Những thông tin bạn cần nắm về lễ cúng Tết Đoan Ngọ vào ngày 5 tháng 5

Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là tết diệt sâu bọ, tết giữa năm, diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Bạn đã biết về ý nghĩa của Tết Đoan Ngọ chưa? Mâm cúng ngày 5 tháng 5 đặt ở đâu bạn đã rõ chưa? Hãy cùng Mytour khám phá nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ này nhé!

Ngày mùng 5 tháng 5 mang ý nghĩa gì?

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Đoan Ngọ

Có rất nhiều truyền thuyết về nguồn gốc của Tết Đoan Ngọ, vậy điều gì thực sự tạo nên ý nghĩa của ngày mùng 5 tháng 5 này?

Khám phá nguồn gốc Tết Đoan Ngọ

Người dân thường truyền tai nhau rằng Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ Trung Quốc, đi kèm với nhiều câu chuyện hấp dẫn, nổi bật nhất là truyền thuyết về vị quan Khuất Nguyên – một đại thần của nước Sở.

Đối với người Việt Nam, Tết Đoan Ngọ mang một ý nghĩa khác biệt hoàn toàn. Theo tài liệu từ Ban Tôn Giáo Chính Phủ, ngày xưa, vào một mùa vụ thành công rực rỡ, nông dân vui mừng vì trúng mùa, nhưng lại bị lũ sâu bọ kéo đến phá hoại mùa màng.

Nhân dân hoang mang, không biết phải làm sao để trừ khử lũ sâu bọ này. Đột nhiên, một ông lão từ xa xuất hiện và tự xưng là Đôi Truân. Ông hướng dẫn mọi người lập một bàn cúng với bánh tro và trái cây, sau đó ra trước nhà thực hiện các bài tập thể dục. Mọi người làm theo và chỉ sau một thời gian ngắn, lũ sâu bọ đã ngã quỵ.

Vì thế, vào ngày này, nông dân lại lập bàn cúng để tiêu diệt sâu bọ, từ đó ngày 5 tháng 5 âm lịch được gọi là “Tết diệt sâu bọ” hay “Tết Đoan Ngọ” do giờ cúng thường diễn ra vào giữa giờ Ngọ.

Do đó, chúng ta không thể coi Tết Đoan Ngọ của người Việt là một truyền thống bắt nguồn từ Trung Quốc như một số người vẫn nhầm lẫn.

Ý nghĩa của ngày mùng 5 tháng 5

Tết Đoan Ngọ đã có từ lâu và ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống văn hóa của người Việt. Ngày mùng 5 tháng 5 được gọi là “Đoan Ngọ” vì “Đoan” có nghĩa là khởi đầu, còn “Ngọ” là khoảng thời gian từ 11 giờ trưa đến 1 giờ chiều.

Do vậy, việc ăn Tết Đoan Ngọ thường diễn ra vào buổi trưa. Đặc biệt, Đoan Ngọ diễn ra khi mặt trời bắt đầu ngắn nhất, gần với thời điểm hạ chí.

Tại Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được biết đến với cái tên gần gũi hơn là “tết giết sâu bọ”. Nói một cách đơn giản, đây là ngày để phát động việc bắt sâu bọ, tiêu diệt các loại sâu hại đến mùa màng và cây trồng.

Ngoài ý nghĩa tiêu diệt sâu bọ gây hại cho mùa màng, người Việt còn xem đây là cơ hội để loại bỏ các bệnh tật trong cơ thể, đặc biệt vào thời điểm chuyển giao mùa.

Các lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng vào ngày mùng 5 tháng 5

Để lễ cúng diễn ra suôn sẻ và nghi thức được thực hiện đúng cách, bạn cần lưu ý một số điều sau đây.

Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Theo truyền thống văn hóa của người Việt, mâm cúng trong dịp Tết Đoan Ngọ thường bao gồm các lễ vật như:

Hương, hoa, vàng mã

Nước, rượu nếp

Các loại trái cây: dưa hấu, mận, hồng xiêm… đặc biệt là vải thiều.

