Buzz
Mặc dù nhiều loài đom đóm đã thích nghi khá tốt với ô nhiễm ánh sáng, nhưng một số họ hàng khác của chúng đang gặp khó khăn trong việc sinh sản và đứng trước nguy cơ nghiêm trọng.
Khi ánh sáng ban mai dần chiếu lên bức tranh rừng sâu, một nguồn sáng nhỏ nhắn rọi lên không gian yên bình. Sớm, ánh sáng bình minh sẽ lan tỏa từ những 'đèn' lấp lánh qua lại, nhấp nháy tín hiệu đặc biệt.
Màn trình diễn ánh sáng này là lời kêu gọi phối giống của loài đom đóm. Tuy nhiên, bóng tối mà chúng cần để duy trì sự sống đã bị phá hủy bởi ánh sáng nhân tạo. Sự yêu thích của con người đối với các vật dụng phát sáng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống trên Trái Đất.
Trong những năm gần đây, các nhà khoa học nghiên cứu về đom đóm đã nghe thấy lo ngại từ nhiều nguồn tin về việc suy giảm của loài này, theo Avalon Owens, nhà nghiên cứu côn trùng tại Đại học Tufts.
'Cảm giác mất mát lan tràn. Chúng không còn sống ở nơi chúng từng sinh sống', bà nói.
Ánh sáng nhân tạo - kẻ thù của nhiều loài đom đóm
Theo Tiến sĩ Owens, thông tin về cách sinh sống của đom đóm còn rất hạn chế, làm cho việc đánh giá tình trạng của chúng trở nên khó khăn - liệu chúng có đang đối diện với nguy cơ hay không và nếu có, thì nguyên nhân là gì. Trong một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Royal Society Open Science, bà cùng với Sara Lewis, giáo sư sinh học tại Đại học Tufts, đã mở ra cơ hội hiểu rõ hơn về cách đom đóm phản ứng với ánh sáng nhân tạo.
Tiến sĩ Owens tham gia nghiên cứu thực địa vào lúc hoàng hôn.
Các thí nghiệm trong rừng, đồng cỏ và phòng thí nghiệm đã chỉ ra rằng trong khi một số loài đom đóm Bắc Mỹ vẫn tiến hành sinh sản tích cực, bất kể môi trường ánh sáng, thì loài khác lại không thể làm điều đó trong ánh sáng nhân tạo.
Dường như đom đóm phụ thuộc phần lớn vào ánh sáng lập lòe của nhau để tìm kiếm bạn đời, vì vậy ánh sáng nhân tạo có thể can thiệp vào hành vi sinh sản của chúng. Trong 4 loài phổ biến được nghiên cứu, đom đóm cái thường ẩn mình dưới mặt đất để quan sát khi đom đóm đực 'nháy đèn' trên bầu trời. Khi một con đom đóm cái phản ứng với ánh sáng nhấp nháy của con đực, cả hai có thể giao tiếp và tiến hành sinh sản.
Đom đóm phụ thuộc vào ánh sáng lập lòe để tìm kiếm và sinh sản.
Trong một nghiên cứu trước đó, Tiến sĩ Owens và Tiến sĩ Lewis đã phát hiện rằng việc chiếu ánh sáng vào đom đóm cái của loài Photinus obsllus làm cho chúng ít phản ứng hơn với tiếng gọi của con đực.
Tại một khu rừng ở phía tây Boston, Mỹ, các nhà khoa học đã đóng vai những con đom đóm cái và phản ứng với con đom đóm đực Photinus greeni bằng đèn LED màu xanh lục. Đèn được đặt trong bóng tối hoặc một khu vực được chiếu sáng mô phỏng ánh đèn đường.
