Những Giọng Hát Bất Tử - Sách Của Tôi

Khi giọng hát của các idol trở nên 'bất tử', người hâm mộ cảm thấy vừa mừng vừa lo.

Đầu tháng 11, khi nghe tin The Beatles tung single cuối cùng, Now and Then, với giọng của John Lennon (1940-1980) được 'tái tạo bằng trí tuệ nhân tạo', có người cho rằng đó chỉ là một bản thu vô hồn, giọng 'máy móc' chứ không có gì đặc biệt.

Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo đã tham gia một cách khác: nó không phải tổng hợp, tái tạo giọng của John, mà làm mới một bản thu thực sự của nam ca sĩ, được ghi âm không lâu trước khi ông qua đời.

Theo Tom Collins, giáo sư chuyên ngành kỹ thuật âm nhạc tại Đại học York (Anh), trí tuệ nhân tạo ở đây là trí tuệ phân tích, thay vì trí tuệ tạo sinh. Trí tuệ phân tích là công nghệ đã được sử dụng trong ngành âm nhạc từ hàng chục năm qua, sử dụng dữ liệu có sẵn để dự đoán, tự động hóa và được áp dụng để phân tích các kênh âm thanh, loại bỏ tiếng ồn hoặc phục chế băng ghi âm trong phòng thu.

Trong quá trình đó, AI tái tạo có khả năng tạo ra dữ liệu mới từ phân tích và phát hiện của chính nó. Khi một giọng ca được tạo ra bằng AI, người nghe có thể cảm thấy kỳ lạ, lo sợ hoặc nghi ngờ về tính đạo đức của các sản phẩm này.

Freddie Mercury ra mắt album mới vào năm 2023

Kể từ đầu mùa hè năm nay, một loại video mới đã xuất hiện trên TikTok và YouTube: các bản cover với giọng ca của các nghệ sĩ/nhân vật nổi tiếng, nhưng với các bài hát lựa chọn kỳ lạ và hài hước.

Từ rapper Drake cover các ca khúc dễ thương của nghệ sĩ nữ K-Pop, đến Tổng thống Mỹ Joe Biden hát cùng Obama bài hát Boy is a Liar của hai nữ ca sĩ PinkPantheress và Ice Spice. Một số khác lại theo đuổi xu hướng với các giọng ca đã khuất, ví dụ như Michael Jackson hát Wake Me Up của Avicii (phát hành 4 năm sau khi ông qua đời).

Mỗi video như vậy thu hút hàng trăm ngàn đến hàng triệu lượt xem. Tất nhiên, các bản thu này không phải từ phòng thu, và các giọng ca cũng không thể lại bất kỳ bản thu nào như vậy. Chúng là sản phẩm của AI, với chất lượng giả giọng cao đến mức khó phân biệt với các bản thu thật.

Nhờ sức mạnh xử lý của máy tính và kho dữ liệu khổng lồ trên Internet, các tiến bộ trong lĩnh vực AI tạo sinh âm nhạc ngày nay được phổ biến hơn bao giờ hết.

Nếu ai đó có nhiều bản nhạc của Queen trong máy tính, họ có thể sử dụng thuật toán để tạo ra phiên bản 'nhà làm' của giọng hát Freddie Mercury. Sau đó, họ có thể lấy một bản thu bất kỳ, chẳng hạn như George Michael trong Careless Whisper, và đưa vào mô hình của Freddie Mercury. Kết quả thu được sẽ là Freddie hát Careless Whisper.

Điều này không chỉ là lý thuyết. Bạn có thể tìm trên YouTube để nghe Freddie Mercury hát Careless Whisper, I Will Always Love You, nhạc phim Disney Let It Go, và nhiều bài hát nổi tiếng khác. Thực tế, bất kỳ người hâm mộ nào có máy tính cũng có thể tạo ra những thứ này và trở nên 'viral' trên mạng xã hội bằng cách mượn giọng ca của thần tượng, cho dù họ còn sống hay đã qua đời.

Cả mừng lẫn lo lắng

Jered Chavez, một sinh viên đại học ở Florida, đã thử nghiệm các công cụ tái tạo giọng nhân tạo đầu năm nay. Anh ấy đã mượn giọng của ba rapper Drake, Kendrick Lamar và Kanye West để hát Fukashigi no Karte, bản nhạc nền của một loạt phim hoạt hình Nhật Bản. Bản nhạc này nhanh chóng thu hút 12 triệu lượt xem chỉ sau một tháng trên TikTok.

Sự thành công đột phá chỉ trong một đêm đã thúc đẩy Chavez tiếp tục 'ra mắt' các sản phẩm mới, sử dụng bản thu acapella của các ca sĩ nổi tiếng để 'luyện' cho trí tuệ nhân tạo bắt chước màu giọng và hát các ca khúc mới.

