Buzz
Vào năm 479 trước Công Nguyên, khi quân đội Ba Tư xâm chiếm thành phố Potidaea của Hy Lạp, thủy triều rút sâu hơn bình thường, mở ra một con đường không ngờ. Dường như là một dấu may mắn, nhưng trước khi họ kịp vượt qua nửa chặng đường, một cơn sóng khổng lồ chưa từng thấy đã ập đến, cuốn phăng tất cả những kẻ xâm lược. Người dân Potidaea tin rằng họ được cứu bởi thần Poseidon, nhưng sự thật là họ đã được cứu bởi một hiện tượng tự nhiên hủy diệt: Sóng Thần.
Những Nguyên Nhân Gây Ra Sóng ThầnTrong một khía cạnh nào đó, sóng thần là phiên bản mạnh mẽ hơn của những cơn sóng thông thường. Chúng cũng có hõm sóng và đỉnh sóng và được hình thành từ sự dịch chuyển năng lượng xuyên qua lòng nước. Sự khác biệt đến từ nguồn gốc năng lượng tạo nên chúng. Trong trường hợp của những cơn sóng thông thường, năng lượng đến từ gió, gió chỉ có ảnh hưởng trên bề mặt nước nên sóng có kích thước và tốc độ có giới hạn. Nhưng với sóng thần, điều này hoàn toàn khác biệt, chúng được tạo ra bởi năng lượng từ dưới lòng biển, có thể là do một núi lửa phun trào hoặc một trận động đất dưới đáy biển khi hai mảng lục địa va chạm với nhau, đẩy vào đại dương một lượng năng lượng khổng lồ.
Năng lượng này lan tỏa ngược lên bề mặt biển, nâng cao mực nước biển lên trên mực nước biển bình thường, nhưng trọng lực kéo mặt nước xuống gây ra sự lan truyền ngang của năng lượng. Điều này tạo nên cơn sóng thần di chuyển với tốc độ lên đến hơn 805km/giờ.
Khi ở xa bờ, rất khó để phát hiện sóng thần vì nó di chuyển qua vùng nước sâu. Khi tiến gần đến vùng nước nông, nó tạo ra hiện tượng sóng nước nông. Vì có ít nước để năng lượng lan toả, lượng năng lượng khổng lồ đó bị nén lại. Tốc độ của sóng giảm đi, nhưng chiều cao của nó tăng lên gần 30m. Trước khi đổ bờ, mặt nước biển sẽ rút xa hơn so với mực nước bình thường, điều này có thể gây ra nhầm lẫn nguy hiểm.
Sóng thần không chỉ làm mất mát cuộc sống của những người ở bờ biển, mà còn phá hủy nhà cửa và cây cối trong bán kính hơn 1 km, đặc biệt là ở những vùng đất thấp. Hơn nữa, khi nước rút đi, nó còn kéo theo bất cứ thứ gì, bất cứ ai không may rơi vào. Trận sóng thần tại Ấn Độ Dương vào năm 2004, một trong những thảm họa thiên nhiên khủng khiếp nhất trong lịch sử, đã cướp đi sinh mạng của hơn 200.000 người dọc theo bờ biển Nam Á.
Làm sao chúng ta có thể tự bảo vệ khỏi sức tàn phá của thiên nhiên?
Đã có nhiều cách thử ngăn sóng thần như tường ngăn nước biển, cổng chắn lũ và hệ thống kênh rạch. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng hiệu quả. Ví dụ, vào năm 2011, một trận sóng thần đã đánh sập bức tường ngăn nước bảo vệ nhà máy hạt nhân Fukushima ở Nhật Bản, gây ra thảm họa hạt nhân và mất đi hơn 18.000 sinh mạng.
Các nhà nghiên cứu đang tiến hành nghiên cứu về các thiết bị phát hiện sóng thần và xây dựng một hệ thống thông tin toàn cầu để cung cấp cảnh báo nhanh chóng. Khi thiên nhiên quá mạnh mẽ, phương pháp an toàn nhất là lánh xa.
Tham Khảo: TED-Ed