Những dải đom đóm đang phát sáng trên bề mặt của rừng
Các nhà khoa học đã phát hiện rằng hơn 96% con đom đóm đực thích môi trường tối. Trong các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm với loài Photinus obsllus, họ đã quan sát thấy rằng mặc dù ánh sáng mờ không ảnh hưởng đến quá trình giao phối thành công, nhưng trong môi trường ánh sáng mạnh hơn, không có cặp đom đóm nào giao phối. Các con côn trùng có thể tìm thấy nhau, nhưng không thể tiến xa hơn.
Tiến sĩ Owens nhấn mạnh rằng vấn đề này rất quan trọng và đáng chú ý, vì nếu không kiểm soát ô nhiễm ánh sáng, việc chúng ta giúp đom đóm tìm kiếm nhau sẽ trở nên vô ích, bởi vì chúng sẽ không phản ứng với việc giao phối.
Bà Owens giả định rằng những con đom đóm hiểu ánh sáng nhân tạo như là ban ngày và chờ đợi để giao phối trong điều kiện tối tăm hơn - về cơ bản là chờ đợi một đêm không bao giờ đến.
Ở một cánh đồng tại Tionesta, Pennsylvania, Tiến sĩ Owens chứng kiến một sự kiện đáng sợ và u ám từ các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm. Bruce Parkhurst, một người yêu đom đóm địa phương, đã thông báo về việc sử dụng đèn ngoài trời tại khu du lịch, điều này đã thúc đẩy Tiến sĩ Owens và đồng nghiệp nghiên cứu hành vi của đom đóm địa phương.
Trong nhiều đêm tháng 7, họ bắt và đánh dấu cái của 2 loài - P. pyralis và P. marginellus - và đặt chúng ở các khu vực trên cánh đồng từ sáng đến tối hoàn toàn. Cái ở nơi sáng có xu hướng xuất hiện muộn hơn và xa hơn vào bóng tối, cho thấy rằng nếu côn trùng cảm thấy ánh sáng không thoải mái, chúng sẽ di chuyển vào bóng tối.
Mặc dù ánh sáng gần như chói mắt, các đom đóm của cả 2 loài vẫn tìm thấy nhau và phối giống thành công.
Theo Tiến sĩ Owens, vào thời điểm đó, chúng thực hiện việc phối giống một cách mù quáng và không quan tâm nữa.
Hậu quả không lường của ô nhiễm ánh sáng
Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng trong một nhóm sinh vật lớn và đa dạng như đom đóm - có hơn 2.000 loài trên toàn thế giới - khả năng thích nghi với các mức độ bóng tối khác nhau có thể dẫn đến các phản ứng khác nhau đối với ô nhiễm ánh sáng. Trong số 4 loài trong nghiên cứu, P. obsllus, một loài không bao giờ giao phối trong ánh sáng chói, cũng là loài ít hoạt động nhất vào lúc chạng vạng, ưa thích đêm tối. Tuy nhiên, một yếu tố gây tổn thương cho loài này có thể gây hại cho một loài khác.
Bây giờ câu hỏi là, liệu có thể tạo ra một loại ánh sáng nhân tạo thân thiện với tất cả các đom đóm - một bước sóng ánh sáng phù hợp cả với con người và côn trùng nhạy cảm với ánh sáng không? Tiến sĩ Owens đã theo đuổi ý tưởng này trong một thời gian, nhưng việc tìm ra một giải pháp an toàn cho tất cả vẫn là một thách thức lớn.
Giải pháp tốt nhất có thể là điều đơn giản và cụ thể hơn: tăng cường nhận thức về việc sử dụng đèn ngoài trời và sử dụng chúng một cách tiết kiệm hơn. Mặc dù nghiên cứu chỉ ra rằng đom đóm có thể trốn khỏi ánh sáng ô nhiễm để tìm kiếm chỗ trú ẩn trong bóng tối, nhưng nếu không còn nơi tối tăm cho chúng, sự phá hủy của những tia sáng nhỏ có thể là dấu hiệu cho một thời kỳ kết thúc.
Trích từ: New York Times
