Buzz
Thuyết gắn bó trong tâm lý học giải thích tại sao nhiều người gặp khó khăn trong các mối quan hệ không lành mạnh, dù điều này làm họ đau khổ.
- Tại sao bạn luôn thất bại trong chuyện tình cảm?
- Thích ai đó nhưng lại muốn trốn tránh và khó kết nối thân mật?
- Cảm thấy hấp dẫn bởi những người có hại và thường xuyên bị lệ thuộc vào mối quan hệ?
1. Có những dạng nào của Thuyết Gắn Bó?
Lý thuyết Gắn Bó của John Bowlby giải thích về sự kết nối của chúng ta với cha mẹ ở tuổi thơ, ảnh hưởng đến lựa chọn đối tác sau này và hành vi trong các mối quan hệ.
Người có mối quan hệ tốt với cha mẹ thường xây dựng được các mối quan hệ lành mạnh.
Ngược lại, những người gặp khó khăn trong mối quan hệ với cha mẹ thường khó trong việc xây dựng mối quan hệ tốt.
Lý thuyết Gắn Bó chia thành 4 loại.
Khoảng 50% dân số thuộc nhóm này. Họ là đối tác lý tưởng với đời sống tình cảm lành mạnh, thoải mái thể hiện tình cảm và quan tâm với đối phương.
Những người có kiểu gắn bó an toàn biết tự bảo vệ bản thân và thoải mái khi ở một mình. Họ tích cực, cởi mở và tin tưởng người khác, đồng thời đáng tin cậy.
Đặc điểm của họ bao gồm:
- EQ cao, biết cách điều chỉnh cảm xúc để duy trì mối quan hệ lành mạnh.
- Luôn cảm thấy an tâm, có thái độ giao tiếp tích cực trong các hành động thân mật.
Liên kết gia đình trong quá khứ: Họ có tuổi thơ ấm áp, nhận được tình cảm và quan tâm từ bố mẹ.
1.2 Gắn Bó Lo Âu
Người thuộc kiểu gắn bó lo âu luôn cảm thấy bất an trong mối quan hệ, cần sự đảm bảo về tình cảm từ đối phương và khó chấp nhận việc ở một mình.
Đây là hình ảnh của những người phụ nữ thường xuyên bám dính, kiểm soát và luôn cần xác nhận tình yêu của đối phương.
Phụ nữ chiếm tỉ lệ cao hơn trong kiểu gắn bó lo âu, đây là dạng khiến nhiều người mắc kẹt trong các mối quan hệ độc hại.
Đặc điểm của họ bao gồm:
- Cần sự đảm bảo, chấp nhận từ người khác, dễ bám dính trong mối quan hệ.
- Dễ cảm thấy áp lực, nhạy cảm thái quá, kiểm soát và ghen tuông.
- Thường lo âu và thiếu an toàn trong mối quan hệ, tiếp nhận tiêu cực từ người khác.
- Không thích ở một mình.
Liên kết gia đình trong quá khứ: Những người có tuổi thơ thiếu tình thương và quan tâm từ bố mẹ.
Đọc thêm: Giải tỏa căng thẳng đơn giản, hiệu quả ngay lập tức
1.3 Gắn Bó Né Tránh
Ngược lại với gắn bó lo âu, người thuộc kiểu né tránh rất độc lập và tách biệt, hạn chế gần gũi và quan hệ thân mật để tránh ràng buộc và lệ thuộc vào cảm xúc.
Phần lớn người thuộc kiểu gắn bó này là nam giới, giải thích vì sao họ thường độc lập và tách biệt.
Đặc điểm của họ bao gồm:
- Có vấn đề trong việc cam kết (thường chọn độc thân) và đặt mục tiêu cao hơn quan hệ cá nhân.
- Thường ít mối quan hệ thân thiết và né tránh sự thân mật.
- Thường có hành vi gây hấn thụ động và ái kỷ.
Liên kết gia đình trong quá khứ: Những người thiếu tình thương từ cha mẹ hoặc bị xem thường, lạnh lùng khi còn nhỏ.
