Những điều kinh ngạc về vực thẳm Challenger, điểm sâu nhất trên Trái đất

(Tổ Quốc) - Giống như trên mặt đất liền của Trái đất có những ngọn núi và thung lũng khổng lồ, thế giới dưới đại dương cũng có địa hình đa dạng tương tự.

Một trong những điểm thu hút nhất dưới đáy biển chính là Rãnh Mariana — một khe nứt nằm ở phía tây Thái Bình Dương, kéo dài hơn 2.540 km, là nơi chứa vực thẳm Challenger - điểm sâu nhất được biết đến trên mặt đất, với độ sâu khoảng 11.000 mét dưới mực nước biển. So với vị trí xác tàu RMS Titanic nằm ở Đại Tây Dương và đỉnh Everest, độ sâu này gấp ba lần và còn sâu hơn nhiều.

Đạo diễn của 'Titanic' từng là một trong số ít người đến khám phá vực thẳm Challenger

Ít cuộc thám hiểm nguy hiểm như con người đến vực thẳm Challenger. Cuộc thám hiểm đầu tiên tại vực thẳm này diễn ra vào năm 1960, với Trieste – một chiếc tàu lặn hình cầu.

Trong chuyến lặn đó, hai nhà thám hiểm Jacques Piccard và Don Walsh kinh ngạc khi phát hiện ra những sinh vật sống tại nơi mà trước đó, các nhà khoa học không ngờ có thể tồn tại.

Tiếp sau Jacques Piccard và Don Walsh, James Cameron, đạo diễn của bộ phim 'Titanic' năm 1997, là người tiếp theo khám phá vực thẳm Challenger. Trên chiếc tàu lặn mà ông giúp thiết kế, James Cameron đạt đến độ sâu khoảng 10.908 mét, lập kỷ lục thế giới vào năm 2012.

Một túi nhựa phát hiện tại vực thẳm Challenger

Một nhà thám hiểm khác đã quay lại địa điểm này là Victor Vescovo, người đã lặn đến độ sâu 10.927 mét và lập kỷ lục thế giới vào năm 2019. Vescovo đã chứng kiến một cảnh tượng đáng buồn về ảnh hưởng của con người đối với những nơi hẻo lánh như thế này. Ông đã thấy một túi nhựa và bọc kẹo dưới đáy rãnh Mariana.

Sau Victor Vescovo, đã có một số ít nhà thám hiểm khám phá vực thẳm Challenger. Tuy nhiên, do tính nguy hiểm của nó, có rất ít cuộc thám hiểm đến địa điểm này được tổ chức.

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), mỗi 10 mét lặn sâu dưới mặt biển, áp suất tăng thêm 1 atm. Atm là đơn vị đo áp suất, tương đương 6,4 kg trên 6,5 cm2. Một chuyến đi đến vực thẳm Challenger có thể tạo ra áp suất 'tương đương với 50 máy bay phản lực lớn' đè lên một con tàu lặn.

Nằm trong khu vực mang tên theo vị thần thế giới ngầm

Tương tự như bầu khí quyển của Trái Đất, đại dương cũng có thể được phân loại thành các tầng. Theo NOAA, phần trên cùng gọi là vùng ánh sáng mặt trời và chỉ sâu khoảng 200 mét tính từ mặt biển.

Vùng mesopelagic, hay còn được gọi là vùng chạng vạng, kéo dài từ điểm cuối của vùng ánh sáng mặt trời đến khoảng 1.000 mét. Tiếp theo là vùng bathypelagic hoặc vùng nửa đêm, và vùng abyssopelagic hoặc vùng vực thẳm - từ 4.000 mét đến 6.000 mét.

Trong vùng vực thẳm, số loài sinh vật có thể sống sót rất ít. Không có ánh sáng mặt trời, nhiệt độ gần như đóng băng. Nhưng vực thẳm Challenger còn sâu hơn nữa — ở vùng hadalpelagic, hay vùng hadal. Tên gọi này xuất phát từ Hades, vị thần cai quản địa ngục trong thần thoại Hy Lạp.

Lãnh địa của đời sống dưới biển độc đáo và núi lửa bùn

Vùng hadal là một trong những môi trường sống ít được khám phá nhất trên Trái đất. Trong vùng có sâu kỷ lục không có ánh sáng mặt trời, đã từ lâu, mọi người nghĩ rằng không có sự sống nào tồn tại ở đó. Nhưng điều đó đã bị chứng minh là sai.

'Ngay cả ở đáy biển, sự sống vẫn tồn tại. Vào năm 2005, các sinh vật đơn bào nhỏ gọi là foraminifera, một loài sinh vật phù du, đã được phát hiện ở vực thẳm,' theo NOAA. Phát hiện ở vực thẳm Challenger bao gồm các mảng đá màu sắc và hải sâm sống ở đáy biển.

Theo NOAA, một loạt núi lửa bùn dưới đáy biển và lỗ thông thủy nhiệt ở rãnh Mariana cũng hỗ trợ các loài sinh vật đặc biệt.

Mặc dù các lỗ thông thủy nhiệt trong núi lửa bùn thải ra nước nóng có axit cao, các loài kỳ lạ và sinh vật nhỏ ở đó vẫn tồn tại. Mặc dù không có ánh sáng mặt trời, các sinh vật vẫn tận hưởng nước giàu dinh dưỡng từ các lỗ thông hơi thủy nhiệt. Môi trường sống là kết quả của phản ứng hóa học giữa nước biển và magma từ dưới đáy biển.

Chưa biết chính xác độ sâu của rãnh Mariana

Đáy đại dương vẫn là một trong những vùng đất nổi tiếng nhất với con người. Thực tế, các bản đồ của Mặt trăng và Sao Hỏa có nhiều chi tiết hơn rất nhiều so với các bản đồ của đáy biển Trái Đất.

Mặc dù con người đã khám phá bề mặt đại dương trong hàng ngàn năm, nhưng chỉ khoảng 20% diện tích đáy biển được bản đồ hóa, theo dữ liệu năm 2022 của NOAA. Tuy nhiên, với sự quan tâm tăng cao về Rãnh Mariana, các nhà nghiên cứu đã làm việc chăm chỉ để tạo ra các bản đồ chi tiết hơn về đặc điểm của nó.

Nhưng điều này không dễ dàng: Vì kích thước lớn và độ sâu của vùng đáy đại dương, các nhà khoa học phải sử dụng công nghệ sonar hoặc âm thanh để cố gắng hiểu rõ hơn về những gì ở dưới. Nhờ vào thiết bị đo đạc và công nghệ liên tục được cải tiến, độ sâu ước tính của vực thẳm Challenger đã được cập nhật gần đây nhất vào năm 2021 là khoảng 10.935 mét.

Tham khảo CNN