Buzz
Nhớ cái tập truyện Doraemon đặc biệt này:
Doraemon thách thức Nobita vượt qua một bức tường rào cao mà không rơi xuống. Nobita bước lên. Lần đầu, Doraemon sử dụng một công cụ để làm cho Nobita nghĩ rằng bức tường cao như một tòa nhà cao tầng. Hai bên bức tường đầy rẫy và có nhiều xe cộ đi qua phía dưới. Nobita sợ hãi, khóc lóc và phải bò xuống để vượt qua bức tường. Sau đó, Doraemon sử dụng công cụ để làm cho bức tường trông thấp hơn và rộng hơn thực tế. Nobita cảm thấy dễ dàng và vui vẻ vượt qua bức tường. Sau đó, Doraemon tiết lộ rằng bức tường vẫn như cũ, chỉ có hai hình ảnh ảo đánh lừa thị giác và tâm trí của Nobita.
Trong thời gian tạo viral content, tôi từng thử nghiệm làm Doremon. Tôi tạo ra nhiều hình ảnh ảo đánh lừa thị giác và tâm trí. Nhưng kết quả chỉ ra rằng:
1. Tâm trí con người dễ bị lừa, vì họ tin vào những gì họ thấy.
2. Ít người quan tâm đến việc tìm hiểu lý do tại sao người khác có quan điểm khác. Nhiều người chỉ muốn chứng minh họ đúng, người khác sai.
Nguồn hình ảnh: pinterest
Đây cũng là một dạng thức có thể lan truyền rộng lớn vì nó tạo ra sự tranh cãi, tò mò và kích thích các cảm xúc mạnh (như Nobita bị đánh lừa là đang bò trên một tòa nhà cao tầng).
Sau này, mình nhận thấy xu hướng này hiện diện khắp mọi nơi trong cuộc sống. Sự hạn chế trong quan sát và mô thức tư duy khiến con người chỉ tập trung vào các hiện tượng theo thói quen cũ, mà không xem xét tổng thể. Nói cách khác: hầu hết chúng ta đều giống như “thầy bói xem voi”. Mỗi người chỉ nhìn thấy một phần của con voi, sau đó tranh luận về hình dáng của con voi, xem nó có giống chiếc chổi xạ hay con ve, hay là cái quạt.
Nhưng liệu có phải do thị giác của con người quá hạn chế không?
Không phải lúc nào cũng như vậy. Khi tìm hiểu sâu hơn về lĩnh vực khoa học thần kinh, mình mới hiểu rằng mọi thứ nằm trong “quá trình xử lý nội bộ” hơn là ở “dữ liệu đầu vào' từ các giác quan.
Các nhà nghiên cứu não bộ đã đưa ra một con số ấn tượng: Có từ 8-22 tỷ bit thông tin chạy qua thị giác của con người mỗi giây! Tuy nhiên, não bộ không thể xử lý tất cả, nên nó chỉ lựa chọn và tập trung vào những gì nó cho là quan trọng nhất, loại bỏ 99.9999% dữ liệu còn lại.
Vậy những điều quan trọng nhất cần giữ lại là gì?
Những thông tin liên quan đến sự an ninh của con người. Trong thời tiền sử, điều này có ích như một cơ chế sinh tồn. Hãy tưởng tượng nếu bạn sống trong thời tiền sử và thấy một con hổ xuất hiện nhanh chóng khi bạn nhìn vào một bãi cỏ rộng lớn.
Tuy nhiên, trong thời đại hiện đại, những thứ 'con hổ' trở thành những thứ đe dọa tiềm ẩn như: các thông báo hoặc cảnh báo từ điện thoại, khiến bạn phản ứng mà không suy nghĩ, và sau đó quên mất mục đích ban đầu của mình.
Điều này có thể là thông tin về những điều không như ý: lạm phát, dịch bệnh, tội phạm... Kết quả là chúng ta có thể tin rằng cuộc sống ngày càng khó khăn hơn, môi trường nguy hiểm, và thế giới đang phản đối chúng ta.
Trong khi đó, hầu hết các khía cạnh khác của cuộc sống vẫn ổn định, nhưng chúng bị lãng quên. Ví dụ, khi ta chỉ tập trung vào việc tăng lượng người xem một nội dung nào đó của mình mà quên đi âm thanh của tiếng chim hót ngoài cửa sổ, hoa nở và bầu trời xanh (đó là cuộc sống!).
