Buzz
1. Điều kiện tự nhiên
Hy Lạp và La Mã là hai bán đảo nằm ở phía Bắc biển Địa Trung Hải. Hy Lạp cổ đại có lãnh thổ không rộng lớn, bao gồm nhiều thành bang với diện tích nhỏ, chủ yếu là bán đảo Ban căng và nhiều đảo nhỏ trên biển Ê-giê, cũng như vùng ven biển Tiểu Á. Hy Lạp cổ đại ít có đồng bằng rộng lớn và đất đai không thuận lợi cho việc trồng cây lương thực, thực phẩm, nhưng lại lý tưởng cho việc trồng cây công nghiệp và cây ăn quả ngắn ngày như nho và ô-liu. Bù lại, Hy Lạp có nhiều khoáng sản như sắt, đồng, vàng, và nhiều vũng, vịnh cùng hải cảng thuận lợi cho việc di chuyển và trú ẩn của tàu thuyền. Bán đảo La Mã dài hơn và rộng hơn Hy Lạp, được bao quanh bởi ba đảo lớn gồm Xixin ở phía nam, Coocxo và Xacdenho ở phía tây. Bán đảo Italia có nhiều kim loại như đồng, chì, sắt và hàng nghìn kilomet đường biển, nhiều cảng vịnh thuận lợi cho hoạt động mậu dịch hàng hải. Cả hai khu vực đều ở vị trí thuận lợi cho việc tiếp xúc và giao lưu kinh tế, văn hóa với các nền văn minh lớn của phương Đông cổ đại như Ai Cập và Lưỡng Hà.
Hy Lạp và Lưỡng Hà đều thiếu những dòng sông lớn và dài như các quốc gia phương Đông. Do đó, đồng bằng ở đây thường nhỏ và hẹp, với nhiều vũng vịnh sâu và kín gió. Biển ở vùng Địa Trung Hải hiền hòa, ít giông bão, rất thuận lợi cho việc ra vào và neo đậu của thuyền bè.
Do điều kiện đất đai khô cằn và ít màu mỡ, các quốc gia ở đây phát triển xã hội có giai cấp và Nhà nước muộn hơn so với các quốc gia phương Đông. Phải đến đầu thế kỷ I trước Công nguyên, khi công cụ bằng sắt được sử dụng phổ biến, các quốc gia này mới bước vào giai đoạn xã hội có giai cấp và Nhà nước.
1.1. Hy Lạp cổ đại
+ Hy Lạp cổ đại sở hữu nhiều khoáng sản quý giá như đồng, sắt, vàng, bạc và đặc biệt là đá cẩm thạch, điều này hỗ trợ phát triển các ngành nghề như luyện kim, gốm sứ và chế tác đá. Khí hậu ấm áp và thời tiết nắng nhiều trong năm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh và sinh hoạt văn hóa của người dân.
1.2. La Mã cổ đại
- La Mã cổ đại bắt đầu phát triển trên bán đảo Italy. Vùng đồng bằng màu mỡ ở thung lũng Pô và sông Ti-brơ rất thích hợp cho việc trồng trọt. Miền Nam và đảo Xi-xin có những đồng cỏ tự nhiên thuận lợi cho chăn nuôi. Đất đai chứa nhiều khoáng sản như đồng, chì, sắt, điều này giúp các ngành công nghiệp thủ công phát triển mạnh mẽ.
2. Hệ thống chính trị của các thành bang Hy Lạp cổ đại và nhà nước đế chế La Mã
- Thời gian xuất hiện: từ thế kỉ VIII đến VI trước Công nguyên, các nhà nước thành bang ở Hy Lạp bắt đầu hình thành.
+ Đặc điểm: Các thành bang ở Hy Lạp đều có biên giới lãnh thổ rõ ràng, với chính quyền, quân đội, hệ thống luật pháp, kinh tế, đo lường, tiền tệ và các vị thần bảo hộ riêng. Thành bang A-ten, biểu trưng cho nền dân chủ cổ đại ở Hy Lạp, được tổ chức theo hình thức dân chủ chủ nô và đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ nền dân chủ cũng như ngăn ngừa các cuộc đảo chính.
+ Cơ cấu tổ chức: Nhà nước A-ten được tổ chức theo nền chuyên chính của giai cấp chủ nô, bao gồm 4 cơ quan chính: Đại hội nhân dân, Hội đồng 10 tư lệnh, Hội đồng 500 người và Tòa án với 6000 thẩm phán.
- Vào khoảng thế kỉ III trước Công nguyên, đế chế La Mã đã mở rộng sức mạnh, chinh phục các thành phố trên bán đảo Italy, mở rộng lãnh thổ đến các vùng đất của người Hy Lạp và các quốc gia ven bờ Địa Trung Hải, hình thành một đế chế lớn. Đế chế La Mã đạt đỉnh cao lãnh thổ vào thế kỉ II.