Dù không cần nỗ lực nhiều, nhưng Chavez vẫn thu về hàng triệu lượt xem cho mỗi video đăng. 'Tôi thực sự ngạc nhiên về sự đơn giản của việc này. Kết quả thu được từ trí tuệ nhân tạo nghe có vẻ mượt mà, rất tự nhiên. Việc bắt chước giọng này cũng hơi khiếp sợ' - Chavez chia sẻ với The Verge.

Cả ba rapper đều vẫn hoạt động và biểu diễn, không dễ dàng để họ để cho người khác tự do sử dụng giọng ca của họ. Các đại diện lớn trong ngành âm nhạc cũng phải hành động, khi công chúng bất ngờ 'nắm' giọng hát của họ, mà thường là nguồn thu nhập chính của các hãng đĩa. Trong một hệ thống bản quyền nghiêm ngặt như ở Mỹ, các hãng đĩa không gặp khó khăn gì trong việc khiếu nại bản quyền và gỡ bỏ ngay lập tức các video cover do trí tuệ nhân tạo tạo ra.

Trong khi đó, phản ứng từ giới nghệ sĩ chia thành hai dạng: một nửa chỉ trích, một nửa chấp nhận. Rapper kỳ cựu Ice Cube gọi trí tuệ nhân tạo là 'đồ ác ma' và khẳng định rằng chúng không thể tồn tại trong ngành âm nhạc, trong khi một số khác cho rằng đây là hình thức sáng tạo của tương lai.

9 nghệ sĩ nổi tiếng như Alec Benjamin, Charlie Puth, Charli XCX, Demi Lovato, John Legend, Papoose, Sia, T-Pain và Troye Sivan đồng ý tham gia thử nghiệm táo bạo của YouTube: để trí tuệ nhân tạo 'nhái' giọng của họ theo nội dung mà người dùng chọn.

Theo thông cáo vào giữa tháng 11, Dream Track sử dụng Lyria, 'mô hình tạo nhạc hiện đại nhất' của phòng nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Google DeepMind. Chỉ một nhóm nghệ sĩ và nhà sáng tạo nội dung được lựa chọn tham gia Dream Track.

Họ sẽ gửi ý tưởng về bài hát muốn tạo và chọn giọng thể hiện (trong danh sách 9 người). Kết quả là một bài hát dài tối đa 30 giây, được thể hiện bởi chính nghệ sĩ được chọn, sẵn sàng được đăng theo định dạng Shorts trên YouTube.

Ngoài các vấn đề pháp lý, giọng hát của trí tuệ nhân tạo cũng gây lo ngại về mặt đạo đức. Liệu Drake sẽ bị ảnh hưởng nếu giọng hát AI giả của anh quá tệ? Hoặc nếu có ai đó mượn giọng của Drake để hát quốc ca Đức quốc xã? Liệu có ai đã hỏi ý kiến Drake trước khi mượn giọng?

Về việc 'bất tử hóa' các giọng ca đã khuất, câu hỏi là 'phải xin phép ai', và liệu nên để 'lời ca còn mãi' hay không. Theo chuyên gia nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Kyle Worrall, ít nhất có thể liên hệ với gia đình của nghệ sĩ đã qua đời. 'Mặc dù không hoàn toàn đạt chuẩn đạo đức như việc hỏi trực tiếp nghệ sĩ còn sống, nhưng đây vẫn là một giải pháp trung hòa trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang phát triển với tốc độ nhanh chóng như bão' - Kyle chia sẻ với Dazed.

Về phần còn lại, nhiều người cho rằng hãy để các danh ca ngủ yên. Grimes (tên thật là Claire Boucher) - nữ nghệ sĩ âm nhạc pop điện tử nổi tiếng với các album sáng tạo và là tâm điểm của các vụ lùm xùm tình ái với Elon Musk - nói rằng việc liên tục nắm giữ những giọng ca kinh điển có thể làm cho thị trường âm nhạc trở nên khó tiếp cận hơn với các nghệ sĩ mới. Nếu mọi người đều muốn nghe Michael Jackson mãi mãi, liệu chúng ta có bao giờ tìm ra 'Michael Jackson tiếp theo' không?

Như một người ủng hộ mạnh mẽ cho việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong âm nhạc, Grimes đã thành lập Elf.Tech - một nền tảng tạo sinh trí tuệ nhân tạo cho phép công chúng sử dụng giọng của cô để kết hợp với bất kỳ bài hát nào.

Dĩ nhiên sẽ có người sử dụng giọng của cô vào mục đích không phù hợp, nhưng Grimes vẫn lạc quan với tiềm năng của 'nhạc AI'. Cô không bận lòng nếu ai đó sử dụng trí tuệ nhân tạo của cô và tạo ra nhạc kém chất lượng, thậm chí còn cảm thấy 'một chút căng thẳng' khi thấy 'mọi người tạo ra những bài hát kiểu Grimes tốt hơn so với những gì cô đã làm'

Chỉ thời gian mới có thể trả lời được câu hỏi về việc trí tuệ nhân tạo sẽ đưa ngành âm nhạc đến đâu.