Nhưng đó chỉ là một trong những xu hướng cơ bản, chúng ta còn rất nhiều xu hướng 'con người' khác đầy mù quáng. Ví dụ như 'xác nhận thiên vị' - khi chúng ta chỉ tìm kiếm thông tin để xác nhận quan điểm đã có.
Nguồn hình ảnh: timviec365
Các nhà báo và nhà thiết kế mạng xã hội hiểu rõ điều này, nên thông thường, việc “tùy chỉnh cá nhân hoá' trên bảng tin và trang tìm kiếm của họ thực sự là những điều họ nghĩ rằng bạn muốn biết. Điều này cơ bản giúp bạn củng cố thêm những niềm tin hiện có và tăng cường cảm giác “tôi biết rồi! chứng cứ quá rõ ràng!”
Sau nhiều năm nghiên cứu và trải nghiệm về các xu hướng này, mình luôn phải áp dụng kiến thức cơ bản này vào các khóa học và bài thuyết trình của mình. Tuy nhiên, dù bạn hiểu rõ cơ chế của chúng, nếu không thực hiện trong cuộc sống, thì không có ý nghĩa gì.
Bài học mà mình đã rút ra và áp dụng vào cuộc sống của mình đơn giản là:
Luôn nghi ngờ những kết luận trong đầu mình.
Luôn tự phản tư và tìm hiểu về “điểm mù” của bản thân.
Và không mất công tranh cãi với người khác để xác định ai đúng, ai sai.
Nếu không tự phản tư hoặc không tiếp tục khám phá những “điểm mù” của bản thân, trong các môi trường mới lạ... chắc chắn bạn sẽ trải qua nhiều ảo tưởng. Hoặc bạn sẽ thấy mọi thứ tồi tệ và đáng sợ (như đang cố gắng vượt qua một tòa nhà cao tầng, có thể gặp nguy hiểm), hoặc bạn sẽ coi thường mọi thứ đến mức chủ quan (như thấy bức tường rất thấp và rộng, nên thay vì đi bình thường bạn lại nhảy qua như Nobita).
Một số hành động cụ thể giúp tôi tự phản tư:
Kết nối mạng rộng và đa dạng, không chỉ hạn chế trong việc giao lưu với các nhóm ngành nghề, tôn giáo, lối sống hay trào lưu tư duy.
Kết hợp đọc và gặp gỡ không ngần ngại (Bài học số 10). Trong việc đọc, mở rộng ra khỏi lĩnh vực quen thuộc.
Thu thập thông tin không chỉ trên mạng mà còn thông qua gặp gỡ với 'nhân chứng sống' trong thực tế, hoặc các chuyên gia.
Đặc biệt cẩn thận với các xu hướng “tùy chỉnh cá nhân'. Thử tìm kiếm trên Google ở chế độ ẩn danh thay vì đăng nhập vào tài khoản của bạn, bạn sẽ thấy những gợi ý tìm kiếm có thể hoàn toàn khác nhau.
Học từ tác giả hàng đầu về Marketing - Seth Godin: trước khi đưa ra một quyết định quan trọng, tự ‘lật ngược não’ bằng câu hỏi “Điều gì có thể chứng minh kết luận của tôi là sai?”. Sau đó thử tìm kiếm dữ liệu và sự thật khách quan để chứng minh rằng kết luận ngược lại cũng có thể khá đúng. Ông ấy đã áp dụng điều này sau khi các quyết định sai lầm đã khiến ông đánh mất các cơ hội quá lớn, như nhầm tưởng ở thời kỳ đầu rằng “ai mà cần email làm gì!”
Chỉ cần hỏi bản thân “Có chắc không?”, và nếu cảm thấy có 'cảm giác mạnh mẽ' trong quyết định của mình, tôi đơn giản là tạm ngưng ở đó. Khi cảm xúc trở lại mức bình thường và vẫn muốn thực hiện thì mới tiếp tục.
Thực hiện nhiều hơn dựa trên trực giác, thay vì cố gắng thu thập và phân tích dữ liệu quá mức.
Tha thứ cho bản thân, không tự trách nhiệm nếu gặp nhiều khó khăn sau khi đã quyết định. Nhận thức rằng không có ai hoàn toàn đúng hoặc sai. Do đó, cần phải quan sát tâm trí của mình nhiều hơn để hiểu bản chất. Và khi đã thực hành quan sát tâm trí hàng ngày, thì chắc chắn chỉ có quyết định Đúng so với Đúng hơn là quan trọng.
Hãy chia sẻ hoặc gắn thẻ cho những người mà bạn cho là cần phải biết những điều này trong bài viết này nhé! Chúc mọi người thành công trong việc áp dụng!