1.4 Gắn Bó Lo Âu - Né Tránh
Kết hợp hai kiểu gắn bó lo âu và né tránh. Người thuộc kiểu này tiếp cận mối quan hệ mâu thuẫn, tìm đến khi cần nhưng sợ hãi và muốn trốn tránh khi quan hệ gần gũi.
Điều này làm họ cảm thấy bối rối vì khó hiểu bản thân, khó thể hiện tình cảm.
Đặc điểm của họ bao gồm:
- Khao khát sự thân mật nhưng lại từ chối nó, dẫn đến xung đột nội tâm.
- Nghi ngờ ý định và hành động của người khác (gắn bó lo âu).
- Giữ khoảng cách với mọi người và ít có mối quan hệ thân thiết (gắn bó né tránh).
Liên kết gia đình trong quá khứ: Hình thành từ tuổi thơ bị bạo hành hoặc bị bỏ rơi.
Đọc thêm: Đứa trẻ bên trong: Bạn có bị tổn thương không?
Ngoại trừ gắn bó an toàn, các loại gắn bó khác thường dẫn đến các mối quan hệ độc hại. Tuy nhiên, chúng có thể thay đổi theo thời gian.
Những người lo âu, né tránh và lo âu - né tránh, nếu ở trong mối quan hệ lành mạnh, có thể cải thiện tình trạng của họ.
Những người lo âu, né tránh khi kết hôn với người gắn bó an toàn sau một thời gian có thể thay đổi tích cực, và ngược lại.
Ví dụ: Một người gắn bó an toàn kết hôn với người gắn bó né tránh, bị phản bội và sau đó trở thành gắn bó né tránh, thường xuyên gặp các mối quan hệ độc hại.
Các tình huống như tai nạn, vấn đề từ con cái, ly hôn,... cũng có thể gây ảnh hưởng tương tự.
3. Mối Liên Kết Giữa Các Kiểu Gắn Bó
Các kiểu gắn bó độc hại như né tránh và lo âu thường thu hút nhau trong các mối quan hệ.
Dường như mâu thuẫn nhưng lý giải đơn giản. Người gắn bó né tránh khó hình thành mối quan hệ với người cùng loại hoặc gắn bó an toàn. Bởi người an toàn dễ chấp nhận từ chối và kết thúc mối quan hệ. Ngược lại, người lo âu thường bám víu, tìm cách theo đuổi và chấp nhận người né tránh.
Điều này làm người né tránh cảm thấy an tâm vì dù họ thế nào thì đối phương vẫn tiếp tục quan tâm và níu kéo mối quan hệ.
4. Tổng Kết về Thuyết Gắn Bó trong Tâm Lý Học
Nhà tâm lý học Bartholomew và Horowitz đề xuất rằng kiểu gắn bó của mỗi người phản ánh cách họ nhìn nhận tích cực và tiêu cực về bản thân và người khác.
Những người gắn bó an toàn thường có cái nhìn tích cực về bản thân và xung quanh.
Ngược lại, người gắn bó lo âu thường tự ti và chỉ trích bản thân, nhưng lại đánh giá cao người khác, khác hoàn toàn với kiểu gắn bó né tránh (thường tỏ ra ngạo mạn, tự cao).
Dựa trên đặc điểm này, bạn có thể điều chỉnh hành vi của mình. Ví dụ, nếu bạn thuộc kiểu gắn bó lo âu, hãy tập trung vào việc hoàn thành và đạt được mục tiêu cá nhân. Hãy từng bước xây dựng cái nhìn tích cực về bản thân.
Nếu bạn thuộc kiểu gắn bó né tránh, hãy mở lòng với người khác và xây dựng các mối quan hệ mới.
Bạn không cần phải là người thuộc kiểu gắn bó an toàn để có hạnh phúc trong tình yêu. Nhiều nghiên cứu cho thấy những người này thường cảm thấy hạnh phúc hơn và ít mắc các vấn đề về tinh thần như trầm cảm, lo âu. Họ luôn có cái nhìn tích cực về bản thân và người khác.
EDUFA hy vọng rằng bài viết này mang lại thông tin hữu ích cho bạn đọc!
Đọc thêm: Tâm lý học phóng chiếu là gì?
