Với tác giả và tác phẩm Những đứa trẻ trong gia đình Ngữ văn lớp 12 được đánh giá cao nhất, chi tiết trình bày đầy đủ những điểm quan trọng nhất về bài viết Những đứa trẻ trong gia đình bao gồm bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, cấu trúc, phân tích, ...
Những đứa trẻ trong gia đình - Môn học Ngữ văn lớp 12
I. Thông tin cơ bản về tác giả Nguyễn Thi
- Nguyễn Thi sinh năm 1928, qua đời năm 1968, còn được biết đến với bút danh Nguyễn Ngọc Tấn và tên khai sinh Nguyễn Hoàng Ca
- Quê quán: xã Quần Phương Thượng (nay là xã Hải Anh), huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định
- Ông mất cha từ năm mười tuổi, mẹ qua đời sau đó, cuộc sống của ông phụ thuộc vào sự giúp đỡ từ họ hàng, trải qua nhiều gian khổ từ khi còn nhỏ
- Trong năm 1943, ông đi theo anh trai đến Sài Gòn, vừa làm việc kiếm sống vừa tự học
- Năm 1945, ông tham gia vào phong trào cách mạng và gia nhập lực lượng vũ trang. Trong cuộc chiến chống Pháp, ông tham gia công tác tuyên truyền, tham gia vào các hoạt động văn nghệ đồng thời tham gia chiến đấu
- Năm 1954, ông chuyển về khu vực Bắc và công tác tại tòa soạn của tạp chí Văn nghệ Quân đội
- Năm 1962, ông tự nguyện trở lại chiến trường miền Nam và làm việc tại Cục chính trị quân giải phóng miền Nam, đồng thời là một trong những người sáng lập và chịu trách nhiệm biên tập tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng
- Công trình sáng tác của Nguyễn Thi đa dạng, bao gồm các thể loại như bút kí, truyện ngắn, tiểu thuyết. Sau khi ông qua đời, tác phẩm của ông được tổ chức tái bản và xuất bản trong tập sách 'Truyện và kí' (phát hành năm 1978) và 'Nguyễn Ngọc Tấn – Nguyễn Thi toàn tập' (4 tập, phát hành năm 1996)
- Phong cách sáng tạo:
+ Bắt nguồn từ thực tế sống sôi động, khốc liệt trên mặt trận miền Đông Nam Bộ
+ Các nhân vật trong tác phẩm của ông được mô tả là những người nông dân từ vùng Đông Nam Bộ, mang trong mình bản tính thiện lương, thẳng thắn, hiền lành nhưng cũng đầy lòng căm thù sâu sắc với kẻ thù; họ rất dũng cảm, sẵn lòng hy sinh vì đất nước và tự do của dân tộc
+ Khả năng phân tích tâm lý nhân vật của ông rất tinh tế, sâu sắc
+ Tác phẩm của ông thể hiện sự đa dạng với cảnh quan hiện thực, đậm chất chiến tranh và cũng đầy nồng thắm với một ngôn ngữ phong phú, đa dạng, sắc nét, đậm đà văn hóa Nam Bộ, có khả năng tạo ra những nhân vật mang tính cách mạnh mẽ
II. Thông tin về tác phẩm Những đứa con trong gia đình
1. Ngữ cảnh sáng tạo
Những đứa con trong gia đình được xem là một trong những tác phẩm ngắn nổi bật nhất của Nguyễn Thi, viết nên trong những ngày đầy sóng gió khi ông đang làm việc tại tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng
2. Tóm tắt nội dung
