Những Giai đoạn của Layer-2 là gì?

Trong bối cảnh Layer-2 đang phát triển như cơn bão, nhiều người có thể bị lạc hướng khi phân biệt và đánh giá các dự án Layer-2 trong danh sách của họ. Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về một khái niệm quan trọng là Giai đoạn (Stage), để mở rộng hiểu biết về các giải pháp Layer-2 một cách thú vị!

Tại sao Layer-2 lại có những Giai đoạn?

Giai đoạn phát triển của Rollup là một khái niệm được Vitalik Buterin đề xuất trong một bài viết vào tháng 11/2022. Đây là một công cụ để xác định giai đoạn phát triển của một mạng lưới Layer-2.

Như chúng ta đã biết, bản chất của Layer-2 sẽ không thể hoàn toàn giống với Layer-1.

Những ai quan tâm đến sự khác biệt về bản chất và hoạt động của mạng lưới giữa Layer-1 và Layer-2 có thể đọc bài viết dưới đây nhé!

Việc phân loại các Giai đoạn sẽ giúp cộng đồng đánh giá được liệu Layer-2 (hoặc cụ thể là Rollup) đã đạt được trạng thái gần giống Ethereum chưa.

Đối với các DApp, việc phân chia Giai đoạn sẽ giúp tránh được các sự cố không mong muốn trong quá trình phát triển sản phẩm, tránh các vấn đề kỹ thuật không đồng bộ có thể gây ra tình trạng bị mắc kẹt tài sản.

Một lý do khác cần có Giai đoạn là để người dùng biết chính xác cách rút tiền từ Layer-2 về Layer-1 của họ sẽ được xử lý như thế nào.

Lý do thứ ba là để đánh giá độ an toàn xác thực. Đặc biệt là về sự phi tập trung

Lý do cuối cùng, theo chia sẻ từ Vitalik, đây là một thang đo thúc đẩy các Rollup nâng cấp nhanh chóng mức độ cải tiến của chúng, đồng thời là cơ sở để mạng lưới biết khi nào có thể bắt đầu chuyển sang Giai đoạn The Surge.

Các Giai đoạn cụ thể là gì?

Theo định nghĩa, có 3 Giai đoạn chính với các cấp độ lần lượt từ 0, 1 và cao nhất là 2. Vì vậy, chúng ta sẽ bắt đầu với cấp độ thấp nhất nhé.

Giai đoạn 0

Tiêu chí đầu tiên của Giai đoạn 0 là Rollup cần có các nút vận hành là Rollup Node và sẽ thực hiện việc gửi dữ liệu giao dịch lên chuỗi, cũng như tương tác và đọc dữ liệu từ Layer-1.

Về phía người dùng, cần phải có một cơ chế để gửi yêu cầu Layer-2 thực hiện lệnh rút tiền, thay vì bị Rollup đơn phương khoá hoặc đóng băng tài sản.

Các đại diện trong nhóm này bao gồm: OP Mainnet (Optimism), Base, Blast, Starknet, zkSync Era, Linea, Scroll,... Mặc dù đã phát triển và đạt mức TVL hàng tỷ USD, nhưng nhiều Layer-2 phổ biến hiện vẫn đang ở trong Giai đoạn 0, chưa có bằng chứng xác thực để giảm sự phụ thuộc vào dự án.

Giai đoạn 1

Triển khai một hệ thống bằng chứng xác thực cụ thể (có thể là Chứng minh lừa đảo hoặc Chứng minh tính hợp lệ). Khung bằng chứng này sẽ là điểm đột phá so với Giai đoạn 0, nơi người dùng cần phải tin tưởng hoàn toàn vào tính trung thực của các nút vận hành.

Tuy nhiên, khung bằng chứng này sẽ được bổ sung thêm một lớp quản trị đa chữ ký (hay còn được biết đến với tên gọi Hội đồng An ninh). Nếu xảy ra vấn đề với kết quả xác thực, hội đồng đa chữ ký này sẽ can thiệp để giải quyết các vấn đề.

Mọi hoạt động nâng cấp sẽ phải chờ đợi 7 ngày trì hoãn sau khi được hội đồng đa chữ ký thông qua.

Các dự án Layer-2 đang ở Giai đoạn 1 bao gồm: Arbitrum, dYdX và zkSync Lite.

Giai đoạn 2

Mạng lưới sẽ hoạt động theo cơ chế lập trình, và nếu không có lỗi phát sinh, không ai có thể can thiệp một cách đơn phương để sửa đổi cách hoạt động của mạng lưới. Điều này ngụ ý vai trò của Hội đồng An ninh đa chữ ký là can thiệp chỉ khi có tình huống khẩn cấp.

Cơ chế Proof xác thực ở Giai đoạn 1 sẽ được áp dụng ở Giai đoạn 2 mà không dưới sự kiểm soát của bất kỳ tổ chức nào, kể cả Hội đồng An ninh.

Mọi hoạt động nâng cấp sẽ cần phải chờ đợi ít nhất 30 ngày sau khi được thông qua bằng phiếu.

Theo phân loại của L2Beat, hiện chỉ có 2 layer-2 đã đạt đến Giai đoạn 2, bao gồm DeGate và Fuel. 

Làm thế nào để theo dõi các giai đoạn?

Anh em có thể theo dõi bảng tổng hợp từ trang L2Beat. Hoặc có một cách khác là theo dõi trực tiếp từ các bài blog của Layer-2 khi họ công bố bất cứ nâng cấp nào.

Dù vậy, các nền tảng tổng hợp dữ liệu cũng khuyến nghị rằng đánh giá của họ có thể không phản ánh hoàn toàn mức độ an ninh của Layer-2.

Ngoài ra, có một số trường hợp Layer-2 đạt giai đoạn 1 (có khung bằng chứng xác thực,..), nhưng không cung cấp cơ chế rút tiền khẩn cấp cho người dùng (điều kiện tối thiểu của Giai đoạn 0). Điều này tạo ra một số khó khăn trong việc đánh giá giai đoạn của các Layer-2.

Do đó, việc tham khảo từ nhiều nguồn là vô cùng quan trọng ở thời điểm hiện tại, đặc biệt là khi cộng đồng DeFi vẫn đang tranh cãi về các chi tiết trong thang đo Stage trên.

Kết luận

Chúng ta đã cùng khám phá các Giai đoạn phát triển của Layer-2, cụ thể là các Rollup. Hy vọng thông tin này sẽ giúp anh em có một tiêu chuẩn tham khảo mới, giúp đánh giá các giải pháp mở rộng trên Ethereum một cách hiệu quả nhất.

Mytour