Những Góc Đẹp Của Diễp Ngữ 'Lặng Lẽ' Trong Tâm Hồn Cô Kiều ở Lầu Ngưng Bích

Đề Bài: Hãy phân tích những khía cạnh đẹp của diễp ngữ 'Lặng lẽ' trong Kiều ở lầu Ngưng Bích, trích Truyện Kiều của Nguyễn Du.

Tìm Hiểu Vẻ Đẹp Của Diễp Ngữ 'Buồn Trông' Trong Kiều ở Lầu Ngưng Bích

I. Phân Tích Vẻ Đẹp Của Diễp Ngữ 'Buồn Trông' Trong Kiều ở Lầu Ngưng Bích (Hoàn Chỉnh)

1. Mở Đầu

- Giới Thiệu về Kiều và đoạn trích 'Kiều ở lầu Ngưng Bích'
- Sự tinh tế trong biểu đạt tâm hồn của Nguyễn Du qua tám câu cuối cùng của diễp ngữ 'Buồn Trông'.

2. Phần Chính

- Bốn bức tranh hiện lên qua tám câu thơ, thể hiện tâm trạng của nàng Kiều.
- Tất cả khởi nguồn từ 'buồn trông' → Âm nhạc buồn thảm, xuyên suốt tình cảnh.
+ Nỗi buồn của con người chảy vào cảnh vật
+ Sau mọi sóng gió, Kiều mới có thể hòa mình trong nỗi buồn.
- Bức tranh đầu tiên: Thuyền và Cánh buồm:
+ Lầu Ngưng Bích nhìn ra biển, Kiều chạm vào cảm nhận 'cửa bể chiều tàn'
+ 'Chiều tàn': Khi trời bắt đầu tối→ Buồn, nhớ quê hương...(Còn tiếp)

>> Chi Tiết Dàn ý Phân tích chi tiết điểm đặc sắc của diễp ngữ 'Buồn trông' trong Kiều ở lầu Ngưng Bích tại đây.
 

II. Ví Dụ Văn  Phân tích điểm đặc sắc của diễp ngữ 'Buồn trông' trong Kiều ở lầu Ngưng Bích (Chuẩn)

Trong Truyện Kiều, có nhiều đoạn trích độc thoại nội tâm mô tả tâm lý của Thúy Kiều qua mười lăm năm sống xa quê hương. Tuy nhiên, để nhấn mạnh đoạn thơ miêu tả nội tâm tuyệt vời nhất, không thể không nhắc đến 'Kiều ở lầu Ngưng Bích'. Đây là một trong những đoạn mô tả nội tâm xuất sắc và độc đáo nhất của Nguyễn Du, đặc biệt là tám câu cuối. Tất cả vẻ đẹp, tài năng của Nguyễn Du đều hiện hữu trong tám câu thơ này cùng với từ ngữ 'buồn trông':

'Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền thoáng nước cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn sóng mới ra
Hoa trôi man mác biết về đâu
Buồn trông núi cỏ rậm rạp
Chân mây mặt nước màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt sóng
Ầm ầm tiếng sóng vây quanh ghế ngồi'.

Tám câu thơ này ban đầu có vẻ chỉ mô tả cảnh vật xung quanh lầu Ngưng Bích, nhưng khi suy ngẫm, ta mới nhận ra rằng thực tế đang mô tả tâm trạng con người, tâm lý của Kiều.

Bốn bức tranh được vẽ bằng tám câu thơ, mỗi bức là một khung cảnh khác nhau nhưng tất cả đều bắt đầu bằng từ 'Buồn trông'. Khi đọc, tâm hồn ta như trầm lạc, đau buồn và thương cảm! Nỗi buồn đó dường như sẵn có trong trái tim, nên khi nhìn thấy cảnh vật, Kiều cảm thấy buồn bã hơn, đau đớn đến tận cùng, mỗi lần nhìn lại, buồn thêm bi thương. Tâm trạng đau buồn, bi thương của Kiều đã lan tỏa sang cảnh vật, khiến nó cũng nổi bật như nàng ở thời điểm đó. Cảnh vật thật sự đồng điệu với nàng hay do trái tim nàng mà thành!

Trước khi đối mặt với những biến cố gia đình, Kiều sống trong khung cảnh 'Êm dịu trướng che phủ', mặc dù nàng đã trải qua buồn bã nhưng chỉ là những cảm xúc thoáng qua của một thiếu nữ duyên dáng. Nhưng bây giờ, sau nhiều biến cố, nhiều đau khổ, ngồi một mình nơi đây, Kiều mới cảm nhận được cái buồn thấm vào trái tim, mang lại nỗi buồn dai dẳng, kéo dài suốt cuộc đời.

Mọi biến cố bắt đầu khi Kiều phải bán mình để chuộc cha, rời xa tình yêu đầu đời Kim Trọng, xa nhà, xa quê hương, xa gia đình ấm áp, và sau đó là những cảm xúc của sự làm nhục, bị đưa vào lầu xanh, bị lừa, bị đánh đập. Tất cả đều liên tục, không dừng lại, hỏi sao nàng có thể không buồn? Nhưng cái buồn ấy chỉ mới thoảng qua, vì nàng chưa kịp hồi phục từ biến cố này thì đã đến biến cố khác. Cho đến bây giờ, ngồi một mình yên bình, nàng mới có dịp để cảm nhận cái buồn trong số mệnh của mình.

