Buzz
Nhiều người sau này khi nhìn lại quãng thời gian học, hối tiếc về việc đã phí phạm quá nhiều thời gian vì không xác định được mục tiêu của mình và không biết cách học hiệu quả.
Những quan niệm lỗi thời về học tập đã làm bạn không học được gì, khiến bạn tự 'mê hoặc' bản thân mình rằng chỉ cần có tâm trạng mới học được, chỉ cần có động lực mới học được, chỉ cần tuân theo một số cách nhất định mới đúng... Tất cả đều không hợp lý!
Quan Niệm Sai Lầm: Trí Thông Minh và Tài Năng Thiên Bẩm Là Quan Trọng
Chỉ những người có trí thông minh bẩm sinh mới có thể học hành thành công? Liệu có những người không có khả năng học hành? Chúng ta chỉ được 'định sẵn' một số nhiệm vụ nhỏ nhoi sao?
Không, không, không. Thực tế, tài năng thiên bẩm chỉ là một yếu tố nhỏ giúp ta học tập thuận lợi hơn. Cách nghĩ, thì mới là điều quan trọng nhất phân biệt giữa những người học thành công và những người học không thành công. Những người có tư duy mở cửa - họ tin rằng họ có thể cải thiện kỹ năng/kiến thức qua nỗ lực và thời gian - làm được nhiều hơn và làm tốt hơn so với những người có thể có nhiều tài năng hơn, nhưng tin rằng trí thông minh là một thuộc tính cố định không thể thay đổi.
Ngược lại, những người có tư duy mở cửa - ngay cả khi không có tài năng ban đầu - biết rằng qua thời gian và nỗ lực, họ có thể thành thạo mọi lĩnh vực. Họ nhìn thấy cơ hội trong mọi khía cạnh. Họ không sợ thất bại, mà xem đó là cơ hội học hỏi.
Những người có tư duy mở cửa sẵn sàng nắm bắt cơ hội khi nó đến. Họ tiến bộ nhanh hơn và ít nản lòng hơn trong quá trình học.
Những người có tư duy mở cửa không chấp nhận quan niệm rằng trí thông minh là cố định từ khi sinh ra. Mỗi người đều tiếp tục học hỏi qua cuộc sống. Chúng ta bắt đầu từ việc cầm nắm đồ vật, sau đó học đi và nói chuyện. Rồi chúng ta học đại số, đọc sách và thử nghiệm khoa học.
Cuộc sống của chúng ta bắt đầu khi còn yếu ớt, không biết gì, không có kỹ năng, nhưng bộ não của chúng ta phát triển và thay đổi không chỉ khi còn trẻ mà còn suốt đời. Mỗi ngày là một cơ hội để học, để đạt được mục tiêu, để thực hiện những điều lớn lao hơn chúng ta nghĩ. Chúng ta chỉ cần giải quyết vấn đề, tin vào bản thân, học từ những người giỏi và thực hành kỹ năng mới cho đến khi chúng trở thành thói quen.
2. Quan Niệm: Học Cần Phải Tuân Theo Một Số Phương Pháp Nhất Định
Một quan niệm sai lầm khác là mỗi người có một cách học riêng, khiến học hành trở nên khó khăn hoặc dễ dàng thông qua một số phương pháp và phương tiện cụ thể.
Quan Niệm: Mỗi Người Có Một Kiểu Tinh Thần Riêng
Quan niệm này xuất phát từ nghiên cứu của nhà tâm lý học Howard Gardner. Ông đã phác thảo tám loại trí thông minh khác nhau, nhưng nhấn mạnh rằng mỗi loại không chỉ là kỹ năng cá nhân mà là mô tả về đặc điểm chung. Mỗi loại trí thông minh đều có hệ thống thu nhận kiến thức riêng biệt, và cần được kết hợp để đào tạo con người một cách hiệu quả.
Thật không may, công trình của một số người đã trở thành cơ sở để phân biệt con người với nhau. Có người đã suy luận rằng vì mỗi người có những dạng thông minh khác nhau, nên cần phải học theo cách khác nhau để đạt được hiệu quả cao nhất. Điều này đã trở thành lí do cho việc sinh viên có thành tích kém đổ lỗi cho cách dạy chứ không phải cho bản thân mình.
Tuy nhiên, qua nghiên cứu, khi được học theo cách mình ưa thích, người học không thể thấy rằng cách học đó là tốt hơn hoặc nhanh hơn. Thay vào đó, mọi người phát hiện ra rằng học tốt nhất khi tài liệu được trình bày theo cách phù hợp.
Điều này là hợp lý. Mỗi người có cách học khác nhau, nhưng không quá khác biệt đến mức một số người có thể học thể thao tốt hơn bằng cách đọc về chúng, và để nói và viết tốt một ngoại ngữ nào đó, ta cần phải nghe và đọc.
Lý thuyết về đa trí tuệ của Gardner phù hợp với những nghiên cứu phản biện trước đó. Ông cho rằng mỗi người cần sử dụng tất cả các phương pháp để học, và việc nhận biết các loại trí thông minh khác nhau có thể giúp giáo viên tương tác với mọi học sinh một cách hiệu quả.
