Buzz
Búp bê Daruma mang nhiều ý nghĩa về văn hóa, lịch sử đối với người Nhật.
Daruma là một loại búp bê truyền thống của Nhật Bản và đã trở thành biểu tượng của sự kiên trì, may mắn tại nước này. Tuy nhiên, bên ngoài Nhật Bản, không nhiều người biết về lịch sử của con búp bê này.
Hãy tưởng tượng bạn đến thăm Nhật Bản và cần chọn mua quà lưu niệm. Một món quà phải độc đáo, tránh kiểu móc khóa với hình ảnh các địa danh nổi tiếng, hoặc đôi khi cả kẹo KitKat (một 'đặc sản' của Nhật). Trong trường hợp đó, hiếm có thứ nào vừa giàu bản sắc lại ít ngờ đến như một con búp bê Daruma.
Daruma không chỉ là biểu tượng đáng yêu của Nhật Bản mà còn đại diện cho một nhân vật huyền thoại với lịch sử lâu đời và nguồn gốc đặc biệt.
Huyền thoại đằng sau hình tượng búp bê Daruma
Daruma được lấy cảm hứng từ hình tượng của Thiền Sư Bồ Đề Đạt Ma, được cho là nhà sáng lập của Thiền Tông và sống vào thế kỷ thứ 5-6. Sự nguồn gốc của ông vẫn được phủ lấp bởi một tấm màn sương bí ẩn, và hầu hết các tài liệu về cuộc đời ông đều là những câu chuyện dân gian.
Có nhiều truyền thuyết về Bồ Đề Đạt Ma như việc ông có thể đến từ Ấn Độ hoặc Ba Tư. Theo một truyền kỳ, ông du hành về phía Đông và dừng chân tại Thiếu Lâm để truyền bí quyết võ học, trước khi tiếp tục cuộc hành trình và dừng lại tại một hang động để thiền định. Đây cũng là nơi bắt đầu của huyền thoại về Daruma (phiên âm tiếng Nhật của Bồ Đề Đạt Ma).
Theo truyền thuyết, ông đã thiền suốt 9 năm không nghỉ và chỉ nhắm mắt một lần sau 7 năm. Tức giận với sự thiếu kỷ luật của mình, Thiền Sư tự cắt mí mắt để không bao giờ ngủ nữa. Khi mí mắt rơi xuống đất, cây trà xanh đã mọc lên. Từ đó, trà xanh trở thành biểu tượng của sự tỉnh táo và tinh thần tỉnh táo trong văn hóa Nhật Bản.
Theo truyền thuyết, vì ngồi yên suốt 9 năm, tay chân của ông đã bị rụng. Điều này giải thích tại sao búp bê Daruma không có tay chân và có đôi mắt lớn luôn mở ra.
Các đặc điểm sâu sắc của Daruma
Tất cả các đặc điểm ngoại hình của Daruma đều mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt.
Một trong những đặc điểm nổi bật của Daruma chính là đôi mắt trống trơn. Những chú búp bê này không có đồng tử, mà thay vào đó là những vòng tròn lớn tạo nên sự ấn tượng mạnh mẽ.
Một quan điểm phổ biến là nó bắt nguồn từ việc, trong quá khứ, những người tôn thờ vị thần trú ngụ trong con búp bê này thường hứa hẹn sẽ ban cho Daruma thị lực nếu thần giúp họ thành công. Để tượng trưng cho điều này, họ sẽ vẽ mắt cho Daruma một khi ước nguyện được thực hiện.
Việc vẽ râu và lông mày trên búp bê nhằm tái hiện đặc điểm của Bồ Đề Đạt Ma trên khuôn mặt, không chỉ để mục đích thẩm mỹ mà còn để tạo ra sự thần bí và uy nghiêm.
Hai con vật này thường được xem như biểu tượng của sự trường thọ trong văn hóa Nhật Bản cũng như trong nhiều nền văn hóa Đông Á khác. Các nghệ nhân đã áp dụng hình ảnh này vào Daruma để phản ánh câu tục ngữ Nhật Bản 'Hạc sống ngàn năm, rùa sống vạn năm'.
Nói về phần thân, việc Daruma không có cánh tay và chân tượng trưng cho sự hy sinh để đạt được sự giác ngộ của Bồ Đề Đạt Ma. Tuy nhiên, đặc điểm này cũng khiến cho con búp bê có cấu trúc giống như một con lật đật, không thể bị đánh gục, tượng trưng cho tính bền bỉ và kiên nhẫn.
