Khi còn là sinh viên đại học, tôi đã trải qua một buổi học Tâm lý Xã hội, trong đó giáo sư yêu cầu: 'Bây giờ, hãy viết xuống câu trả lời cho câu hỏi: Tôi là ai? Hãy viết ra 20 câu trả lời nhé!'
Sau khoảng 5 phút, giáo sư yêu cầu mọi người đọc lên câu trả lời của họ. Dưới đây là một số câu trả lời điển hình:
- Tôi là một sinh viên.
- Tôi là người Nhật.
- Tôi là con trưởng trong gia đình.
- Tôi là một người say mê vẻ đẹp.
- Tôi là người có nhiều ước mơ.
...
Câu hỏi 'Tôi là ai?' là một trong những câu hỏi triết học sâu sắc nhất mà con người luôn tự đặt ra suốt cuộc đời. Dù bạn ở độ tuổi nào, câu hỏi 'Tôi là ai?' vẫn luôn đeo bám trong mọi khía cạnh của cuộc sống.
Vào ngày đó, chúng tôi học về Vai Trò Xã Hội. Vai trò xã hội là một khái niệm quan trọng trong Tâm Lý Học và Xã Hội Học, nói về những hành vi, kỳ vọng và quyền lợi mà xã hội gánh lên con người trong các tình huống xã hội khác nhau. Điều này bao gồm các vai trò như cha mẹ, người bạn, người lao động, người yêu, và nhiều vai trò khác mà mỗi người đóng trong cuộc sống hàng ngày.
Thường thì, bạn sẽ sử dụng những vai trò mà xã hội gánh lên bạn để định nghĩa bản thân. Có ý thức hoặc vô ý thức, bạn sẽ bị những vai trò xã hội này ảnh hưởng đến tâm lý của mình, theo nhiều khía cạnh khác nhau:
1. Tạo ra áp lực xã hội: Vai trò xã hội thường đồng điệu với áp lực xã hội. Ví dụ, trong vai trò làm cha mẹ, bạn phải đối mặt với áp lực và mong muốn chăm sóc nuôi dạy con cái. Nếu bạn cảm thấy không đủ khả năng trong việc này, bạn sẽ trải qua căng thẳng và tâm trạng không ổn định.
2. Xác định tính cách: Vai trò xã hội có thể ảnh hưởng đến tính cách của bạn. Ví dụ, khi bạn làm nhân viên, bạn có thể tự nhận mình là người chăm chỉ, cần cù và kiên trì. Nhưng khi thăng chức lên làm quản lý, bạn sẽ phát triển tính quyết đoán và khả năng lãnh đạo.
3. Đánh giá giá trị cá nhân trong xã hội: Vai trò xã hội quyết định cách bạn cảm nhận giá trị bản thân trong xã hội. Ví dụ, khi bạn là bác sĩ, bạn thấy giá trị của mình là cứu người. Khi bạn thành công trong việc cứu chữa bệnh nhân, bạn tự hào và tự tin. Nhưng khi gặp thất bại, bạn cảm thấy thất vọng và lo lắng về bản thân.
4. Tạo ra kỳ vọng và quyền lợi: Mỗi vai trò xã hội đều có những kỳ vọng và quyền lợi riêng. Ví dụ, khi làm công việc, bạn mong đợi môi trường làm việc công bằng và nhận được tiền lương xứng đáng. Nếu gặp phải sự bất công, bạn có thể tức giận và ngừng làm việc.
5. Gây căng thẳng khi xung đột vai trò: Thường xuyên, chúng ta đảm nhận nhiều vai trò trong cuộc sống, nhưng có thể xung đột với nhau. Ví dụ, khi bạn phải làm việc quá nhiều, bạn sẽ không có đủ thời gian cho gia đình, gây ra căng thẳng và khó khăn trong cuộc sống.
Nguồn hình ảnh: pinterest
6. Tạo ra căng thẳng khi thay đổi vai trò: Mọi người đều thay đổi vai trò trong xã hội. Ví dụ, khi trở thành phụ huynh, bạn chuyển từ vai trò người lao động sang vai trò làm cha mẹ toàn thời gian. Đôi khi, việc thích nghi với vai trò mới có thể gây ra cảm giác không tự tin và vô dụng.
Có thể nói, vai trò xã hội ảnh hưởng lớn đến cách bạn nhận thức về bản thân. Đôi khi, nó là nguồn gốc của đau khổ và căng thẳng trong cuộc sống của bạn, đặc biệt khi bạn không thể trả lời được câu hỏi:
Nếu không có những vai trò xã hội đó, bạn sẽ là ai?