Buzz
1. Tổng quan về kế hoạch 5 năm 1946 - 1950
1.1. Tổng quan về Liên Xô giai đoạn 1946 - 1950
Sau khi kết thúc Thế chiến thứ hai, Liên Xô và các đồng minh đã chiến thắng. Dưới sự lãnh đạo của Joseph Stalin, Liên Xô đã bắt đầu một giai đoạn tái thiết xã hội với kế hoạch kinh tế đầy tham vọng. Mục tiêu lớn nhất là thực hiện tập thể hóa nông nghiệp trên quy mô rộng lớn và đẩy mạnh công nghiệp hóa. Stalin cũng thiết lập một hệ thống an ninh nghiêm ngặt, sử dụng cảnh sát mật, trại lao động và quyền lực tuyệt đối để củng cố quyền lực. Trong thời kỳ này, Liên Xô đã đạt được thành công đáng kể trong công nghiệp hóa và trở thành một siêu cường toàn cầu vào cuối giai đoạn này.
1.2. Điều kiện thực hiện kế hoạch
- Sau cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, hay còn gọi là 'Cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại', Liên Xô dù là nước chiến thắng nhưng là quốc gia chịu tổn thất nặng nề nhất, với khoảng 26.600.000 người tử vong theo nghiên cứu của Krivosheev năm 2005. Hàng triệu ngôi làng, hàng nghìn nhà máy và đường sắt bị tàn phá nghiêm trọng.
- Nền kinh tế Liên Xô bị ảnh hưởng nặng nề, phát triển chậm lại đến 10%
- Liên Xô còn phải đối mặt với sự bao vây và cấm vận từ các nước tư bản.
- Cuộc chiến tranh Lạnh cũng ảnh hưởng sâu rộng, khi Liên Xô và Hoa Kỳ đối đầu để giành ảnh hưởng toàn cầu. Liên Xô kiểm soát Đông Âu, nơi các chính phủ mới gia nhập khối Liên Xô, trong khi Hoa Kỳ duy trì ảnh hưởng ở Tây Âu với các chính phủ thân phương Tây.
⇒ Đứng trước tình hình phải khôi phục các tổn thất từ chiến trường, Liên Xô đã triển khai kế hoạch 5 năm 1946-1950 nhằm phục hồi nền kinh tế và chữa lành các vết thương chiến tranh.
1.3. Các mục tiêu chính của Liên Xô trong kế hoạch 5 năm
Mục tiêu chủ yếu của Liên Xô là phục hồi nền kinh tế và khắc phục hậu quả chiến tranh thông qua việc thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ 4 (1946-1950).
1.4. Kết quả tổng quan của kế hoạch 5 năm lần thứ 4 của Liên Xô
Kế hoạch 5 năm lần thứ 4 đã được hoàn thành với thành công vượt mức dự kiến, hoàn thành sớm hơn 9 tháng so với thời hạn dự định. Các chỉ tiêu đều vượt xa kế hoạch đề ra.
+ Đến năm 1950, sản xuất công nghiệp nặng tăng 73% so với kế hoạch dự kiến là 48%. Hơn 6000 nhà máy mới được khôi phục và xây dựng, chính thức đi vào hoạt động.
+ Nông nghiệp đã vượt qua mức trước chiến tranh.
+ Chất lượng cuộc sống của người dân được cải thiện đáng kể.
+ Khoa học và công nghệ phát triển mạnh mẽ. Vào năm 1949, Liên Xô đã chế tạo thành công bom nguyên tử, chấm dứt độc quyền hạt nhân của Hoa Kỳ.
2. Những yếu tố cơ bản quyết định thành công của kế hoạch 5 năm 1946 - 1950
Có thể thấy rằng, thành công vượt thời hạn của kế hoạch 5 năm 1946 - 1950 chủ yếu nhờ vào sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân Liên Xô.
- Trong hoàn cảnh lúc đó, nhân dân Liên Xô, với niềm tự hào sau chiến thắng, đã nỗ lực khẩn trương để hàn gắn vết thương chiến tranh và tái thiết đất nước.
- Kế hoạch 5 năm lần thứ 4 từ 1946 - 1950, được thông qua ngày 18 - 3 - 1946 bởi các lãnh đạo Liên Xô, đã hoàn thành sớm hơn dự kiến.
