Những Sự Hiểu Lầm Về Nhãn Hiệu “Trường Chuyên” và Sự Thật Đằng Sau Nhãn Hiệu Đó

Trong cuốn sách về trường học và cuộc sống, người viết bài Nguyễn Tuấn Anh đã chia sẻ với chúng ta về quy luật 10 – 20 – 70: “Chỉ có 10% kiến thức đến từ việc học tập ở trường. 20% còn lại đến từ giao tiếp xã hội. 70% kiến thức đến từ trải nghiệm. […] Mặc dù chỉ chiếm 10% kiến thức nhưng học tại trường là nền tảng để có 20% và 70% còn lại, vì vậy, việc học tốt ở trường là rất quan trọng”. Điều này chứng tỏ rằng giáo dục tại trường rất quan trọng.

Là một học sinh của Trường Chuyên, tôi cảm thấy nhiều phụ huynh và bạn bè chưa thực sự hiểu rõ về mục đích và vai trò của các trường Chuyên trên toàn quốc. Vì vậy, trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ quan điểm của mình về những sự hiểu lầm về nhãn hiệu “Trường Chuyên” và sự thật đằng sau nhãn hiệu đó.

1. Đầu tiên, chúng ta cần làm sáng tỏ ý nghĩa của “Trường Chuyên”. Vậy “Trường Chuyên” là gì?

Theo định nghĩa từ Wikipedia:

Trường chuyên là các trường trung học, nơi cung cấp đào tạo toàn diện và nâng cao cho một số môn học được gọi là môn chuyên, là nơi phát triển các tài năng đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học cơ bản.

Hệ thống trường Trung học phổ thông chuyên tại Việt Nam được thành lập từ năm 1966. Ban đầu, các lớp chuyên Toán được mở tại các trường đại học lớn về khoa học cơ bản, sau đó, các trường chuyên đã được thành lập rộng rãi tại các tỉnh thành.

Hệ thống trường THPT chuyên ở Việt Nam bao gồm 2 loại: các trường chuyên trực thuộc đại học (trước đây là các trường chuyên cấp quốc gia) và các trường chuyên thuộc tỉnh. Hiện nay, cả nước có 9 trường chuyên trực thuộc đại học và 75 trường chuyên thuộc tỉnh/thành phố. Có một số trường chuyên nổi tiếng như: Trường THPT Chuyên Đại học Sư phạm Hà Nội; trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội; trường THPT Chuyên Năng khiếu, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh; Trường Chuyên Phan Bội Châu; Trường Chuyên Lê Hồng Phong;…

Để được vào học tại các trường chuyên, học sinh tốt nghiệp cấp II phải đạt các điều kiện về học lực, hạnh kiểm ở cấp II và đặc biệt phải vượt qua các kỳ thi tuyển chọn đầu vào khá khốc liệt của các trường này.

2. Những hiểu lầm về nhãn hiệu “Trường Chuyên” và sự thật phía sau.

Trong thực tế, khi nói về quan điểm về trường chuyên, có thể phân loại phụ huynh – học sinh thành ba nhóm:

Nhóm thứ nhất: Những người quá cao cả với trường chuyên – mong muốn con em đỗ chuyên.

Nhóm thứ hai: Những người không hợp với trường chuyên, cho rằng học chuyên sẽ làm hỏng học vấn, thiếu kỹ năng sống, áp lực cao, chi phí cao,…

Nhóm thứ ba: Những người có quan điểm chính xác về trường chuyên khi lựa chọn trường, lớp cho con.

Trong bài viết này, tôi sẽ đề cập đến những phụ huynh – học sinh ở hai nhóm đầu tiên.

- Nhóm đầu tiên: Những người quá cao cả với trường chuyên – ép buộc con em phải đỗ chuyên.

