Những điều cần biết khi tắm cho em bé sơ sinh

Việc tắm cho em bé sơ sinh có vẻ đơn giản nhưng lại mang lại không ít áp lực và lo lắng cho những người mới làm cha mẹ. Tuy nhiên, khi biết những điều cơ bản, cha mẹ có thể tự tin hơn trong việc chăm sóc và tắm gội cho con trẻ, biến nó thành niềm vui hàng ngày.

Da nhạy cảm của em bé

Da nhạy cảm của em bé cần thời gian để phát triển hoàn thiện. Ảnh: freepik

Da của trẻ cũng tương tự như các cơ quan khác, khi mới sinh vẫn chưa hoàn thiện và sẽ tiếp tục phát triển hoàn thiện. Trong vài tháng đầu đời, da chủ yếu làm nhiệm vụ bảo vệ cơ thể.

Trong quá trình phát triển, độ pH của da sẽ giảm, tạo ra môi trường axit để ngăn chặn vi khuẩn, độ ẩm tăng để tránh da khô và ngứa. Độ dày và chức năng của các tuyến mồ hôi và tuyến nhờn cũng sẽ dần hoàn thiện.

Da chiếm diện tích lớn trên cơ thể, giúp trẻ giữ ấm và ngăn ngừa mất nhiệt qua da, điều này rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bé.

Bài viết khác: Các điều cần biết khi chăm sóc em bé sơ sinh

Những điều quan trọng khi tắm cho em bé sơ sinh

Cha mẹ nên đợi ít nhất từ 4 đến 6 giờ sau khi sinh mới nên tắm cho con. Ảnh: freepik

Không nên tắm cho trẻ ngay sau khi sinh, dù trên da trẻ còn dư chất nhầy. Trẻ vừa mới sinh được chuyển từ môi trường ẩm ướt, ấm áp trong bụng mẹ ra ngoài phải tự ổn định nhiệt độ cơ thể, cần thời gian để làm quen với môi trường mới và tự điều chỉnh cơ thể. Cha mẹ nên chờ ít nhất từ 4 đến 6 giờ sau khi sinh mới nên tắm cho con.

Đối với các bé sinh ra có vấn đề sức khỏe phải được theo dõi trong phòng riêng, chỉ nên tắm ít nhất từ 2 đến 4 giờ sau khi bé đã ổn định.

Mục đích của việc tắm lần đầu tiên là để loại bỏ các chất bẩn không mong muốn như phân và máu.

Một số trẻ khi mới sinh ra sẽ được phủ một lớp mỡ nhầy màu trắng gọi là “vernix”, lớp mỡ này có vai trò bảo vệ tốt và hỗ trợ cho sự phát triển của da. Vì vậy nên để lớp mỡ này tự tiêu đi, không cần kỳ cọ.

Những nguyên tắc cơ bản khi tắm cho trẻ

• Không cần tắm trẻ mỗi ngày, chỉ nên tắm trung bình 2 – 3 lần/tuần.
• Khi tắm, cha mẹ nên lau sạch vùng dưới đầm mỗi khi thay tã, vùng bị dây sữa khi trẻ nôn, lau mặt, cổ…
• Tắm thường xuyên có thể làm khô da của trẻ, đặc biệt làm kích thích sự xuất hiện của chàm đối với những trẻ có khả năng bị chàm cao.
• Chỉ cần sử dụng nước để tắm cho trẻ vẫn đủ. Tuy nhiên, nước chỉ có thể rửa sạch các chất dầu, bẩn tan trong nước, do đó, tắm bằng nước chỉ giúp loại bỏ khoảng 65% chất dầu, bẩn trên da.
• Sử dụng nước tắm kết hợp với sữa tắm dành cho trẻ giúp cải thiện vệ sinh da và giảm kích thích da hơn so với việc chỉ sử dụng nước.

Sữa tắm phù hợp cho trẻ sơ sinh có độ pH từ 5.5 - 7. Ảnh: freepik

Cách làm sạch cho em bé

Có 4 phương pháp thường được sử dụng để tắm cho em bé mới sinh, bao gồm:

Lau sạch cơ thể bằng khăn ướt: em bé được lau từng phần cơ thể bằng một khăn ướt. Phương pháp này thường không được ưa chuộng vì có thể làm mất nhiệt cho cơ thể của em bé. Em bé thường cảm thấy bực bội và khó chịu khi được làm sạch bằng cách này. Tuy nhiên, trong 1 - 2 ngày đầu tiên khi em bé vẫn còn dây rốn, cha mẹ nên sử dụng phương pháp này để giúp dây rốn rụng nhanh và phục hồi tốt.

Tắm trong bồn nhỏ: thường chỉ được thực hiện ở một số bệnh viện. Em bé được tắm trong các bồn nhỏ, nhưng cơ thể thường lớn hơn bồn nên phần trên cơ thể thường nằm trên mặt nước, có thể làm lạnh và giảm thân nhiệt của em bé trong quá trình tắm.

Tắm ngâm: đây là phương pháp tắm trong bồn tắm lớn. Nước được đổ vào đủ để ngâm toàn bộ cơ thể em bé, nước ấm đến vai và chỉ chừa đầu và cổ. Với phương pháp này, em bé cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn, và giảm nguy cơ mất nhiệt trong quá trình tắm.