Câu chuyện kể về hai chị em Chiến – Việt, những người con trong một gia đình đã phải chịu nhiều tổn thất và đau buồn: cha bị quân Pháp hành quyết cách đây chín năm, mẹ vừa bị quân Mỹ bắn chết. Khi lớn lên, cả hai chị em đều tham gia vào quân đội. Nhờ sự giúp đỡ của chú Năm, cả hai được nhận vào quân ngũ và tham gia chiến đấu. Trong một trận đánh khốc liệt tại khu rừng cao su, Việt tiêu diệt một xe bọc thép Mỹ và sáu binh sĩ Mỹ, nhưng anh cũng bị thương nặng và mất liên lạc với đồng đội, nằm một mình trên chiến trường với dấu vết bom đạn và qua đời. Việt bất tỉnh, sau đó tỉnh lại nhiều lần. Mỗi khi tỉnh lại, Việt nhớ về gia đình, về mẹ, chú Năm, chị Chiến... Đoạn trích này diễn ra khi Việt tỉnh dậy lần thứ tư trong đêm thứ hai. Mặc dù mắt không thấy gì, tay chân đau đớn, tê cứng, nhưng Việt vẫn sẵn sàng chiến đấu và cố gắng di chuyển về phía tiếng súng của đồng đội vì đó 'là sự sống'. Việt nhớ lại những sự kiện từ sau ngày mẹ mất. Cả hai chị em đều mong muốn tham gia quân đội, nhưng Chị Chiến quyết định đi trước vì cho rằng Việt chưa đủ 18 tuổi. Đến đêm mít tinh, Việt nhanh chóng ghi tên mình lên. Chị Chiến chậm hơn và tiết lộ rằng Việt chưa đủ 18 tuổi. Nhờ chú Năm can thiệp, Việt mới được nhận vào quân đội. Đêm đó, chị Chiến trò chuyện với Việt về mọi điều trong nhà. Việt chấp nhận mọi quyết định của chị Chiến vì thấy chị giống mẹ quá nhiều. Sáng hôm sau, hai chị em mang bàn thờ của mẹ đến nhà chú Năm. Việt cảm thấy thương chị. Sau ba ngày đêm, đơn vị tìm thấy Việt. Anh được đưa đến bệnh viện dã chiến để điều trị và sức khỏe của anh dần hồi phục. Anh Tánh yêu cầu Việt viết thư kể về chiến công của mình. Việt rất nhớ chị, muốn viết thư nhưng không biết phải viết gì vì cảm thấy chiến công của mình không xứng đáng so với đơn vị và mong muốn của mẹ.
3. Cấu trúc (2 phần)
- Phần 1 (từ đầu đến 'đang bắt đầu xung phong'): Việt bị thương ở chiến trường, bất tỉnh và tỉnh lại nhiều lần. Lần thứ tư Việt tỉnh dậy, lắng nghe mọi âm thanh, chờ đồng đội đến và sẵn sàng chiến đấu.
- Phần 2 (phần còn lại): Ký ức của Việt về cuộc tranh luận giữa hai chị em về việc tham gia quân đội.
4. Giá trị nội dung
Câu chuyện nói về tình yêu quê hương, sự cam kết và lòng kiên trì của những người con trong một gia đình nông dân Nam Bộ với sự chống lại kẻ thù, trung thành với cuộc cách mạng. Mối liên kết sâu sắc giữa gia đình và tình yêu quê hương, giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần vĩ đại của người Việt, dân tộc Việt trong cuộc chiến chống Mỹ giải phóng.
5. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật tạo ra tình huống truyện độc đáo
- Kỹ thuật trình bày (nghệ thuật kể chuyện) thông qua việc nhân vật hồi tưởng giúp nhân vật thể hiện tính cách và tác phẩm trở nên đậm chất trữ tình
- Sử dụng ngôn ngữ bình dân, phong phú, phản ánh sâu sắc và đậm đà văn hóa Nam Bộ
- Chi tiết được lựa chọn kỹ lưỡng, cụ thể và ý nghĩa, tạo ấn tượng mạnh mẽ đến với người đọc, làm nổi bật các khía cạnh của cuộc sống
III. Phân tích cấu trúc Những đứa con trong gia đình
I. Mở đầu
- Tổng quan về tác giả Nguyễn Thi (tiểu sử, hoạt động sáng tác, phong cách nghệ thuật..)