+ Năm 27 trước Công nguyên, Ốc-ta-viu-xơ trở thành nhân vật quyền lực duy nhất ở La Mã. Dù không tự xưng là hoàng đế, Ốc-ta-viu-xơ thực tế đã kiểm soát toàn bộ quyền lực chính trị.
+ Dưới triều đại của Ốc-gu-xtu-xơ, Viện nguyên lão trở nên quan trọng hơn, với khoảng 600 nghị viện. Nhiều chức năng trước đây của Đại hội nhân dân đã được chuyển giao cho Viện nguyên lão.
3. Những đặc điểm nổi bật trong lịch sử của Hy Lạp và La Mã
Hy Lạp và La Mã là hai quốc gia riêng biệt được thành lập bởi các tộc khác nhau. Đến thế kỉ II trước Công nguyên, Hy Lạp đã bị La Mã chinh phục. Sau khi gia nhập đế quốc La Mã, ảnh hưởng của văn minh Hy Lạp đối với La Mã càng trở nên sâu sắc hơn.
Trong thời cổ đại, cả người Hy Lạp và La Mã đều theo đa thần giáo. Sự khác biệt ở Hy Lạp là các vị thần đều có hình dáng con người với các đức tính tốt xấu, gần gũi với cuộc sống con người. Kitô giáo xuất hiện tại La Mã vào cuối thế kỉ II - đầu thế kỉ I trước Công nguyên, đã ảnh hưởng đến nhiều tầng lớp xã hội và mở rộng ra ngoài phạm vi La Mã. Ngày nay, Kitô giáo là một trong những tôn giáo lớn nhất thế giới với ảnh hưởng sâu rộng.
4. Những thành tựu văn hóa nổi bật của Hy Lạp và La Mã
+ Người Hy Lạp đã phát minh ra hệ thống chữ cái La-tinh (A, B, C,…) và người La Mã đã tiếp nhận và phát triển hệ chữ cái này thành mẫu tự La-tin. Họ cũng sáng tạo ra hệ thống chữ số La Mã (I, II, III, IV,...) mà chúng ta vẫn sử dụng hôm nay.
+ Văn học của Hy Lạp và La Mã cổ đại rất phong phú với nhiều thể loại nổi bật như thần thoại, thơ ca và kịch. Một số tác giả tiêu biểu bao gồm Hô-me với các tác phẩm Iliat và Ôđixê (Hy Lạp) và nhà soạn kịch Xô-phốc với vở kịch Ơ-đip làm vua (Hy Lạp).
+ Dù đã có những hiểu biết khoa học từ hàng nghìn năm trước ở phương Đông, nhưng đến thời kỳ cổ đại Hy Lạp, những hiểu biết này mới thực sự được phát triển thành khoa học. Người Hy Lạp đã khái quát thành các định lý và định luật, đặt nền móng cho các ngành khoa học sau này như định lý Pitago, định lý Talét và định luật Ác-si-mét.
+ Về lịch pháp: Người Hy Lạp và La Mã đã xây dựng lịch dựa trên chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời, gọi là Dương lịch. Họ có hiểu biết chính xác về hình dạng tròn của Trái Đất và hệ Mặt Trời, và đã xác định một năm có 365 ngày và ¼ ngày, chia tháng thành 30, 31 ngày, và tháng 2 có 28 ngày.
+ Những nhà sử học vĩ đại của Hy Lạp và La Mã gồm Hêrôdốt với tác phẩm 'Lịch sử chiến tranh Hy Lạp và Ba Tư', Tuyxidit với 'Lịch sử chiến tranh Pêlêpônlét', và Pôlibiuxơ với 'Thông sử'. Sử học Hy Lạp được xem là nền tảng của sử học phương Tây, còn ở La Mã, Pôlibiuxơ nổi bật nhất.
+ Các tác phẩm điêu khắc của Hy Lạp và La Mã cổ đại vẫn là những tuyệt tác nghệ thuật nổi bật. Những công trình kiến trúc đồ sộ như đấu trường Côlidê và đền Pác-tê-nông, cùng các tượng điêu khắc như thần Vệ nữ Milô, Lực sĩ ném đĩa, nữ thần Atêna và thần Hec-met, vẫn giữ nguyên giá trị nghệ thuật đến ngày nay.
- Nhiều thành tựu văn minh của Hy Lạp và La Mã vẫn còn nguyên vẹn và được bảo tồn đến nay, bao gồm các lịch sử, định luật, và các tác phẩm điêu khắc vĩ đại như đấu trường Côlidê. Những di sản này vẫn tiếp tục được trân trọng và giữ gìn.
Mytour xin giới thiệu tài liệu tham khảo về Những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã cổ đại. Qua tài liệu này, bạn sẽ khám phá nền văn minh rực rỡ và tiên tiến của Hy Lạp và La Mã cổ đại. Chúng tôi cung cấp nhiều dịch vụ, nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các bài tập trong chương trình Lịch sử Lớp 6 hoặc các vấn đề pháp lý, hãy truy cập trang Mytour để được hỗ trợ.
