Buzz
Với sự đổi mới trong giáo dục hiện nay, việc khuyến khích học sinh chủ động hơn trong việc tiếp thu kiến thức và tham gia phát biểu để khám phá vấn đề là điều cần thiết. Phương pháp dạy học tích cực đã có nhiều cải tiến, nhưng nhiều người vẫn chưa nắm rõ các kỹ thuật dạy học tích cực dành cho học sinh tiểu học.
1. Khái niệm phương pháp dạy học tích cực
Phương pháp dạy học tích cực là thuật ngữ phổ biến được sử dụng ở nhiều quốc gia để chỉ những phương pháp giáo dục nhằm phát huy tính chủ động và sáng tạo của học sinh. 'Tích cực' trong ngữ cảnh này chỉ hoạt động và sự chủ động. Phương pháp này tập trung vào việc kích thích nhận thức của học sinh, thay vì chỉ phát huy sự tích cực của giáo viên. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp này đòi hỏi sự nỗ lực lớn từ giáo viên hơn so với phương pháp truyền thống.
2. Định nghĩa về tính tích cực trong học tập
Tính tích cực trong học tập chủ yếu liên quan đến sự chủ động trong nhận thức. Điều này thể hiện qua mong muốn tìm hiểu, sự kiên trì trong việc tiếp thu kiến thức và nghị lực trong học tập. Sự chủ động nhận thức gắn liền với động cơ học tập, động cơ đúng đắn tạo hứng thú và là cơ sở của sự tự giác. Hứng thú và tự giác là hai yếu tố chính hình thành tính tích cực, dẫn đến tư duy độc lập, sáng tạo. Tính tích cực trong học tập được thể hiện qua việc tích cực tham gia trả lời câu hỏi, bổ sung ý kiến, phát biểu và nêu thắc mắc để được giải thích rõ ràng.
3. Các kỹ thuật dạy học tích cực ở bậc Tiểu học
3.1. Kỹ thuật đặt câu hỏi
Kỹ thuật này áp dụng cho hầu hết các môn học, yêu cầu câu hỏi phải liên kết chặt chẽ với nội dung bài học. Ngôn ngữ câu hỏi cần phải rõ ràng và phù hợp với trình độ của học sinh. Câu hỏi nên kích thích tư duy và phải được đặt đúng lúc, đúng chỗ. Mỗi câu hỏi chỉ nên tập trung vào một vấn đề, tránh đặt nhiều vấn đề trong một câu hỏi để không làm học sinh bối rối. Sử dụng từng câu hỏi một thay vì đặt nhiều câu cùng lúc.
3.2. Kỹ thuật chia nhóm
Có nhiều phương pháp chia nhóm tùy thuộc vào nhiệm vụ mà giáo viên giao cho học sinh. Các cách chia nhóm có thể dựa trên sở thích, trình độ hỗn hợp hoặc ngẫu nhiên.
3.3. Kỹ thuật đọc chủ động
Kỹ thuật đọc chủ động giúp học sinh nâng cao khả năng tự học và giúp giáo viên tiết kiệm thời gian với các bài đọc dài nhưng không quá phức tạp. Phương pháp này thường được áp dụng cho các bài học có nội dung đọc tương đối dài.
Cách thực hiện như sau:
+ Giáo viên đặt câu hỏi để hướng dẫn học sinh đọc bài
+ Học sinh thực hiện đoán nội dung bài học cá nhân trước khi đọc bằng cách lướt qua các phần như tiêu đề, hình ảnh và từ khóa để tìm kiếm gợi ý.
+ Đọc và phỏng đoán nội dung: học sinh đọc phần văn bản và liên kết với những kiến thức đã có, đồng thời đoán nghĩa của các từ và khái niệm cần tìm.
+ Xác định ý chính: học sinh tập trung vào các điểm quan trọng để hiểu và nắm bắt ý chính của đoạn văn đọc.
+ Tóm tắt nội dung dựa trên các điểm chính đã được xác định.
+ Học sinh thảo luận kết quả đọc theo nhóm từ 2 đến 4 người, giải thích cho nhau và thống nhất về ý chính của bài đọc.
+ Học sinh đặt câu hỏi để được giáo viên giải đáp
Một số câu hỏi thường được giáo viên sử dụng để hỗ trợ học sinh tóm tắt ý chính bao gồm:
-
Em đã chú ý điều gì khi đọc nội dung này?
-
Em cảm thấy như thế nào khi đọc nội dung này?
-
Em nhận thấy sự tương đồng và khác biệt giữa nội dung A và nội dung B ra sao?
