Buzz
Dòng vi xử lý Alder Lake sẽ đi kèm với chipset 600 series, và như mọi khi, Intel đã giới thiệu dòng Z690 với đầy đủ tính năng mới. Bạn cần chú ý đến những điểm quan trọng sau khi quyết định lắp ráp hệ thống Alder Lake.Alder Lake-S có tương thích ngược với bo mạch cũ?
Với sự đổi mới đáng kể trong kiến trúc hybrid, bao gồm cả nhân xử lý lớn và nhỏ, và tiến trình Intel 7, Intel cũng đã thay đổi kích thước die và tăng số chân tiếp xúc. CPU không giữ hình dạng vuông như các thế hệ trước mà chuyển sang hình chữ nhật. Kích thước toàn bộ của Alder Lake-S là 37,5 x 45 mm, lớn hơn so với Comet Lake-S và Rocket Lake-S (37,5 x 37,5 mm). Kích thước lớn này cũng đồng nghĩa với việc Alder Lake-S có nhiều chân tiếp xúc hơn, vì vậy socket mới là LGA 1700 (1700 chân) trong khi Comet Lake-S/Rocket Lake-S là LGA 1200.
Tóm lại, để sử dụng Alder Lake-S, anh em cần hiểu rằng nó sẽ không tương thích với các bo mạch chủ sử dụng chipset 400/500 series và socket LGA 1200 như các thế hệ trước. Để chuyển sang Alder Lake-S, anh em phải đầu tư vào bo mạch chủ sử dụng chipset 600 series và socket LGA 1700.Liệu tản nhiệt cũ có thể sử dụng lại cho Alder Lake-S không?
Có hoặc không! Hầu hết các tản nhiệt khí/nước AIO hay block nước của tản open-loop hiện nay được thiết kế để tương thích với các socket như LGA115x/1200. Với thế hệ socket này, vị trí lỗ gắn bracket phía sau bo để bắt cố định tản nhiệt không có sự khác biệt lớn, vì cơ bản LGA 115x/1200 vẫn giữ thiết kế socket hình vuông. Điều quan trọng là độ cao z-height của CPU không chênh lệch nhiều, nên các tản nhiệt đời cũ vẫn có thể gắn vừa và hiệu quả cho các CPU sử dụng socket này.
Chuyển sang LGA 1700, do thiết kế vật lý của socket đã thay đổi thành hình chữ nhật, vị trí các lỗ để bắt bracket phía sau bo buộc phải thay đổi. Anh em có thể thấy trong hình là so sánh giữa bo Z590-A Pro với socket LGA 1200 và Z690-A Pro với socket LGA 1700, vị trí các lỗ bắt bracket nằm trên đường đỏ. Vì vậy, tản nhiệt đời cũ nếu muốn sử dụng lại cho Alder Lake sẽ có 2 giải pháp:
1. Các hãng sản xuất tản nhiệt có thể cung cấp thêm/tặng thêm bracket hay ngàm chuyển để bắt tản/block tản vào vị trí đúng trên bo mạch chủ sử dụng socket LGA 1700 của dòng chipset 600 series.
Một yếu tố quan trọng khác là hiệu quả tản nhiệt của tản nhiệt cũ trên Alder Lake-S, do độ cao z-height của CPU này thấp hơn so với các thế hệ trước. Khi CPU mỏng hơn, nắp IHS thấp hơn và rộng hơn, các tản nhiệt đời cũ với thiết kế coldplate tối ưu cho các thế hệ socket trước có thể gần gũi hơn và truyền nhiệt hiệu quả từ CPU.
Người ta đã thử nghiệm độ tiếp xúc giữa coldplate của tản nhiệt AIO đời trước với nắp IHS của CPU Alder Lake-S, kết quả cho thấy không phải tất cả các tản nhiệt đều đảm bảo chất lượng tiếp xúc tốt. Điều này có nghĩa là có khả năng anh em sẽ cần phải đầu tư vào tản nhiệt mới được thiết kế đặc biệt cho socket LGA 1700.
LGA 1700 và vấn đề 'tuổi thọ'
Dù chưa có thông báo chính thức, có tin đồn cho rằng LGA 1700 sẽ được duy trì ít nhất 3 thế hệ vi xử lý. Nếu điều này đúng, chúng ta có thể thấy LGA 1700 tiếp tục xuất hiện trên Raptor Lake-S và Meteor Lake-S. Điều này cũng đồng nghĩa rằng các bo mạch chipset 600 series hiện tại có thể sẽ hỗ trợ các thế hệ chip sau này.
Các dòng bo mạch chủ trong series 600
Hiện tại, Intel đã ra mắt bo mạch Z690 làm nổi bật ở phân khúc mainstream và đây sẽ là lựa chọn lý tưởng cho các phiên bản Alder Lake dòng K và KF.