Điều này cũng được thể hiện qua câu thành ngữ của người Nhật: 'nanakorobi yaoki' (7 lần vấp ngã, 8 lần đứng lên), một lời nhắc nhở rằng, dù gặp trắc trở, con người cần phải không ngừng cố gắng vươn lên.
Hơn nữa, trên thân Daruma thường được khắc những ký tự Hán với hy vọng tìm may mắn hoặc biểu lộ mong ước của chủ nhân.
Cuối cùng, mặc dù màu đỏ là phổ biến nhất, Daruma có thể được sơn với nhiều màu sắc khác nhau tùy thuộc vào điều ước. Ví dụ, màu vàng biểu thị tài lộc, màu đen để trừ tà, và màu xanh lá cây đại diện cho sức khỏe.
Tuy nhiên, theo truyền thống, màu đỏ là màu gốc. Người Nhật tin rằng đó là màu áo của Bồ Đề Đạt Ma và cũng là biểu tượng của sự may mắn trong văn hóa Đông Á.
Daruma trong văn hóa hiện đại của Nhật Bản
Theo lịch sử, búp bê Daruma được chế tác lần đầu tiên vào thế kỷ 17 tại Takasaki, tỉnh Gunma bởi một người nông dân như một loại phù thuỷ được các nhà sư ban cho phước lành.
Vì sinh kế của nông dân phụ thuộc nhiều vào sự may mắn của mùa vụ, ý nghĩa này dần dần được gắn với Daruma, biến nó thành một biểu tượng cầu may cho những người sử dụng.
Trong thời đại hiện nay, Daruma đã trở thành một món quà lưu niệm phổ biến, một vật trang trí đáng yêu và một biểu tượng của sự may mắn. Mặc dù đã không còn được nhớ đến nhiều nhưng vẫn giữ được sức mạnh ban đầu trong trí tưởng tượng tập thể. Mặc dù hiếm khi có người biết đầy đủ về lịch sử của bùa may này, nhưng Daruma vẫn thường được mua để giúp cầu may cho sự thành công.
Sau khi mua Daruma, người ta thường tô một mắt cho nó trước, biểu thị sự cam kết và lòng thành tâm trong việc theo đuổi mục tiêu của mình. Sau khi đạt được mục tiêu, họ sẽ tô mắt thứ hai để thể hiện lòng biết ơn và trả lại sức mạnh cho Daruma.
Một năm sau khi mua Daruma, người ta thường đem nó về chùa để đốt, dù nguyện vọng của họ đã thành công hay chưa. Thậm chí, có cả một lễ hội được tổ chức tại nhiều chùa ở Nhật gọi là daruma kuyo hoặc dondoyaki để đốt cháy Daruma.
Ngày nay, búp bê Daruma vẫn được sử dụng để trang trí trong nhà hàng, cửa hàng hoặc nhà ở để cầu may. Kích thước của nó cũng phản ánh mong muốn của người mua, vì họ tin rằng con búp bê càng lớn thì nguyện vọng của họ càng cao.
Tuy nhiên, việc sử dụng Daruma không chỉ được giới hạn trong doanh nghiệp hoặc một số gia đình cá nhân. Con búp bê này, qua nhiều thế kỷ, đã chiếm một vị trí đặc biệt trong văn hóa Nhật Bản, đến mức nó thường xuất hiện trong nhiều tình huống và địa điểm khác nhau.
Ví dụ, các nhà chính trị thường mang theo Daruma trong các cuộc phỏng vấn, bài phát biểu, đặc biệt là trong thời gian bầu cử. Giống như những người khác khi sở hữu Daruma, họ cũng có một điều ước và cam kết trả lại sức mạnh cho Daruma nếu nguyện vọng của họ được thực hiện.
Có thể nói rằng, điều này cũng phản ánh một tinh thần văn hóa sâu sắc ở Nhật Bản, trong đó một chính trị gia có thể thể hiện sự quyết tâm và cam kết của mình đối với quốc gia và nhân dân thông qua biểu tượng Daruma.
Món quà lưu niệm phổ biến của Nhật Bản này đã trải qua nhiều biến đổi và được giải thích khác nhau trong suốt lịch sử. Nó được coi là một vị thần có thể mang lại thành công và đại diện cho một khía cạnh quan trọng của Thiền Tông, liên quan đến sự kiên nhẫn, kiên trì và hy sinh.
Mặc dù Nhật Bản có một nền văn hóa đa dạng và phong phú về biểu tượng và truyền thống, nhưng hiếm khi có hình ảnh nào khác của quốc gia này có thể sánh kịp về nguồn gốc và ý nghĩa như Daruma, đi sâu vào tận cội xã hội.
Tham khảo: Live Japan