+ Về mặt công nghiệp: Liên Xô phải giải quyết ba nhiệm vụ quan trọng: thứ nhất, chuyển đổi nền kinh tế từ quân sự sang dân dụng; thứ hai, phục hồi các nhà máy bị tàn phá trong chiến tranh; thứ ba, xây dựng các cơ sở sản xuất mới.
- Các nhiệm vụ được chia thành các giai đoạn cụ thể. Nhiệm vụ đầu tiên được thực hiện chủ yếu trong năm 1946 - 1947. Nhiệm vụ quan trọng thứ hai là phục hồi ngành năng lượng, đặc biệt là các nhà máy điện, như nhà máy thủy điện Đơnhiép, đã phục hồi hoàn toàn công suất vào năm 1950.
- Chú trọng phát triển công nghiệp nặng, đặc biệt là các ngành mũi nhọn như công nghiệp than và luyện kim, với các mỏ than Đônbát và các nhà máy luyện kim ở phía nam như Dapôrôde và Adốp.
- Công nghiệp quốc phòng cũng được chú trọng, đặc biệt là vũ khí chiến lược. Vào năm 1948, Liên Xô xây dựng lò phản ứng hạt nhân sản xuất Plutôn tại Chialibin. Vào mùa thu năm 1949, Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vỡ độc quyền hạt nhân của Hoa Kỳ, đồng thời công bố sử dụng năng lượng nguyên tử cho mục đích hòa bình.
- Về năng lượng hạt nhân, vào năm 1954, Liên Xô xây dựng Nhà máy điện nguyên tử đầu tiên trên thế giới ở ngoại ô Matxcơva với công suất 5000 kw.
⇒ Nhìn chung, công nghiệp đã phục hồi về mức trước chiến tranh vào năm 1947. Đến cuối kế hoạch 5 năm lần thứ 4, sản lượng công nghiệp tăng 73% so với kế hoạch 48%. Hơn 6200 cơ sở sản xuất được phục hồi hoặc xây mới và đã đi vào hoạt động. Tuy nhiên, công nghiệp nhẹ vẫn còn chậm phát triển và không đạt được mục tiêu đề ra.
+ Về nông nghiệp: mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, đến năm 1950, sản xuất nông nghiệp đã trở về mức trước chiến tranh. Tuy nhiên, đàn gia súc chưa phục hồi hoàn toàn do ngành chăn nuôi bị tổn thất nặng nề trong chiến tranh.
+ Về giao thông và vận tải: đã được khôi phục về mức trước chiến tranh. Kỹ thuật cải thiện đáng kể, nhiều tuyến đường được điện khí hóa và ngành vận tải đường ống bắt đầu phát triển và mở rộng nhanh chóng.
+ Về thương mại và tiền tệ: hệ thống thương mại được mở rộng đáng kể so với trước chiến tranh. Hệ thống tem phiếu đã được bãi bỏ. Năm 1947, cải cách tiền tệ đã được thực hiện (1 rúp cũ = 10 rúp mới), nhằm khắc phục sự mất giá của đồng rúp trong thời kỳ chiến tranh, nâng cao sức mạnh của đồng rúp.
+ Chất lượng cuộc sống của người dân đã được cải thiện rõ rệt.
3. Những vấn đề tồn tại và hạn chế trong quá trình thực hiện Kế hoạch 5 năm
Chính phủ Liên Xô đã gặp phải một số vấn đề trong việc thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ 4, dẫn đến những quyết định không hiệu quả.
- Kinh tế phụ gia đình không được khuyến khích, và sự quan tâm đến lợi ích vật chất của nông dân bị thiếu sót. Đường lối tập trung hóa sản xuất nông nghiệp dẫn đến việc gia tăng quy mô các nông trang và xóa bỏ các tiểu nông trang tập thể (giảm từ 255.314 xuống còn 93.000 vào năm 1950).
- Việc tập thể hóa ồ ạt tại các nước cộng hòa mới gia nhập Liên Xô trước chiến tranh đã gây ra những tác động tiêu cực cho nông nghiệp.
- Trong lĩnh vực khoa học nông nghiệp, nhóm các nhà quản lý hành chính dưới sự lãnh đạo của viện sĩ T. Lưxencô đã chiếm ưu thế. Khoa học di truyền, một lĩnh vực quan trọng của sinh học hiện đại, đã bị chỉ trích và bác bỏ.
Bài viết trên đã phân tích những thuận lợi chính góp phần vào thành công của kế hoạch 5 năm (1946 - 1950), do Mytour tổng hợp và biên soạn. Xin chân thành cảm ơn bạn đã theo dõi!