3.4. Kỹ thuật viết chủ động
Kỹ thuật này có thể áp dụng sau mỗi tiết học để học sinh tóm tắt nội dung đã học, giúp học sinh phản hồi về việc nắm bắt kiến thức và chỉ ra những điểm còn thiếu sót.
Cách thực hiện: giáo viên đặt câu hỏi và cho học sinh thời gian tự do viết câu trả lời. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh tóm tắt những gì các em đã biết về chủ đề đang học trong một khoảng thời gian nhất định. Sau đó, giáo viên yêu cầu một số học sinh chia sẻ những kiến thức đã nắm được trước lớp.
. Kỹ thuật đóng vai
Kỹ thuật đóng vai cho phép học sinh thực hiện một công việc hoặc thể hiện hành vi trong tình huống giả định. Phương pháp này giúp học sinh suy nghĩ về vấn đề thông qua việc tập trung vào một tình huống cụ thể mà các em quan sát hoặc trải nghiệm. Đóng vai không chỉ là diễn xuất mà còn bao gồm các cuộc trao đổi ý kiến. Kỹ thuật này thường áp dụng trong các bài học kể chuyện, đạo đức, và các môn học ứng dụng.
Cách thực hiện
+ Giáo viên giao nhiệm vụ đóng vai cho nhóm học sinh và cung cấp thời gian để chuẩn bị cho hoạt động này
+ Các nhóm chuẩn bị và thực hiện các vai diễn, lưu ý phần lời và phối hợp diễn thử để đảm bảo từng vai được thể hiện chính xác.
+ Mỗi nhóm trình bày phần diễn của mình
+ Đánh giá các màn đóng vai dựa trên tiêu chí về lời nói và hành động, kiểm tra xem nội dung bài học và cảm xúc có được truyền tải đúng cách không.
+ Kết luận từ hoạt động đóng vai, tập trung vào việc áp dụng kiến thức và kỹ năng mới vào thực tiễn.
3.6. Kỹ thuật trình bày trong một phút
Kỹ thuật này được áp dụng vào cuối mỗi bài học trên lớp để giúp học sinh tổng kết kiến thức.
Cách thực hiện: giáo viên đặt câu hỏi để học sinh xác định những điều mới học được và những vấn đề cần giải đáp thêm.
Học sinh suy nghĩ và ghi lại ý kiến cá nhân lên giấy. Mỗi học sinh có một phút để trình bày ý kiến của mình.
3.7. Kỹ thuật 'Chúng em biết ba'
Kỹ thuật này được sử dụng trong các cuộc thảo luận nhóm để tổng hợp thông tin đã được chọn lọc. Phương pháp này cũng giúp học sinh trình độ cao hỗ trợ những học sinh có trình độ thấp hơn.
3.8. Kỹ thuật khăn trải bàn
Kỹ thuật này tổ chức hoạt động kết hợp giữa cá nhân và nhóm, nhằm khuyến khích sự tham gia chủ động, tăng cường tính độc lập và trách nhiệm của từng học sinh, đồng thời phát triển sự sáng tạo giữa các học sinh.
Cách thực hiện kỹ thuật khăn trải bàn:
+ Thực hiện hoạt động theo nhóm
+ Mỗi học sinh ngồi vào vị trí tập trung để thảo luận
+ Ghi các câu trả lời vào ô đã chuẩn bị
+ Khi hết thời gian, các thành viên trong nhóm chia sẻ và thảo luận để thống nhất các câu trả lời
+ Tổng hợp các ý kiến chung của nhóm và ghi vào ô giữa tấm khăn trải bàn
3.9. Kỹ thuật cắt mảnh ghép
Phương pháp học tập hợp tác này kết hợp giữa hoạt động cá nhân và nhóm, đồng thời liên kết giữa các nhóm để giải quyết nhiệm vụ phức tạp. Kỹ thuật này khuyến khích sự tham gia của học sinh và nâng cao vai trò cá nhân trong quá trình hợp tác.
Cách thực hiện:
+ Thực hiện hoạt động theo nhóm từ 3 đến 8 người, mỗi nhóm nhận một nhiệm vụ khác nhau
+ Mỗi thành viên làm việc độc lập trong vài phút, suy nghĩ về câu hỏi và chủ đề được giao
+ Ghi lại các ý kiến cá nhân trong khi thảo luận nhóm
+ Đảm bảo rằng mọi thành viên trong nhóm đều có thể trả lời tất cả các câu hỏi liên quan đến nhiệm vụ được giao
+ Các nhóm thực hiện việc trình bày và báo cáo kết quả
Trên đây là một số phương pháp dạy học tích cực ở cấp tiểu học mà Mytour muốn giới thiệu đến bạn. Hy vọng rằng bài viết này sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho bạn. Cảm ơn bạn đã quan tâm theo dõi.