Trong thời gian sắp tới, sẽ xuất hiện các dòng mới như B660, H670 dành cho phân khúc trung cấp. Chúng vẫn hỗ trợ OC RAM nhưng không hỗ trợ OC CPU. H610 sẽ thay thế H510 với mức giá hấp dẫn. X699 được dành cho phân khúc HEDT với Sapphire Rapids-X và còn W680/685 cho đối tượng làm việc chuyên nghiệp. Dòng B660 và H610 của Intel thường được xem là 'nồi cơm' và với sự cải tiến về thiết kế và tính năng, chúng sẽ trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết.
Z690 có những điểm mới nào so với Z590?
Bên cạnh việc sử dụng socket LGA 1700 để hỗ trợ Alder Lake-S, bo mạch Z690 còn mang đến những tính năng mới, trong đó đáng chú ý là sự hỗ trợ cho DDR5 và PCIe 5.0.
Alder Lake-S là dòng vi xử lý đầu tiên hỗ trợ cả bộ nhớ DDR5 và DDR4. DDR5 là thế hệ bộ nhớ Double Data Rate tiếp theo, có băng thông gấp đôi DDR4 và điện áp thấp hơn. RAM DDR5 có xung tiêu chuẩn 4800 MHz, điện áp hoạt động thấp hơn, độ trễ giảm, và dung lượng cao hơn. Với bố trí chân pin khác nhau, bo mạch 600 series có thể hỗ trợ cả DDR4 và DDR5, tuy nhiên, do sự phức tạp và chi phí, các hãng không chọn cách này.
Với DDR5, quản lý nguồn cho mỗi thanh RAM được tích hợp trực tiếp lên thanh RAM, là một cải tiến quan trọng. Mặc dù lý thuyết bo mạch 600 series có thể hỗ trợ cả hai loại RAM, nhưng thiết kế đường đi riêng biệt cho từng loại sẽ làm tăng độ phức tạp và chi phí, điều mà các hãng không ưa chuộng.
Hiện nay, các hãng MSI, ASUS, Gigabyte đều đã ra mắt dòng bo mạch Z690 với sự lựa chọn giữa DDR4 và DDR5. Ví dụ như dòng MSI MAG Tomahawk có cả phiên bản hỗ trợ cả DDR5 và DDR4, trong khi dòng Gigabyte AORUS Pro/Elite cũng chia thành 2 phiên bản tương ứng. Khi mua bo mạch 600 series, người dùng cần xác định ngay loại RAM mà họ muốn sử dụng.
DDR5 vẫn là công nghệ RAM mới, với giá cả và sự có sẵn còn là những thách thức. Vì vậy, nếu bạn muốn trải nghiệm mới mẻ, có thể lựa chọn bo Z690 hỗ trợ DDR5. Ngược lại, nếu muốn tiết kiệm và tái sử dụng các linh kiện hiện có, chọn bo mạch hỗ trợ DDR4 là lựa chọn sáng tạo.
CPU Alder Lake-S sẽ cung cấp 16 lane PCIe 5.0 với cấu hình 1 x 16 hoặc 2 x 8 cùng với 4 lane PCIe 4.0 dành cho ổ cứng SSD. Thông tin cho biết hỗ trợ PCIe 5.0 chỉ áp dụng cho các CPU dòng K/KF (hỗ trợ OC), các phiên bản khác chỉ hỗ trợ PCIe 4.0.
Băng thông của PCIe 5.0 một lần nữa tăng gấp đôi so với thế hệ trước. Trong khi PCIe 3.0 vẫn phổ biến, băng thông mỗi lane đạt gần 1 GB/s (985 MB/s), PCIe 4.0 có băng thông mỗi lane gần 2 GB/s (1,97 GB/s) và với PCIe 5.0, băng thông mỗi lane tăng lên gần 4 GB/s (3,94 GB/s).
PCIe 5.0 tương thích ngược với PCIe 4.0 và 3.0. Mặc dù phần cứng PCIe 5.0 chưa xuất hiện rộng rãi, việc hỗ trợ 16 lane PCIe 5.0 từ CPU mở ra nhiều tùy chọn mới cho các phần cứng hiện tại. 16 lane PCIe 5.0 có thể dành cho GPU, chạy đơn PCIe 5.0 x16 hoặc chạy đôi PCIe 5.0 x8 + x8. Với băng thông PCIe 5.0 x8 = PCIe 4.0 x16, bạn có thể gắn 2 card chạy ở PCIe 4.0 x16.
CPU kết nối với chipset qua DMI 4.0 x8, đưa băng thông lên 15,76 GB/s, gấp đôi so với 7,7 GB/s trên Z590 DMI 3.0 x8. Đây là nâng cấp quan trọng vì chipset Z690 giờ đây cung cấp nhiều kết nối tốc độ cao hơn so với thế hệ trước.
Z690 sẽ cung cấp 12 lane PCIe 4.0 hoặc lên đến 16 lane PCIe 3.0. Đây là thế hệ chipset đầu tiên của Intel hỗ trợ lane PCIe 4.0. Với 4 lane PCIe 4.0 từ CPU và 12 lane PCIe 4.0 từ chipset, bo mạch chủ Z690 cho phép gắn đến 4 ổ SSD PCIe 4.0 x4 chạy ở tốc độ đỉnh cao.