Bánh tro, bánh ú, cơm rượu nếp

Xôi, chè

Hiện chưa có quy định rõ ràng nào về lễ vật trong mâm cúng ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Tùy vào văn hóa, quan niệm của mỗi người, mỗi dân tộc hay vùng miền, các lễ vật dâng cúng cũng sẽ khác nhau. Tuy nhiên, hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp là những lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng ngày này.

Đối với khu vực miền Bắc và Bắc Trung Bộ: Dưa hấu đỏ là loại trái cây không thể thiếu trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ ở miền Bắc. Trong khi đó, ở miền Trung, từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên – Huế, thịt vịt và chè kê cũng là những lễ vật không thể thiếu.

Đối với miền Nam Trung Bộ: Từ Đà Nẵng đến Quảng Ngãi, nhiều gia đình có thói quen dâng xôi chè trong lễ cúng Tết Đoan Ngọ. Đặc biệt, những nhà có vườn cây ăn trái thường cho trẻ nhỏ vào vườn hái trái cây ăn.

Đối với miền Nam: Mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người miền Nam thường phong phú hơn, không thể thiếu bánh ú tro, chè trôi nước, xôi gấc,… Sau khi thực hiện các nghi thức cúng bái, cả gia đình cùng nhau thưởng thức những món ăn này.

Tết Đoan Ngọ – Thời điểm cúng mùng 5 tháng 5 đẹp nhất là mấy giờ?

Ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm là ngày Tết Đoan Ngọ, tức là năm 2022, ngày 3 tháng 6 dương lịch sẽ là ngày Tết Đoan Ngọ (ngày thứ Sáu đầu tiên của tháng 6 năm 2022).

Theo phong tục, lễ cúng thường diễn ra vào buổi sáng, tuy nhiên, Tết Đoan Ngọ nên được cúng vào giờ Ngọ, tức khoảng từ 11h đến 13h. Thời điểm này được coi là tốt nhất cho lễ cúng, đặc biệt là vào 12h trưa, khi dương khí đạt đỉnh trong ngày và trong năm.

Nếu gia đình không thể cúng vào buổi trưa, có thể chọn khung giờ từ 7h đến 9h sáng, đây cũng là thời điểm hoàng đạo tốt để thực hiện các nghi lễ thờ cúng tâm linh.

Mâm cúng mùng 5 tháng 5 nên đặt ở đâu cho chuẩn?

Thông thường, các gia đình chuẩn bị mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ trên bàn thờ tổ tiên. Tuy nhiên, để hoàn thành nghi lễ đầy đủ, bạn nên đặt thêm một mâm cúng ngoài sân, như vậy mới đúng phong tục.

Những lưu ý khi tiến hành lễ cúng Tết Đoan Ngọ ngày 5 tháng 5

Lễ cúng Tết Đoan Ngọ vào ngày 5 tháng 5 gồm hai phần: mâm lễ cúng cho tổ tiên và mâm lễ cúng ngoài trời. Gia chủ có thể chọn mâm cúng chay hoặc mặn tùy thuộc vào điều kiện kinh tế.

Mâm cúng dâng các vị thần linh

Chuẩn bị bàn thờ ngoài trời, hướng về phía Nam.

Mâm cúng dâng các vị thần linh vào ngày 5 tháng 5 ngoài trời bao gồm:

• Bàn lễ phải trải một khăn lớn màu đỏ.
• Bánh chay và mâm xôi.
• Mâm ngũ quả với đủ năm vị: cay, chua, đắng, mặn, ngọt.
• 9 bông hoa đồng tiền đỏ trên mâm quả.
• 5 chén rượu với năm màu: trắng, đỏ, vàng, xanh, đen, trong đó có một chút rượu mạnh.
• 5 tách trà với năm hương vị khác nhau, kèm theo vàng, thỏi và vàng lá.
• Một chiếc dù che màu đỏ viền vàng.

Lưu ý: Không nên đặt tiền âm phủ vào mâm cúng ngoài trời.

