Những tổn thương phổ biến trong thể thao và cách xử lý

1. Các chấn thương thể thao thường gặp

Chấn thương là tình trạng tổn thương ở một hoặc nhiều bộ phận cơ thể do tác động từ bên ngoài gây ra. Trong thể thao, các vị trí dễ bị tổn thương nhất thường là các vùng cổ chân, mắt cá, đầu gối, khuỷu tay, hông, bả vai,...

Bị bong gân

Tại các khớp nối trong cơ thể, có các dây chằng nối các xương. Khi bị bong gân, các dây chằng này sẽ bị căng hoặc rách do hoạt động quá sức, thường xảy ra ở khớp cổ chân. Biểu hiện của bong gân là vùng khớp sưng và đau, có màu tím do tụ máu, khi bóp vào vùng sưng sẽ cảm thấy đau hơn.

Bong gân là một trong những chấn thương phổ biến không chỉ trong thể thao mà còn trong các hoạt động hàng ngày

Giãn cơ

Không khởi động trước khi tập thể dục thường là nguyên nhân chính gây giãn cơ. Khi cơ bị kéo căng bất ngờ bằng một lực lớn và mạnh mẽ, có thể làm căng ra và thậm chí làm rách cơ. Giãn cơ thường xảy ra ở các vùng như đùi, háng, cơ đùi trước, bắp chân, lưng và vai. Các cơ bị giãn sẽ sưng, đau và gây khó khăn khi di chuyển.

Chấn thương ở gân khoeo

Gân khoeo được hình thành từ ba cơ bắp khác nhau ở đùi, chúng đóng vai trò quan trọng trong việc gập gối hoặc đẩy hông về phía sau. Đây thường là chấn thương xảy ra khi tham gia các môn thể thao như vượt rào hoặc chạy nhanh, nơi yêu cầu cơ chân phải căng và giãn ra một cách mạnh mẽ.

Viêm gân chóp xoay

Viêm gân là tình trạng mà dây chằng bị viêm hoặc kích ứng, gây ra đau ở bên ngoài. Vị trí thường bị viêm gân trong các tai nạn thể thao là ở khớp vai, còn được biết đến là chóp xoay. Các dây chằng xung quanh khớp vai sẽ trở nên sưng đau, gây khó khăn cho các hoạt động hàng ngày. Nguyên nhân thường là do các hoạt động thể thao như bóng chày, tennis, bơi lội, hoặc bóng chày khiến cho khớp vai di chuyển liên tục.

Sự cố trong thể thao gây ra những tổn thương đến cơ thể vận động viên

Chấn thương ở đầu gối

Là một trong những tình trạng phổ biến nhất, không chỉ trong các hoạt động thể thao mà còn trong sinh hoạt hàng ngày. Các vấn đề thường gặp bao gồm:

Rạn dây chằng chéo trước

Dây chằng chéo trước ở khớp gối có trách nhiệm kết nối xương đùi và giữ cho khớp gối ổn định. Dây chằng này có thể bị rạn khi có sự chuyển động đột ngột, căng đặc hoặc dừng lại một cách đột ngột, thường xảy ra trong các môn thể thao như bóng rổ, bóng đá,... gây ra cảm giác đau và sưng tại khớp gối.

Rạn dây chằng trong khớp gối

Thường là hậu quả của các vết thương từ các sự cố trong các môn thể thao như đá bóng, trượt tuyết,... Dây chằng bị tổn thương khi cẳng chân bị uốn cong hoặc xoay ra ngoài khi ngã, gây ra đau trong khớp gối. Đau sẽ tăng lên khi thực hiện các động tác như gập và xoay đầu gối.

Đau khớp khuỷu tay - đùi

Khớp khuỷu tay - đùi nằm ở phía trước của khớp gối, giữa xương khuỷu tay và phần dưới của xương đùi. Các tổn thương ở vùng này thường do cẳng chân uốn cong quá mức, cơ bắp phía trước đùi không đủ mạnh để chịu đựng hoạt động, hoặc do sự mòn mặt trong của khớp gối. Việc hoạt động liên tục tạo ra áp lực lớn lên khớp trong thời gian dài, đặc biệt trong các môn thể thao như chạy, bóng chuyền, bóng rổ, nhảy cao,...

Đau gân khuỷu tay

Gãy gân khuỷu tay do sử dụng quá độ của khuỷu tay, thường gặp trong các môn thể thao như tennis, bóng bàn, xổ sống,... Khi bị gãy gân, khuỷu tay thường sưng và đau nhức.

Dưới đây là một số sự cố phổ biến trong thể thao, cũng như một số tổn thương ít gặp hơn.

2. Phòng tránh và giảm nguy cơ chấn thương trong thể thao

Tổn thương khi tập luyện và thi đấu là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, có thể giảm thiểu nguy cơ gặp phải bằng cách sử dụng kiến thức và biện pháp phòng tránh hữu ích. Dưới đây là một số biện pháp để phòng tránh tổn thương khi tập luyện:

• Tập luyện đúng phương pháp để tránh gây tổn thương hoặc lệch khớp.

• Uống đủ nước và tránh mất nước khi tập luyện, vì nước giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể và duy trì lượng máu ổn định cũng như cung cấp đủ oxi cho cơ bắp hoạt động.

Làm nóng cơ bắp trước khi tập giúp bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương.

• Chọn quần áo thoải mái, không làm chật chội cơ bắp và khớp khi vận động, thấm mồ hôi và thông thoáng.

• Khởi động cơ bắp kỹ lưỡng trước khi tập để tránh bị căng cơ đột ngột.

• Tăng dần cường độ tập luyện để làm cho cơ bắp mạnh mẽ hơn và tăng khả năng chịu đựng hoạt động.

• Sử dụng trang thiết bị thể thao phù hợp như giày vừa vặn, mang đồ bảo hộ như gối, mũ bảo hiểm, đệm ống tay, đệm khuỷu tay,…

• Tránh tập luyện quá đà để không gây áp lực không cần thiết lên cơ bắp và khớp.

3. Biện pháp xử lý khi gặp chấn thương

Tổn thương trong thể thao được phân loại thành 3 loại và có cách xử lý khác nhau.

Tổn thương mềm mại: Đây là những tổn thương ở cơ, gân, và dây chằng.

• Phương pháp lạnh: Sử dụng túi đá lạnh và khăn ướt để chườm lên vùng sưng trong khoảng 10 - 15 phút giúp giảm sưng đau và viêm, hạn chế chảy máu. Đây là biện pháp hiệu quả đối với các tổn thương nhỏ.

• Băng ép: Đặt đệm cao dưới vùng bị tổn thương, giúp dòng máu trở về tim tốt hơn, làm giảm sưng viêm.

Tổn thương khớp: Đây là tình trạng mất định vị của khớp, không giữ được tư thế bình thường. Biện pháp xử lý là sử dụng phương pháp lạnh và băng bít khớp ở tư thế chính xác sau đó đưa đến cơ sở y tế, tránh việc căng và làm giảm tụ máu, gây cứng hoặc lỏng khớp.

Sơ cứu bằng phương pháp băng bó

Chấn thương xương: Xảy ra do tác động của lực mạnh, gây gãy xương ngay lập tức hoặc do tác động liên tục dần dần gây ra. Khi xảy ra gãy xương, có thể sử dụng phương pháp chườm lạnh để giảm sưng đau, cắt bỏ phần trang phục quanh vùng bị thương, sử dụng nẹp để cố định xương gãy và đưa người bị thương đến bệnh viện để cố định xương một cách nhanh chóng.