'Những con đường nước Mỹ' - Suy ngẫm về Quận Cam và Sài Gòn

Cách Los Angeles khoảng 30 đến 45 phút lái xe, tương đương với quãng đường từ Sài Gòn đến Long Thành. Quận Cam, còn được biết đến với tên gọi Orange County, nơi mà cộng đồng người Việt rất phát triển. Với các thành phố như Anaheim, Garden Grove, Westminster, Santa Ana, Irvine và Huntington Beach, đây thực sự là khu vực nổi tiếng với dân số vượt qua con số ba triệu người và người Việt chiếm một tỷ lệ lớn trong số họ.

Orange County trước đây là quê hương của những người da đỏ Tongva, Juaneño và Luiseno. Năm 1776, linh mục người Tây Ban Nha Junipero Serra đặt tên cho vùng đất này là Valle de Santa Ana, nghĩa là thung lũng Santa Ana. Vùng đất ấm áp này từng là nơi trồng nhiều loại cây ăn trái, đặc biệt là cam, góp phần tạo nên danh tiếng của Orange County cho đến ngày nay dù vườn cam đã không còn tồn tại nữa, nhưng đó là một phần của câu chuyện lịch sử của vùng đất này cách đây hơn 200 năm.

Trong những năm đầu của thế kỷ 20, tuyến đường sắt Thái Bình Dương được xây dựng để kết nối Quận Cam với Los Angeles và các bãi biển ở Newport Beach, một thời là một cảng biển quan trọng. Quận Cam trở thành điểm tập trung các nhà máy quốc phòng để sản xuất và cung cấp hậu cần cho quân đội. Sau đó, chính phủ Mỹ đã xây dựng thêm xa lộ liên bang 101. Với giao thông thuận tiện, khí hậu ấm áp và hấp dẫn, nhiều người đã đến đây sinh sống. Đặc biệt, khi các nhà đầu tư xây dựng các khu vui chơi giải trí lớn như Disneyland, Universal Studios và kinh đô điện ảnh Hollywood, cuộc sống tại đây trở nên sôi động hơn khi du khách từ khắp nơi trên thế giới đổ về tham quan. Hơn nữa, những bãi biển nắng ấm trải dài gần 100km cũng thu hút rất nhiều du khách đến thư giãn, tắm nắng, bơi lội hoặc tham gia các hoạt động thể thao. Newport Beach và Huntington Beach còn được biết đến như là trung tâm lướt sóng của thế giới. Với những lý do như vậy và với những biến động lịch sử sau năm 1975, nhiều người Việt đã đến đây để định cư.

Có lẽ do có khí hậu giống với Sài Gòn, ấm áp và đặc biệt là có nắng quanh năm, nên người Việt đã tập trung ở khu vực này một cách đông đảo, tạo nên một Little Saigon lớn nhất trên thế giới. Với cơ hội việc làm thuận lợi trong các công ty sản xuất quốc phòng, điện tử, dịch vụ thương mại, du lịch giải trí, ngày càng có nhiều người Việt chọn định cư ở đây.

Little Saigon nằm ở phía tây của Công viên giải trí Disneyland, giữa các xa lộ California 22 và Interstate 405. Nhưng thực tế, đối với tôi, Little Saigon chỉ là “Việt Nam” ở chỗ sở hữu những khu thương mại có bảng hiệu tiếng Việt. Nếu những bảng hiệu không còn viết bằng tiếng Việt mà là tiếng Anh hoặc một ngôn ngữ khác, thì Little Saigon chỉ là những khu phố Mỹ bình thường.

Ở Mỹ, bạn có thể dễ dàng nhận ra bất kỳ một khu Chinatown nào vì thường có những ngọn đèn lồng đỏ, những cổng chào sơn đỏ lớn, mái ngói xanh, vàng... có thể thấy những con rồng đá hoặc những bức tượng sư tử, thỉnh thoảng còn có miếu mạo đình chùa xen kẽ.

Các khu phố của người Ý, được biết đến với tên Little Italy ở Boston chẳng hạn, đều được xây dựng theo kiểu kiến trúc đặc trưng của Ý. Solvang ở Thung lũng Santa Ynez là một thành phố Đan Mạch với những kiến trúc vùng Scandinavia, còn Holland, Michigan, là thành phố Hà Lan với những khu phố cổ, nhà thờ, cối xay gió, cùng với những cánh đồng hoa tulip trải rộng, khi nhìn vào đó, bạn có thể biết ngay rằng đó là nơi cư trú của người Hà Lan.

