vậy là vì có sự bảo bọc từ chúa, theo lệnh của chúa, chúng có quyền lực giúp chúa thỏa mãn sở thích xa hoa của mình. Mọi khó khăn, đau khổ đều đổ dồn lên vai của dân chúng.

- Một chi tiết đáng chú ý là bà cung nhân (mẹ của tác giả) buộc phải cắt hạ một cây lê và hai cây lựu quý trước nhà chỉ vì lo sợ tai họa từ những kẻ cướp ngày đêm theo bóng của chúa:

+ Chi tiết này càng làm tăng tính thực tế của câu chuyện.

+ Cách mô tả tương tự như đoạn trước: rất chi tiết, tỉ mỉ, có vẻ như khách quan, lạnh lùng. Nhưng khi mô tả về cây lê, cây lựu nở hoa trắng, hoa đỏ, cảm xúc đã hiện ra: đau buồn, tiếc nuối, tức giận, vì mình là kẻ dưới bảo bọc, là con dân dưới sự cai trị của một triều đại thối nát.

c. Ý nghĩa của nội dung

- Câu chuyện về cuộc sống xa hoa của các vị vua chúa và sự tham nhũng của các quan lại thời Lê – Trịnh.

d. Ý nghĩa của nghệ thuật

- Lựa chọn phong cách kể chuyện phù hợp

- Chọn lựa những sự kiện đặc sắc, có ý nghĩa để phản ánh bản chất của con người và sự kiện.

- Mô tả sống động: từ các nghi lễ mà chúa tổ chức đến việc kỳ công đưa cây quý vào trong triều đình, từ những âm thanh lạ lùng trong đêm đến những hành động trắng trợn của các quan lại.

- Sử dụng ngôn ngữ khách quan nhưng vẫn phản ánh rõ thái độ không hài lòng của tác giả trước hiện thực.