Nhiều người đã nói: “Cuộc cạnh tranh để vào trường chuyên còn khốc liệt hơn cả kỳ thi THPT quốc gia”. Thực tế, phụ huynh mong muốn con em vào chuyên vì một hoặc một số hoặc tất cả các lý do sau:

• Chỉ có học ở trường chuyên, con em mới được đào tạo tốt nhất.

Học ở trường thông thường có thể dẫn đến chất lượng giáo dục kém, khó khăn trong việc phát triển tài năng của con em. Ngoài ra, học ở trường thông thường có thể làm cho học sinh thiếu tập trung vào việc học, dẫn đến kết quả học tập không tốt,… Vì lý do đó, từ lớp 9, thậm chí từ khi bước vào cấp hai, nhiều phụ huynh đã đăng ký con em vào các lớp ôn thi, trung tâm ôn thi học sinh giỏi. Ngoài những lớp học đó, họ cũng thuê giáo viên giỏi dạy kèm với chi phí cao. Tuy nhiên, phụ huynh cần nhận ra rằng, cơ sở vật chất và chất lượng giáo dục của trường chuyên cơ bản cũng tương tự như trường thông thường. Nếu tìm hiểu về các trường không chuyên, chúng ta có thể thấy rằng chất lượng của những trường đó cũng có thể tương đương hoặc thậm chí tốt hơn trường chuyên.

• Được vào chuyên không có nghĩa là lúc nào cũng là học sinh giỏi, hạnh kiểm tốt, và học ở chuyên là đảm bảo đỗ đại học tự động,…

• Môi trường học ở trường chuyên đặt áp lực rất cao về điểm số, khiến cho học sinh phải đối mặt với sự căng thẳng lớn.

Việc gia nhập một trường chuyên đã khó, và học tại đó càng khó khăn hơn. Là một học sinh của trường chuyên, tôi hiểu rõ áp lực mà các bạn đồng trang lứa phải chịu: sự cạnh tranh khốc liệt để giữ vững vị thế hàng đầu, để có cơ hội tham gia vào đội tuyển HSG quốc gia, để đạt được thành tích xuất sắc trong học tập,… Trong một môi trường mà mọi người đều đua nhau để đạt được kết quả tốt nhất, tự bản thân học sinh cũng cảm thấy phải nỗ lực hơn nữa để không bị tụt lại phía sau. Điểm số cao, thành tích xuất sắc,… - mục tiêu mà học sinh, phụ huynh, giáo viên, cũng như nhà trường đều hướng tới. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là trường chuyên luôn chỉ coi trọng điểm số mà không công nhận sự thực lực của học sinh. Như tôi đã đề cập ở trên, học sinh của trường chuyên phải tham gia vào tất cả các môn thi, đối mặt với cùng một đề thi như các bạn học sinh khác và có thể rơi vào tình trạng trượt môn, nợ điểm, phải học lại thể dục,… điều này hoàn toàn có thể xảy ra ở trường chuyên.

• Trường chuyên chỉ dành cho những gia đình giàu có?

Có nhiều bạn học sinh xuất sắc sinh sống ở vùng quê. Họ có mong muốn lớn là được học tại trường chuyên. Tuy nhiên, khi thể hiện mong muốn này với cha mẹ, thì thường được nghe câu trả lời: “Học chuyên tốn kém lắm! Chuyên chỉ dành cho những đứa giàu có thôi!”. Phải thừa nhận rằng, học phí ở trường chuyên cao hơn so với trường phổ thông một chút, do học phí ở trường chuyên được quy định theo hướng dẫn riêng và số giờ học cũng nhiều hơn. Nhưng không có sự phân biệt về đẳng cấp ở trường chuyên. Trường chuyên không phải chỉ dành cho các gia đình giàu có mà chính là nơi các học sinh có khả năng đặc biệt trong môn học năng khiếu của mình có thể phát triển. Trường chuyên cũng có các chương trình hỗ trợ và học bổng cho những học sinh đang gặp khó khăn nhằm giúp họ vươn lên và đạt thành tích cao trong học tập. Ngoài ra, chúng ta cũng biết đến rất nhiều câu chuyện thành công của những học sinh từ các trường chuyên, họ vượt qua khó khăn và giành được nhiều giải thưởng. Tóm lại, trường chuyên hoàn toàn không có sự phân biệt giữa giau nghèo, mọi học sinh đều được đối xử bình đẳng. Nếu bạn có ý định theo học tại trường chuyên nhưng lo ngại về vấn đề tài chính, hãy yên tâm đăng ký. Tôi tin chắc rằng tất cả các trường chuyên sẽ chào đón những học sinh tài năng như bạn.