- Tổng quan về tác phẩm (bối cảnh sáng tác, giá trị nội dung và nghệ thuật)
II. Nội dung chính
1. Diễn biến gia đình
- Truyền thống yêu nước mạnh mẽ, lòng căm thù sâu sắc với kẻ xâm lược và tinh thần chiến đấu cao đã kết nối mọi thành viên trong gia đình với nhau. 'Chuyện của gia đình giống như con sông dài, mỗi người đều được chú chia cho một phần và ghi vào đó'
+ Chú Năm: biểu tượng của truyền thống và sự gìn giữ truyền thống
+ Mẹ Việt: hình ảnh của truyền thống. Bà là một người phụ nữ mạnh mẽ, khỏe mạnh, đượm hương lúa và mùi mồ hôi, hương vị của ruộng đồng, của cần cù làm việc. Ấn tượng sâu sắc về mẹ Việt là khả năng chịu đựng nỗi đau để sống sót và bảo vệ gia đình, sẵn sàng chiến đấu.
- Tinh thần trung thành với cách mạng
2. Nhân vật chú Năm
- Lời nói của chú Năm với cán bộ và với hai chị em Chiến, Việt thể hiện chú coi việc nhập ngũ là việc trọng đại, còn việc ở nhà chỉ là công việc nhỏ nhoi, chú ủng hộ việc cả hai chị em Chiến và Việt gia nhập quân đội. Điều này cũng là sự bảo tồn truyền thống gia đình
- Tiếng hò của chú Năm:
+ Tiếng hò vào ban ngày
+ Một lệnh: lệnh nhập ngũ, lệnh ra đi
+ Lời nhắn nhủ ấm áp: lời nhắn nhủ truyền thống gia đình tới hai chị em Chiến, Việt
+ Lời thề vững chãi: lời thề trung thành với cách mạng, với dân tộc
- Chú Năm – người ghi chép cuốn sổ gia đình: ghi lại những nỗi đau, mất mát và ghi lại cả những chiến công
⇒ Chú Năm là người truyền lại truyền thống gia đình cho những thế hệ sau
3. Hai chị em Chiến, Việt
a) Đặc điểm tính cách chung của hai chị em
- Sinh ra trong một gia đình chịu nhiều tổn thương, đau khổ
- Hai chị em đều mang lòng căm thù với kẻ xâm lược. Mặc dù còn trẻ nhưng tinh thần đấu tranh đã thúc đẩy hai chị em có cùng mục tiêu: báo thù cho cha mẹ và mong ước được cầm súng chống giặc. Tình thương thương là vẻ đẹp tinh tế của hai chị em.
- Cả hai chị em đều là những chiến binh gan dạ dũng cảm
- Hai chị em Việt đều có những nét rất ngây thơ, thậm chí có phần trẻ con (cạnh tranh nhau bắt ếch, cạnh tranh thành tích bắn tàu chiến giặc và cạnh tranh ghi tên nhập ngũ)
b) Điểm đặc biệt của hai chị em Chiến và Việt
- Chị Chiến: lớn hơn Việt
+ Luôn yêu thương và nhường nhịn em, ngoại trừ việc nhập ngũ
+ Mang nhiều phẩm chất của mẹ, làm cho Việt cảm thấy “chị Chiến giống má” trong đêm trước khi nhập ngũ
+ Đảm đang, tháo vát, khôn ngoan trong việc sắp xếp gia đình trước khi nhập ngũ
- Việt: mang nét hồn nhiên, tinh nghịch của cậu con trai mới lớn
+ Luôn cạnh tranh để có phần lớn hơn từ chị: bắt ếch, giết giặc, nhập ngũ, ...
+ Thích thú với những trò chơi hoạt bát: bắn chim, câu cá, và nhập ngũ vẫn giữ vẻ trẻ trung
+ Trước khi nhập ngũ, Việt vẫn hồn nhiên “nghịch ngợm, tắm mát, chụp con đom đóm trong lòng bàn tay”, rồi ngủ quên không biết thời gian.
+ “Giấu chị như giấu của riêng” trước những lời trêu chọc của các anh trong đội.
+ Bị thương trên chiến trường, không sợ địch, không sợ chết mà chỉ sợ hình ảnh ma cụt đầu, gặp lại đồng đội thì vừa khóc vừa cười như đứa trẻ “khóc đâu rồi cười đó”.
⇒ Việt và Chiến đã tiếp nối thành công truyền thống của gia đình
III. Kết luận
Tóm tắt giá trị văn học và nghệ thuật của tác phẩm