Thực sự, buồn bởi từ những dòng thơ đầu tiên, ta thấy Kiều đứng thơ thẩn ngoài hiên lầu Ngưng Bích, ngắm nhìn cảnh vật xa xăm, khi mà bốn phía đều vắng lặng đến cực kỳ. Không gian đó đổ vào tâm hồn Kiều những nỗi buồn khó diễn đạt.

Nàng nhớ về Kim Trọng, nhớ về gia đình, nhớ về quê nhà. Tất cả những nỗi nhớ đó hòa quyện với nỗi buồn của nàng, thấm đẫm khắp nơi. Nguyễn Du rất tinh tế khi khắc họa nỗi buồn của nàng bằng một từ rất giản dị, chân thực: 'Buồn trông'. Vì buồn nên nàng mới trông, nhưng càng trông càng thấy buồn. Hai từ đó đổ vào tâm hồn như một lời thê lương không lời. Đến giờ này, nàng nhìn đâu cũng thấy cảnh vật u buồn.

Khung cảnh đầu tiên mở ra trước đôi mắt chúng ta:

'Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền mờ thoáng cánh buồm xa xa'

Hướng ánh mắt về phía cửa biển, mong muốn tìm niềm vui, nhưng chẳng thấy gì ngoài hình ảnh u ám của 'cửa bể chiều hôm'. Chỉ cần nghe 'chiều hôm' là đủ để tạo nên một không khí buồn bã. Bởi lúc đó, ánh sáng chiếu rải nhẹ nhàng trên mặt nước biển, tạo nên một bức tranh huyền bí, vô cùng bát ngát. Dải nước mênh mang cuốn hút ánh nhìn, nó giữ người ta chăm chú, mỗi lần nhìn lại, vẫn thấy vô tận. Bên kia, không gì ngoài cảnh trống lặng khi bầu trời chuyển sang đêm. Trong tâm trạng đó, Kiều thấy một chiếc thuyền xuất hiện 'thấp thoáng' với 'cánh buồm xa xa'. Trái với cảnh thuyền đông người, hối hả, ở đây, Kiều chỉ thấy một chiếc thuyền đơn độc giữa cửa biển bát ngát. Chiếc thuyền trôi dần về vô cùng, liệu nó có giống như Kiều, trôi dạt giữa cô đơn không? Và chiếc thuyền đó dần biến mất vào chân trời, chỉ còn thấy 'thấp thoáng' cánh buồm ở phía xa. 'Thấp thoáng' - từ nghe như mơ hồ, như một hình ảnh ảo, giống như bóng dáng con người. Tâm trạng trở nên trầm trồ, cảnh vật khiến trái tim Kiều ngập tràn nỗi buồn, thấm đẫm hơn một chút.

Nhìn về hướng khác của góc lầu, nàng muốn tìm kiếm một bức tranh tươi sáng hơn nhưng:

'Buồn trông nước cuộn sóng mặn
Hoa bị cuốn theo dòng chảy'

Kiều mong muốn tìm một khoảnh khắc lạc quan giữa bức tranh buồn bã xung quanh, nhưng qua nhiều lần quét mắt, nàng vẫn chỉ bắt gặp những khung cảnh đau thương đến tận đáy tâm hồn.

Dòng nước cuộn sóng mặn từ trên cao đổ về, nó đang tràn ngập, hùng vĩ. Nước xoáy, đẩy, cuốn đi mọi thứ trên đường đi của nó. Nhìn thấy cảnh tượng đó, Kiều không thể không cảm thấy lòng xao lạc, mỗi cơn sóng là như một sự đau lòng. Bỗng nàng chú ý đến một bông hoa bị cuốn theo dòng nước cuồn cuộn, cánh hoa mỏng manh, yếu đuối đành chấp nhận số phận, lơ lửng giữa dòng chảy. Cảnh hoa ấy, có lẽ, tương tự như số phận của nàng hiện tại, mắc kẹt trong xoáy nước, không lối thoát, cũng không biết nó sẽ cuốn đi đâu. Cánh hoa yếu đuối đó, mơ hồ đến mức Kiều cảm nhận được nỗi buồn thấm đẫm. Từ 'man mác' mà Nguyễn Du tinh tế gắn vào câu thơ, khiến người đọc cảm nhận được một nỗi buồn khó diễn đạt. Cánh hoa ấy chìm đắm, 'man mác' đánh thức nỗi buồn mơ hồ, buồn cho bông hoa bị cuốn đi giữa dòng nước dữ hay buồn cho số phận lạc lõng giữa cuộc đời rộng lớn?