Một quan niệm sai tương tự về học tập và bộ não là việc phân loại con người thành não phải hoặc não trái. Nhiều người tin rằng vì sự khác biệt sinh học này, mọi người cần phải học và tham gia các hoạt động phù hợp với kỹ năng và hạn chế của mình.
Niềm tin sai lầm này bắt nguồn từ các lần quét não cho thấy sự hoạt động khác nhau ở hai bán cầu khi thực hiện các hoạt động khác nhau. Tuy nhiên, các lần quét não gần đây đã chỉ ra rằng bộ não hoạt động như một thể thống nhất trong các hoạt động trí tuệ. Mọi người sử dụng toàn bộ bộ não của họ ở cả hai bán cầu, và không bị hạn chế bởi một năng khiếu logic hoặc nghệ thuật duy nhất. Rất nhiều người xuất sắc ở cả hai lĩnh vực, và bạn cũng có thể như vậy.
3. Quan Niệm: Học Cần Phải Có Tự Tin
Quan niệm sai lầm tiếp theo là chờ có động lực rồi mới học. Chờ đợi cảm hứng là một sai lầm. Động lực không phải là thứ khiến bạn nhấc mông lên khỏi ghế và hành động; mà là sự tự tin.
Tự tin nghĩa là bạn tin rằng mình có thể đạt được mục tiêu. Tự tin sẽ khuyến khích bạn lăn xả vào việc học tập hơn, vì bạn biết nếu gặp khó khăn, bạn có thể đứng lên và bắt đầu lại. Bạn biết bạn có khả năng và có thể hoàn thành mọi thứ mà không có sự nghi ngờ.
Ngược lại, người thiếu tự tin thường tự sợ hãi và nghi ngờ bản thân. Khi không tự tin, bạn sẽ luôn tự hỏi điều gì xảy ra nếu bạn mắc lỗi, và lo lắng về số lỗi có thể xảy ra.
Thiếu tự tin khiến bạn so sánh bản thân với người khác, và cảm thấy mục tiêu cao cả không thể đạt được. Khi không tự tin, mọi điều không hoàn hảo trở thành minh chứng cho sự bất tài của bạn. Bạn thấy việc hành động không có ý nghĩa.
Học tập không dễ dàng. Đòi hỏi nhiều thời gian và công sức. Thách thức bản thân học hỏi điều mới không dễ dàng cho bất kỳ ai. Không có lý do để chờ đợi có 'tâm trạng học'; vì tâm trạng đó có thể không bao giờ xuất hiện. Học không luôn vui vẻ, và không phải lúc nào bạn cũng cảm thấy thoải mái để học.
Học là cách chúng ta cải thiện bản thân. Điều đó khó khăn, nhưng nếu bạn tự tin về khả năng của mình, thì nếu có điều gì ngăn bạn bắt đầu, đó chỉ là sự lười biếng của bạn.
4. Quan Niệm: Không Cần Phải Có Khoảng Thời Gian Trống Nhất Định Để Học
Ngay cả khi biết rằng cần học để phát triển bản thân, nhiều người vẫn từ bỏ với lý do không có thời gian. Sự bỏ cuộc này càng trở nên nghiêm trọng khi người ta tin vào quy luật 10.000 giờ của Malcolm Gladwell. Tuy nhiên, việc tin vào quy luật này không hợp lý.
Hãy xem xét khía cạnh này: Nếu bạn dành ba giờ đồng hồ để tự học bắn cung, bạn sẽ học được một ít. Nhưng nếu bạn dùng ba giờ đó để học cùng một chuyên gia – người có thể chỉnh sửa động tác cho bạn, hướng dẫn bạn tập trung vào những kỹ thuật cần nắm vững – hai kết quả học này có tương đương không? Tất nhiên là không. Học với một người hướng dẫn sẽ giúp quá trình học trở nên nhanh chóng hơn, dễ dàng hơn, ít sai lầm hơn.
Rõ ràng, Quy tắc 10.000 giờ mà chúng ta vẫn tin theo không cân nhắc đến thực tế rằng chất lượng thực hành có thể ảnh hưởng đến thời gian cần thiết để thuần thục một kỹ năng mới.
Theo tác giả sách Daniel Goleman, việc thực hành có chủ ý cần 'một người có đôi mắt chuyên gia' để giúp bạn xác định cụ thể những điểm bạn có thể cải thiện, thúc đẩy bạn đạt đến mức độ thuần thục cao nhất. Với sự hướng dẫn của chuyên gia, chúng ta có thể tránh được những sai lầm không đáng có và đạt đến mục tiêu trong thời gian ngắn nhất có thể.
Bằng cách tập trung vào chất lượng, chúng ta có thể sử dụng các kỹ thuật và mẹo phù hợp để con đường học trở nên ngắn hơn, dễ dàng hơn, ít phải trả giá vì sai lầm hơn. Khi được hướng dẫn tốt, chúng ta có thể học hiệu quả hơn nhiều.