Tại Little Saigon, các ngôi nhà được xây theo kiểu nhà Mỹ phổ biến ở California, nghĩa là đa số là những ngôi nhà thấp và không có nhiều tầng vì nguy cơ động đất thường xuyên. Thỉnh thoảng có những ngôi nhà trồng một số cây chuối, cây trái Việt Nam, nhưng cũng có người châu Á như Thái Lan, H’mông, Lào... cũng trồng những loại cây như vậy.

Ngay cả khu thương mại lớn nhất mà người Việt trên khắp thế giới, đặc biệt là ở Mỹ, khi đến Little Saigon cũng thường đến là khu thương xá Asia Mall, hay được biết đến với cái tên “Phước Lộc Thọ”, do một doanh nhân người Hoa là Danh Quách xây dựng và cho thuê. Phước Lộc Thọ không mang một phong cách nào giống như quê hương, như các chợ như Chợ Bến Thành hay Chợ Bà Chiểu ở Sài Gòn. Đây chỉ là một khu thương mại xây dựng không hẳn kiểu Trung Quốc mà cũng không hoàn toàn kiểu Mỹ, với một hòn non bộ lớn ở phía trước và ba bức tượng khổng lồ của ba ông “Phước Lộc Thọ”, những ông tiên trong truyền thuyết cổ truyền Trung Quốc mang lại may mắn.

Bên trong chợ, các hàng quán ăn hoặc những gian hàng bán vải, quần áo, quà lưu niệm, và cửa hàng kim hoàn bán vàng bạc thường không khác gì ở Việt Nam. Các quán như bún riêu, bún mắm, phở, cháo, chè, nước mía cũng không khác gì ở Chợ Bến Thành, cũng rất náo nhiệt và đầy tiếng mời gọi, trò chuyện. Mùi hương của các món ăn Việt Nam cũng rất đặc trưng tại khu thương xá này, với phần lớn là do người Việt kinh doanh với vài trăm gian hàng, nhưng cũng chỉ vậy thôi. Trong ngày Tết Nguyên Đán, người tổ chức chợ hoa bán hoa mai, hoa đào và các loại hoa truyền thống, cũng có múa lân hoặc diễu hành trên đường Bolsa, nhưng sau những ngày lễ Tết hoặc lễ hội, mọi thứ trở lại bình yên như ban đầu.

Tôi chỉ hy vọng rằng sẽ có một con phố đặc trưng, khi bất kỳ người nước ngoài nào nhìn vào cũng biết đó là khu người Việt, với mái ngói ba gian, nhà rường, những hàng cây cau thẳng tắp, giậu mồng tơi.. chẳng hạn. Ở California, đã có Japanese Garden ở San Francisco và San Jose, China Garden và các khu phố Trung Quốc như ở San Francisco, vậy thì không lý gì khu Little Saigon, nơi tập trung nhiều người Việt nhất trên thế giới, lại không có những khu phố và Vietnamese Gardens thuần Việt như vậy.

Trước đây, Westminster chủ yếu là nơi cư trú của người da trắng, họ làm việc trong các trang trại nông nghiệp. Sau năm 1975, khi người Việt di cư đến đây, họ mua đất, mua nhà để định cư và tạo ra những khu Việt Nam. Những cửa hàng cũ của người da trắng đã dần được chuyển giao cho người Việt. Do nhu cầu về thực phẩm của người Việt tại đây rất lớn, nên các doanh nghiệp đã xây dựng những trung tâm thương mại như Asia Mall. Thuận Phát...

Lúc này Westminster không còn chứa nổi lượng người Việt đông đảo đến cư ngụ, họ bắt đầu mua bất động sản ở những thành phố lân cận như Garden Grove, Santa Ana, Anaheim, Irvine... và các khu vực lân cận. Ban đầu chỉ là các khu phố dọc theo hai con đường Bolsa và Brookhurst, nhưng Little Saigon bây giờ đã mở rộng và lan tỏa sang nhiều thành phố khác nhau.