Sau hai lần quay đầu giữa vô tận, Kiều lại chứng kiến những hình ảnh như bi kịch và càng thêm đau đớn:

'Nỗi buồn khuất tận nơi cỏ dại
Bóng mây, mặt nước, một biển xanh xanh'

Theo Nguyễn Du, 'Hạnh phúc dường như xa xôi với những tâm hồn buồn phiền', và hiện nay, khi nhìn quanh, vẫn chỉ thấy cái nhìn mang đầy nỗi buồn. Khung cảnh vẫn là một bức tranh hoang sơ, cô đơn! Không còn màu xanh tươi mát của: 'Cỏ non xanh tận chân trời' như ngày xưa, giờ đây, chỉ là một 'khu vườn cỏ dại'. Vẫn là một thảm cỏ trải dài tới chân trời, nhưng lại mang một sắc thái buồn bã 'rầu rầu', không chút sức sống. Cả một cánh đồng cỏ bát ngát, không có bóng hoa, cây cỏ, nhà cửa, con người, thật đơn giản, nhưng cũng đầy bi thương. Nhìn xa xăm, toàn bộ là màu cỏ vàng úa, héo tàn, chẳng còn dấu vết của sức sống mạnh mẽ ngày nào, hay chẳng phải là tâm trạng của Kiều lúc này, cùng đầy nỗi buồn thương, đau đớn, héo úa như vậy? Cánh đồng cỏ rộng lớn ấy có lẽ cũng giống như tâm trạng của những con người đang nhìn thấy nó:

'Bóng mây, mặt đất, một biển xanh xanh'

Mặt đất và bầu trời dường như hòa quyện vào nhau, tạo nên một gam màu 'xanh xanh'. 'Xanh xanh' ở đây không phải là xanh sáng, mà chỉ là một tông màu 'xanh xanh'. Màu xanh ấy như mờ nhạt, xa cách, khiến người nhìn cảm thấy hẻo lánh, đau buồn. Nguyễn Du đã chọn hai từ liên tục để mô tả màu sắc trong bức tranh thứ ba này. Có lẽ ông muốn nhấn mạnh màu sắc u tối của bức tranh mà Kiều đang ngắm nhìn?

Ngoảnh đầu về ba phía, bốn hướng cảnh đẹp khắp nơi khiến lòng người cảm thấy cô đơn đến lạ lùng. Chỉ có một hướng cuối cùng, Kiều quay lại nhìn. Nếu ba bức tranh trước đó, nỗi buồn chỉ là một phần nhỏ, tăng dần theo khung cảnh, chưa thực sự là buồn, thì ở bức tranh này, nỗi buồn đó mới thực sự làm ướt hết tâm hồn:

'Buồn nhìn gió cuốn mặt duềnh
Âm thanh sóng vỗ vây quanh nơi ngồi'.

Dường như ba bức tranh trước chỉ là sự chuẩn bị, làm nền cho nỗi buồn dâng trào ở bức tranh thứ tư này.

Một đại dương mênh mông đâm sâu vào đất liền, ở xa là một biển rộng lớn, gió từ biển cuốn vào tạo nên một tiếng 'duềnh', âm thanh đáng sợ. Nó vang vọng, lay động, sóng bọt trắng xóa. Những đợt sóng ở đây không êm đềm mà đang la hét, cuồng nhiệt, xô đẩy, quật ngã mọi thứ. 'Âm thanh', từ lối diễn đạt âm thanh mà khi đọc lên ta cảm nhận sự mạnh mẽ, sự điên đảo của những con sóng biển. Dường như ta có thể nghe thấy tiếng nó đang la lên ngay bên tai, liên tục từ lớp này tới lớp khác, không nghỉ không ngừng. Tiếng sóng mạnh mẽ đó như đang vây quanh Kiều. Nàng cảm thấy mình không còn ngồi trong lầu Ngưng Bích 'khóa xuân' kia nữa, mà ngồi giữa biển cả, nghe tiếng sóng vỗ đang la hét xung quanh. Trái tim nàng trỗi dậy với một nỗi lo lắng, cảm giác sợ hãi trước tương lai. Những đợt sóng kia có lẽ là biểu tượng của những sóng gió cuộc đời đang bao trùm nàng, làm cuộc sống nàng đầy thách thức, hoặc có lẽ đó cũng là lời cảnh báo của Nguyễn Du về số phận của người con gái tài năng nhưng đầy thử thách?

Khám phá vẻ đặc sắc của nghệ thuật trong đoạn trích về Kiều tại lầu Ngưng Bích, cùng với việc phân tích sức mạnh của từ ngữ 'Buồn trông' trong bức tranh tâm hồn của Kiều tại lầu Ngưng Bích, các bạn có thể đọc thêm: Phân tích nét độc đáo trong 8 câu thơ cuối của đoạn trích Kiều tại lầu Ngưng Bích, Phân tích nghệ thuật mô tả tâm trạng của Thuý Kiều trong đoạn trích tại lầu Ngưng Bích, Phân tích tâm trạng của Kiều trong bức tranh tại lầu Ngưng Bích, Phân tích tám câu thơ cuối cùng trong đoạn trích về Kiều tại lầu Ngưng Bích.