Phương pháp tắm quấn khăn giúp em bé cảm thấy an toàn. Ảnh: freepik

Tắm quấn khăn: ở phương pháp này, em bé được quấn bằng một cái khăn hoặc vải mềm, chỉ để phần đầu, mặt và cổ ra ngoài, sau đó đặt em bé vào trong bồn nước ấm (cùng với khăn quấn). Ưu điểm của phương pháp này là tránh cho em bé cử động tay chân hoặc thân thể đột ngột khi người tắm thay đổi tư thế, giúp em bé cảm thấy an toàn và được bảo vệ. Em bé yên lặng cũng giúp các bậc cha mẹ bình tĩnh và tự tin hơn khi tắm lần đầu cho em bé.

Bài viết liên quan: Hướng dẫn vệ sinh vùng kín cho em bé sơ sinh an toàn

Nước tắm cho em bé

Nhiệt độ nước lý tưởng cho việc tắm trẻ là khoảng 38 độ C, hoặc không cao hơn 49 độ C. Cha mẹ nên kiểm tra nhiệt độ của nước bằng tay trước khi đặt bé vào bồn tắm để đảm bảo an toàn và tránh gây bỏng da cho bé.

Mực nước nên đủ lên đến vai bé khi bé được cho vào tắm, không nên cao hơn lên cổ, tai và cằm của bé.

Môi trường tắm cho bé

Đặt bồn tắm trên một bề mặt cứng chắc như sàn nhà là tốt nhất, tránh đặt trên các vật dụng khác như ghế, bàn, hoặc bồn cầu... Sàn nhà nơi đặt bồn tắm không được trơn trượt, giúp giảm nguy cơ tai nạn cho người chăm sóc và bé.

Đảm bảo phòng tắm đủ ấm, đóng cửa phòng để ngăn gió lạnh và giữ ấm cho bé.

Lựa chọn thời điểm tắm phù hợp

Cha mẹ cần chọn thời điểm bé cảm thấy thoải mái để tắm. Ảnh: freepik

Không có hướng dẫn cụ thể về thời gian tắm phù hợp, phụ thuộc vào lúc phù hợp của cha mẹ, người chăm sóc hoặc lúc bé cảm thấy thoải mái.

Nên tắm bé sau khi đã ti mẹ khoảng 30 phút để tránh bé bị nôn trớ sữa.

Bài viết liên quan: Hướng dẫn tập cho em bé bú bình

Tư thế khi giữ trẻ khi tắm

Trong vài tháng đầu đời, cơ cổ của trẻ khá yếu, vì vậy cha mẹ nên tạo ra tư thế hỗ trợ đầu và cổ của trẻ. Mytour đề xuất những tư thế sau khi giữ trẻ khi tắm như sau:

• Bàn tay không thuận: Sử dụng bàn tay không thuận vòng ra phía sau, cẳng tay dưới nắm lấy phần đầu và lưng trên của trẻ, nếu cần thêm sự ổn định, bàn tay không thuận có thể vòng qua để nắm giữ phần nách của trẻ.
• Bàn tay thuận: Sử dụng bàn tay thuận để tắm và có thể điều chỉnh vị trí của trẻ. Khi tắm phần lưng và mông của trẻ, cha mẹ có thể xoay trẻ người, để thân trước và tay chân trẻ nắm chặt vào cẳng tay không thuận, tiếp tục nắm nách trẻ để đảm bảo an toàn.

Chu trình tắm cho bé

Ba mẹ nên chuẩn bị sẵn tất cả các vật dụng cần thiết trước khi tắm cho bé bao gồm: sữa tắm gội cho bé, khăn tắm, khăn quấn, khăn lau người. Không nên để trẻ một mình trong bồn nước, vì bất kỳ lý do nào. Chu trình tắm cho bé bao gồm các bước sau:

• Bước 1: Dùng một chiếc khăn sạch thấm nước, lau sạch hai mắt cho bé, từ góc mắt trong lau ra nhẹ nhàng, sau đó lau mặt bé.

Khi tắm vùng đầu, ba mẹ nên cẩn thận tránh dây nước vào mắt bé.

• Bước 2: Khi tắm đầu và tóc, bàn tay không thuận của ba mẹ nên hỗ trợ đầu và vai của bé. Nếu muốn dùng xà phòng, hãy nhỏ một chút lên đầu bé và nhẹ nhàng mát xa vào toàn bộ da đầu. Sau đó, rửa sạch với khăn ướt hoặc rửa trực tiếp bằng nước, cẩn thận tránh xà phòng chảy xuống mặt bé vì phản xạ nhắm mắt của bé khá yếu. Nếu rửa trực tiếp từ vòi nước ấm, hãy dùng bàn tay còn lại để chắn tránh nước và xà phòng bắn vào mặt bé.
• Bước 3: Rửa phần thân trước, sau đó là phần bên dưới, khu vực sinh dục và sau cùng là phần thân sau và mông. Tắm từ tay chân, các kẽ tay và chân của bé.

Dầu mát-xa hoặc các sản phẩm dưỡng da

Không cần sử dụng dầu mát-xa và các sản phẩm dưỡng da, trừ khi trẻ có vấn đề da từ lúc mới sinh. Ba mẹ chỉ cần lau khô các nếp gấp da sau khi tắm như ở cổ, nách, bẹn… để tránh rôm sảy cho trẻ. Nếu vẫn muốn sử dụng dưỡng da, hãy chọn loại “hypoallergic”, ít gây dị ứng.

Ngọc Hà tổng hợp từ sách 'Chào con! Ba mẹ đã sẵn sàng' của bác sĩ Trần Thị Huyên Thảo