Vậy liệu có nên học tại trường chuyên không?

Câu hỏi liệu có nên học chuyên hay không là tùy thuộc vào từng người. Việc quyết định có nên học chuyên hay không phụ thuộc vào hai yếu tố chính: Sự kỳ vọng từ phụ huynh và đặc biệt là năng lực và đam mê thực sự của học sinh. Tuy nhiên, việc học chuyên không chỉ đơn giản là muốn học là được. Ngoài việc phải có điều kiện về học lực, hạnh kiểm, bạn cũng cần phải vượt qua kỳ thi để được nhận vào trường chuyên. Thực tế cho thấy, tỉ lệ cạnh tranh khi thi vào các trường chuyên là rất cao. Do đó, trước khi có thể học chuyên, bạn phải vượt qua kỳ thi vào chuyên trước. Nhiều học sinh không chỉ thi vào một trường chuyên mà còn tham gia vào nhiều trường chuyên khác. Vì vậy, câu hỏi cần được đặt ra là: Có nên thi vào trường chuyên hay không? Tuy mỗi người có quan điểm khác nhau, nhưng theo quan điểm cá nhân của tôi, câu trả lời là: “Có!”. Tôi đã vượt qua kỳ thi và hiện đang học tại một trường chuyên. Khi tôi thi, tỉ lệ cạnh tranh cho môn chuyên của tôi là 5/1. Bố mẹ tôi không bao giờ đặt áp lực trong việc học hành và thi cử, họ nói với tôi rằng: “Tham gia một cuộc thi vào chuyên không đáng là gì cả. Đỗ hoặc không đỗ đều được. Hãy xem nó như một cơ hội để biết được khả năng của mình là đến đâu.” Tôi đã dự thi một cách thoải mái (có lẽ là quá thoải mái nên tôi đã đến nhầm địa điểm thi, khi đến nơi thì thấy trường vắng hoe, sau khi kiểm tra lại mới biết rằng tôi đã đến nhầm trường?!). Bởi vì không có áp lực nào nên hai ngày thi trôi qua nhanh chóng. Khi tôi thấy tên mình trong danh sách trúng tuyển, tôi cũng không thể tin được. Tôi không đứng đầu nhưng may mắn được nằm trong top đầu của môn chuyên mà tôi đã chọn. Ban đầu, tôi không muốn học chuyên vì xa nhà, bố mẹ cũng lo lắng về sức khỏe của tôi không được tốt. Tuy nhiên, cuối cùng tôi vẫn quyết định học chuyên. Tính đến hiện tại, tôi rất hài lòng với quyết định của mình.

Tóm lại:

Mùa tuyển sinh sắp đến gần, việc chọn trường cấp ba luôn là vấn đề được quan tâm của các phụ huynh và học sinh. Quan trọng hơn hết, hãy cẩn thận khi chọn lựa trường và lớp học. Hy vọng rằng, qua bài viết này, mọi người sẽ có cái nhìn đúng đắn hơn về trường chuyên và học sinh chuyên. Cuối cùng, chúc tất cả các sĩ tử sắp thi vào cấp ba có nhiều sức khỏe, ôn tập tốt, tự tin, và đạt được kết quả cao nhất trong kỳ thi của mình!

Kim Chi – MytourBook