Mâm cúng dâng ông bà tổ tiên

Một mâm cúng ông bà tổ tiên đầy đủ bao gồm:

• Một đĩa cơm trắng.
• Bánh chay và xôi chay.
• Mâm ngũ quả với đủ năm vị: cay, chua, đắng, mặn, ngọt.
• 9 bông hoa đồng tiền đỏ trên khay trái cây.
• Ba chén rượu: trắng, đỏ và vàng, với một chút trang trọng.
• Ba tách trà với ba hương vị khác nhau, kèm theo vàng, thỏi và vàng lá.
• Có thể chuẩn bị một ít tiền âm phủ.

Người dân thường thực hiện những hoạt động gì vào ngày Tết Đoan Ngọ?

Ngoài những hoạt động truyền thống trong ngày Tết Đoan Ngọ như nghi lễ diệt sâu bọ, cúng lễ, thưởng thức bánh ú tro, thịt vịt và cơm rượu nếp,… thì tùy theo từng vùng miền, còn có những hoạt động khác như:

• Khảo cây vào giờ Ngọ.
• Ăn trái cây diệt sâu bọ.
• Hái lá thuốc.
• Tắm nước lá mùi.
• Treo cành xương rồng trước cửa.
• Phóng sinh.
• Cầu tự trong dịp Tết Đoan Ngọ.

Ngoài ra, bạn cũng nên tránh thực hiện những điều sau vào ngày này:

• Không được để giày dép lộn xộn.
• Tránh để tiền rơi.
• Không mua sắm đồ vật có hình dáng kỳ lạ, không bình thường.
• Khi lưu trú tại khách sạn, nhà nghỉ, không chọn phòng đầu hoặc cuối dãy hành lang.
• Tránh dừng lại ở những nơi u ám.

Văn khấn trong ngày Tết Đoan Ngọ

Ngoài lễ vật cúng, bài văn khấn trong ngày Tết Đoan Ngọ cũng là một phần rất quan trọng, cần được chú ý đặc biệt để thực hiện nghi lễ cho đúng.

Văn khấn cho lễ cúng Tết Đoan Ngọ tại nhà

Sau khi thắp 9 ngọn nến và 9 nén hương, cúi lạy 9 lần và khấn:

Con xin kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ cùng các vị Tôn thần. Con xin kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân và các vị Tôn thần. Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, cùng các vị Hương linh (nếu còn bố, mẹ thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).

Tín chủ chúng con là:… Năm sinh:… Địa chỉ:…

Hôm nay là ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con đã chuẩn bị hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa tươi, trà và quả để dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành và thụ hưởng lễ vật của chúng con.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh của gia tiên nội ngoại họ…, xin các vị thương xót con cháu, chứng giám tâm thành và thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con cũng kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, cùng nhau hưởng thụ lễ vật, độ cho chúng con thân tâm khang thái, bản mệnh bình an. Mong bốn mùa không gặp hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc với tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Phục duy cẩn cáo!

Chúng con xin thành tâm cảm ơn. (3 lần)

Văn khấn cúng Tết Đoan Ngọ ngoài trời

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật khắp mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ cùng chư vị Tôn thần.

Con xin kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, cùng chư vị Hương linh (nếu bố mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ).

Tín chủ của chúng con là: …

Ngụ tại: …

Hôm nay là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, trùng với Tết Đoan Ngọ, chúng con đã chuẩn bị hương đăng, lễ vật, hoa đăng và trà quả dâng lên trước án.

Chúng con xin trân trọng mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, kính mong các ngài giáng lâm trước án, chứng giám tấm lòng thành của chúng con và thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, cùng chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ …, xin các vị thương xót con cháu, chứng giám tấm lòng chân thành để thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con cũng xin mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nơi này, đất này, cùng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, phù hộ cho chúng con có thân tâm an khang, bản mệnh bình an. Mong bốn mùa không hạn ách, tám tiết đều hưởng an lành, thịnh vượng.

Chúng con xin dâng lễ bạc với tấm lòng thành, trước án kính lễ, cầu xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

(Chúng con cúi lạy 3 lần)